Jump to content

Ջորջ Գեյլորդ Սիմփսոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջորջ Գեյլորդ Սիմփսոն
անգլ.՝ George Gaylord Simpson
Ծնվել էհունիսի 16, 1902(1902-06-16)[1][2][3][…]
Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[4]
Մահացել էհոկտեմբերի 6, 1984(1984-10-06)[2][3][5][…] (82 տարեկան)
Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունֆոնդապահ, հնէաբան, կենդանաբան և ինքնակենսագիր
Հաստատություն(ներ)Արիզոնայի համալսարան, Հարվարդի համալսարան և Կոլումբիայի համալսարան
Գործունեության ոլորտհնէաբանություն և Էվոլյուցիոն կենսաբանություն
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԵյլի համալսարան (1926)[6] և East High School?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1][7]
Գիտական ղեկավարR. S. Lull?
Պարգևներ
Երեխա(ներ)Joan Simpson Burns?
 George Gaylord Simpson Վիքիպահեստում

Ջորջ Գեյլորդ Սիմփսոն (անգլ.՝ George Gaylord Simpson. հունիսի 16, 1902(1902-06-16)[1][2][3][…], Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[4] - հոկտեմբերի 6, 1984(1984-10-06)[2][3][5][…], Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ), 20-րդ դարի ամերիկացի հնէաբան, կաթնասունների վերացած տեսակների և դրանց միջմայրցամաքային միգրացիայի ուսումնասիրման մասնագետ[15]։ Ագնոստիկ էր։ ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1941)[16], Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ (1958)[17]։ Ուսումնասիրողներից շատերը նրան համարում են 20-րդ դարի առավել մեծ ազդեցություն գործած հնէաբանը։

Սիմփսոնն արտակարգ ընդարձակ ու խոր գիտելիքներ էր կուտակել մեզոզոյի դարաշրջանի բրածո կաթնասունների, ինչպես նաև Հյուսիսային ու Հարավային Ամերիկաների բրածո կաթնասունների մասին։ 1940 թվականին առաջին անգամ գործածության մեջ է դրել hypodigm եզրույթը, բազմիցս հանդես եկել բրածո և վերացած կաթնասունների տաքսոնոմիայի մասին հրապարակումներով[18]։ Սկզբնական շրջանում սխալմամբ հակադրվել է մայրցամաքների տեղաշարժի (continental drift) մասին Ալֆրեդ Վեգեների առաջ քաշած տեսությանը[19], բայց երբ ի հայտ են եկել առավել համոզիչ ապացույցներ, ընդունել է սալերի տեկտոնիկայի և մայրցամաքային դրիֆտի ճշմարտացիությունը։

Սիմփսոնը պաշտոնավարել է որպես Կոլումբիա համալսարանի կենսաբանության պրոֆեսոր, բնության պատմության ամերիկյան թանգարանի երկրաբանության ու հնէաբանության բաժանմունքի համակարգող (կուրատոր, 1945-1959 թթ.), Հարվարդի համալսարանի համեմատական կենսաբանության թանգարանի համակարգող (1959-1970 թթ.), երկրի մասին գիտությունների պրոֆեսոր Արիզոնայի համալսարանում (1968-1982 թթ.)[20]:

Գիտական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիմփսոնը 1949 թվականին գործածության մեջ է դրել էվոլյուցիայի սինթետիկ տեսություն գիտական եզրույթը՝ նկատի առնելով մի տեսություն, որն իր մեջ միավորում է Մենդելի օրենքներում արտահայտված ժառանգականության սկզբունքները և Դարվինի էվոլյուցիոն ուսմունքը։ Այդ տեսության մեջ նրա ներդրումն արտացոլվել է Tempo and Mode in Evolution (1944) և Principles of Classification and a Classification of Mammals (1945) գրքերում։

Նրա առաջարկությամբ գիտական գրականություն մուտք են գործել հետևյալ եզրույթները. քվանտային էվոլյուցիա, ադապտիվ գոտի, ֆիլետիկ էվոլյուցիա, մեգաէվոլյուցիա, բրադիտելիա, գորոտելիա, տախիտելիա։

Ճանաչված հնէաբաններց Էդուարդ Կալչինսկին պնդում է, որ Սիմփսոնն առաջինն է ի մի բերել միկրոէվոլյուցիայի մասին պատկերացումներն ու հնէաբանության տվյալները՝ այդ կերպ դնելով միկրէվոլյուցիայի մասին ժամանակակից ուսմունքի հիմքը։ Բացի այդ, նկարագրական տաքսոնոմիան միավորել է ժամանակակից գենետիկայի և վիճակագրական վերլուծության մեթոդների հետ։ Կոլչինսկին կարծիք է հայտնել նաև, որ հենց Սիմփսոնն է ցրել ձիու էվլյուցիայի օրթոգենետիկ բնույթի մասին առասպելը։

Ի պատիվ Ջորջ Սիմփսոնի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականին Եգիպտոսում՝ Ֆայումի էոցենային նստվածներում հայտնաբերված բրածո պրիմատի տեսակը Սիմփսոնի պատվին կոչվել է Nosmips aenigmaticus[21]:

Նրա և Ալֆրեդ Ռոմերի պատվին սահմանվել է Ռոմեր-Սիմփսոնի մեդալ (Romer-Simpson Medal), րը 1987 թվականից ի վեր շնորհում է ողնաշարավորների հնէաբանության ընկերությունը (Society of Vertebrate Paleontology):

