Ջոսայա Ռոյս
.svg){kind=small}
Ջոսայա Ռոյս (անգլ.՝ Josiah Royce, նոյեմբերի 20, 1855[1][2][3][…], Գրասս Վելլի, Նևադա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ - սեպտեմբերի 14, 1916[1][4][2][…], Քեմբրիջ, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[5]), ամերիկացի նեոհեգելյան փիլիսոփա։ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1906)[9], Բրիտանական ակադեմիայի թղթակից անդամ (1916)։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1875 թվականին ավարտել է Կալիֆոռնիայի համալսարանը։ 1875-1876 թվականներին նա վերապատրաստվել է Գերմանիայում՝ Վինդբլենդում և Գոտինգենի Լոտցե համալսարանում։ 1878 թվականին նա ստացել է դոկտորի կոչում Ջոնս Հոփկինսի համալսարանում, որտեղ լսել է Ջեմս Ուիլյամի և Պիրս Չարլզ Սանդերսի դասախոսությունները։ 1882 թվականից մինչև կյանքի վերջն աշխատել է Հարվարդի համալսարանում որպես պրոֆեսոր։ Եղել է Ամերիկյան փիլիսոփայական ասոցիացիայի նախագահ։
Փիլիսոփայություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իր փիլիսոփայության մեջ նա քննադատում է պրագմատիզմը՝ բարձր արժեքները ժխտելու համար։ Զարգացնում է «բացարձակ կամավորության» գաղափարը, համաձայն որի՝ առանձին անհատներ (անհատական գիտակցություն) միասին կազմում են «համընդհանուր համայնք», որը կատարում է Աստծո «բացարձակ անհատականության» կամքը՝ մեզ ներգրավելով «աստվածային» ներդաշնակության աշխարհ։ Քաղաքական, տնտեսական և կրոնական համայնքներում միավորված անհատները կազմում են «կատարյալ կարգ»։ Այս կապակցությամբ Ռոյսը կիսում է պատմության հեգելյան փիլիսոփայությունը, որտեղ մարդիկ համարվում են դերակատարներ[10]։
Էթիկան կառուցել է հավատարմության գաղափարի հիման վրա։ Ըստ նրա՝ բարձրագույն բարիքին կարելի է հասնել «ուժեղ կամքի, գործնական և անձի անզիջում նվիրվածության օգնությամբ ընդհանուր գործին»։ Ռոյսը բացահայտում է այն հավատարմությունը, որի մասին խոսում է, սովորական մարդկանց մեջ, ովքեր կատարում են իրենց պարտականությունները, առանց դերասանություն անելու։
Մատենագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Փիլիսոփայության կրոնական տեսակետը» (The Religious Aspect of Philosophy, 1885)
- «Ժամանակակից փիլիսոփայության ոգին» (The Spirit of Modern Philosophy, 1892)
- «Բարու և չարի ուսումնասիրությունը» (Studies of Good and Evil, 1898)
- «Աշխարհը և անհատը» (The World and the Individual, 1899—1901)[11][12], (անգլ.)
- «Հավատարմության փիլիսոփայություն» (The Philosophy of Loyalty, 1908)
- «Քրիստոնեության խնդիրը» (The Problem of Christianity, 1913)
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Бальтазар Н., Дебольский Н. Г., Яковенко Б. В. Метафизика на рубеже эпох: Лёвенская школа. Томас Хилл Грин. Джосайя Ройс. - М.: Издательство ЛКИ, 2007. — 144 с. (Изд. 2-е.) - ISBN 978-5-382-00375-7
- Богомолов А. С. Буржуазная философия США XX в. М., 1974, с. 24–35.
- Сидоров И. Н. Трансформация абсолютного идеализма в философии Дж. Ройса // Общественные науки. Л., 1970.
- Шервадзе Б. А. Англо-американский абсолютный идеализм. Тбилиси, 1998.
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Ройс Джосайя // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ encyclopedia.com — HighBeam Research.
- ↑ Josiah Royce (անգլ.)
- ↑ Джордж Сантаяна и его философские взгляды
- ↑ Том 1
- ↑ Том 2
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ройс, Джосайя (Энциклопедия Кругосвет)
- Ройс (Новая философская энциклопедия)
- Л. Толстой и Дж. Ройс: о проявлениях личной веры в доверии и преданности Արխիվացված 2020-06-15 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոսայա Ռոյս» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
- Նոյեմբերի 20 ծնունդներ
- 1855 ծնունդներ
- Կալիֆոռնիայում ծնվածներ
- Սեպտեմբերի 14 մահեր
- 1916 մահեր
- ԱՄՆ-ում մահացածներ
- Հարվարդի համալսարանի դասախոսներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիայի անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Ջոն Հոփքինսի համալսարանի շրջանավարտներ
- Բերքլիի համալսարանի շրջանավարտներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով
- Ամերիկացի փիլիսոփաներ
- Իդեալիստներ
- Հարվարդի համալսարանի շրջանավարտներ
- Բրիտանական ակադեմիայի թղթակից-անդամներ
- 19-րդ դարի փիլիսոփաներ
- Ամերիկացի գրողներ
- Ամերիկացի պատմաբաններ
- Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսորներ
- Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության անդամներ
- Ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիայի նախագահներ