Պարգևներ և մեծարանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1943 — Մերի Քլարկ Թոմփսոնի մեդալ ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի կոողմից[22]
  • 1944 — Դանիել Ժիրո Էլիոթի մեդալ[23]
  • 1950 — Հայդենի անվան երկրաբանական հուշամրցանակ
  • 1952 — Փենռոուզի մեդալ
  • 1958 — Դարվին — Ուոլլեսի մեդալ
  • 1959 — Darwin-Plakette
  • 1960 — Գուգենհայմի կրթաթոշակ[24]
  • 1962 — Դարվինի մեդալ
  • 1962 — Լիննեյի մեդալ
  • 1965 — Դանիել Ժիրո Էլիոթի մեդալ
  • 1965 — ԱՄՆ-ի ազգային գիտական մեդալ
  • Ոսկե ափսե մրցանակ ԱՄՆ-ի Նվաճումների ազգային ակադեմիայի կողմից[25]
  • 1973 — Հնէաբանական ընկերության մեդալ/Paleontological Society Medal}}

Գլխավոր աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամսագրային հոդվածներ

1936 Data on the relationships of local and continental mammalian faunas // Journal of Paleontology. — Т. 10. — № 5. — С. 410–414.
1940 Antarctica as a faunal migration route // Proceedings of the Sixth Pacific Science Congress of the Pacific Science Association. — Т. 2. — С. 755-768.
1940 Mammals and Land Bridges // Journal of the Washington Academy of Sciences. — Т. 30. — № 4. — С. 137-163.
1943 Mammals and the Nature of Continents // American Journal of Science. — Т. 241. — № 1. — С. 1-31.
1947 Evolution, interchange, and resemblance of the North American and Eurasian Cenozoic mammalian faunas // Evolution. — Т. 1. — № 3. — С. 218-220.
1950 History of the fauna of Latin America // American Scientist. — Т. 38. — № 3. — С. 361-389.
1961 Historical zoogeography of Australian mammals // Evolution. — Т. 15. — № 4. — С. 431–446.

Գրքեր

1934 Attending Marvels: A Patagonian Journal. — Macmillan Company, 1934.
1944 Tempo and mode in evolution. — New York: Columbia University Press.
1951 Horses: The Story of the Horse Family in the Modern World and Through Sixty Million Years of History. — New York: Oxford University Press, 1987.
1953 Evolution and Geography.
1953 The Major Features of Evolution.
1957 Life: An Introduction to Biology.
1961 Principles of Animal Taxonomy. — New York: Columbia University Press.
1964 This View of Life.
1965 The Geography of Evolution.
1967 The Meaning of Evolution: A Study of the History of Life and of Its Significance for Man. — New Haven: Yale University Press, 1949.
1976 Penguins.
1978 Concession to the Improbable.
1980 Splendid isolation : the curious history of South American mammals. — New Haven: Yale University Press, 1980.
1982 The Book of Darwin. — New York: Washington Square Press, 1982.
1996 The Dechronization of Sam Magruder (посмертно опубликованная новелла).

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Romer A. S. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Симпсон Джордж Гейлорд // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
  6. ↑ 6,0 6,1 https://gsas.yale.edu/documents/wilbur-cross-medalists-1966-2023-year
  7. ↑ CONOR.Sl
  8. ↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 https://www.nasonline.org/programs/awards/evolution-earth-and-life.html
  10. ↑ Past Award & Medal Recipients — GSA.
  11. ↑ https://www.linnean.org/the-society/medals-awards-prizes-grants/the-darwin-wallace-medal — Linnean Society of London.
  12. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 326.
  13. ↑ https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dsunM9ukGLgaW3HdG9cvJ_QKd7pWjGI0qi_fCb1ROD4/pubhtml?gid=216486814&single=true
  14. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/jo/id/JORFCONT000000018835
  15. ↑ Simpson G.G. 1940. Mammals and land bridges. Journal of the Washington Academy of Sciences 30: 137–163. See Charles H. Smith's website for full text: [1]
  16. ↑ George G. Simpson Արխիվացված 2018-10-31 Wayback Machine (անգլ.)
  17. ↑ Simpson; George Gaylord (1902 - 1984)(չաշխատող հղում) (անգլ.)
  18. ↑ Simpson, G. G. (1940). «Types in modern taxonomy». American Journal of Science. 238 (6): 413–426. Bibcode:1940AmJS..238..413S. doi:10.2475/ajs.238.6.413. p. 418.
  19. ↑ Simpson G.G. 1953. Evolution and geography: an essay on historical biogeography with special reference to mammals. Oregon State System of Higher Education: Eugene, Oregon.
  20. ↑ Gould-Simpson Building, Univ. of Arizona Արխիվացված Հունիս 15, 2009 Wayback Machine
  21. ↑ What is it? — 37 million year old fossil primate puzzles Արխիվացված 2010-05-15 Wayback Machine
  22. ↑ «Mary Clark Thompson Medal». National Academy of Sciences. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 15-ին.
  23. ↑ «Daniel Giraud Elliot Medal». National Academy of Sciences. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 15-ին.
  24. ↑ «Джордж Симпсон на сайте Мемориального фонда Джона Саймона Гуггенхайма». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  25. ↑ «Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement». www.achievement.org. American Academy of Achievement.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Симпсон Дж. Г. Темпы и формы эволюции. М.: Госиздат, 1948. — 358 с.
  • Воронцов Н. Н. Развитие эволюционных идей в биологии М.: Прогресс-Традиция, 1999. С. 424—428. ISBN 5-88800-107-4
  • Колчинский Э. И. Глава 12. Дж. Г.Симпсон и учение о макроэволюции // Создатели современного эволюционного синтеза / Под ред. Э. И. Колчинского. М.: Нестор-История, 2012. ISBN 978-5-905986-42-0

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Գեյլորդ Սիմփսոն» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Գեյլորդ Սիմփսոն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջորջ_Գեյլորդ_Սիմփսոն&oldid=9404231» էջից