Jump to content

Ջոն Փոփլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոն Փոփլ
անգլ.՝ Sir John Pople
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 31, 1925(1925-10-31)[1][2][3][…]
ԾննդավայրBurnham-on-Sea, Burnham-on-Sea and Highbridge, Sedgemoor, Սոմերսեթ, Սոմերսեթ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[4][5][6]
Մահացել էմարտի 15, 2004(2004-03-15)[1][2][3][…] (78 տարեկան)
Մահվան վայրՉիկագո[7][8][9]
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն
ԿրթությունԹրինիթի քոլեջ (1945)[10], Քեմբրիջի համալսարան (1951)[11][1] և Bristol Grammar School? (1943)[10]
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր[12] (1951)
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, քիմիկոս, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս
ԱշխատատուՀյուսիսարևմտյան համալսարան[12], Քարնեգի Մելոն համալսարան[12], Քեմբրիջի համալսարան[12], Մեծ Բրիտանիայի ֆիզիկայի ազգային լաբորատորիա[12], Bristol Aeroplane Company?[1] և Թրինիթի քոլեջ[1]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն[10], Քվանտամոլեկուլային գիտությունների միջազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[12], Ավստրալիայի գիտությունների ակադեմիա[12] և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
 John Pople Վիքիպահեստում

Սըր Ջոն Էնթոնի Փոփլ[25] (հոկտեմբերի 31, 1925(1925-10-31)[1][2][3][…], Burnham-on-Sea, Burnham-on-Sea and Highbridge, Sedgemoor, Սոմերսեթ, Սոմերսեթ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[4][5][6] - մարտի 15, 2004(2004-03-15)[1][2][3][…], Չիկագո[7][8][9])[25][26] բրիտանացի տեսական քիմիկոս էր, ով 1998 թվականին Ուոլթեր Կոնի հետ արժանացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակի՝ քվանտային քիմիայում հաշվողական մեթոդների մշակման համար[27][28][29][30][31]։

Վաղ տարիք և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոփլը ծնվել է Սոմերսեթ նահանգի Բերնհեմ-օն-Սի քաղաքում և սովորել է Բրիստոլի քերականական դպրոցում։ 1943 թվականին նա ստացել է Քեմբրիջի Թրինիթի քոլեջի կրթաթոշակ։ 1946 թվականին ստացել է բակալավրի աստիճան։ 1945-1947 թվականներին նա աշխատել է Բրիստոլի ինքնաթիռների ընկերությունում։ Այնուհետև նա վերադարձել է Քեմբրիջի համալսարան և 1951 թվականին մաթեմատիկայի դոկտորի կոչում է ստացել միայնակ զույգ էլեկտրոնների վրա աշխատանքի համար[32]։

Կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դոկտորական աստիճան ստանալուց հետո նա եղել է Քեմբրիջի Թրինիթի քոլեջի գիտաշխատող, իսկ 1954 թվականից՝ Քեմբրիջի մաթեմատիկայի ֆակուլտետի դասախոս։ 1958 թվականին նա տեղափոխվեց Ֆիզիկայի ազգային լաբորատորիա, որը գտնվում է Լոնդոնի մոտ՝ որպես ֆիզիկայի հիմունքների նոր բաժանմունքի ղեկավար։ 1964 թվականին նա տեղափոխվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, որտեղ ապրեց կյանքի մինչև կյանքի վերջը, պահպանելով բրիտանական քաղաքացիությունը։ Փոփլն իրեն ավելի շատ մաթեմատիկոս էր համարում, քան քիմիկոս, սակայն տեսական քիմիկոսները նրան համարում են իրենցից ամենակարևորները[33]։ 1964 թվականին նա տեղափոխվեց Կարնեգի Մելոն համալսարան Փիթսբուրգում, Փենսիլվանիա, որտեղ 1961-1962 թվականներին ակադեմիական արձակուրդի էր անցել։ 1993 թվականին նա տեղափոխվել է Իլինոյս նահանգի Էվանսթոնի Հյուսիսարևմտյան համալսարան, որտեղ մինչև իր մահը եղել է քիմիայի հոգաբարձուների պրոֆեսոր[34]։

Հետազոտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոփլի հիմնական գիտական ​​ներդրումները չորս տարբեր ոլորտներում էին[35]։

Ջրի վիճակագրական մեխանիկա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոփլի վաղ աշխատությունը ջրի վիճակագրական մեխանիկայի վերաբերյալ, ըստ Մայքլ Ջ. Ֆրիշի, «երկար տարիներ մնաց ստանդարտ»[35][36]։ Քեմբրիջում սա նրա PhD թեզի թեման էր[32][33]։

Միջուկային մագնիսական ռեզոնանս

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբնական շրջանում նա ուսումնասիրել է Միջուկային մագնիսական ռեզոնանսի հիմքում ընկած տեսությունը, իսկ 1959 թվականին Վ.Գ.Շնայդերի և Հ.Ջ.Բերնշտեյնի հետ համահեղինակել է Բարձր լուծաչափով միջուկային մագնիսական ռեզոնանս դասագիրքը[35]։

Կիսաէմպիրիկ տեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա մեծ ներդրում է ունեցել մոտավոր մոլեկուլային ուղեծրի (MO) հաշվարկների տեսության մեջ՝ pi էլեկտրոնային համակարգերի համար, սկսելով Ռուդոլֆ Փարիզերի և Ռոբերտ Գ. Պարի կողմից մշակված մեթոդից, որն այժմ կոչվում է Փարիզեր–Պար–Պոփլ մեթոդ[37]։ Այնուհետև նա մշակեց դիֆերենցիալ համընկնման ամբողջական անտեսման (CNDO) (1965 թ.) և դիֆերենցիալ համընկնման միջանկյալ անտեսման (INDO) մեթոդները եռաչափ մոլեկուլների վրա մոտավոր MO հաշվարկների և հաշվողական քիմիայի այլ զարգացումների համար։ 1970 թվականին նա և Դեյվիդ Բևերիջը գրեցին «Մոտավոր մոլեկուլային ուղեծրային տեսություն» գիրքը, որը նկարագրում է այս մեթոդները։

Էլեկտրոնային կառուցվածքի սկզբնական տեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոփլը ավելի բարդ հաշվողական մեթոդների մշակման առաջատարն էր, որոնք կոչվում են ab initio քվանտային քիմիայի մեթոդներ, որոնք օգտագործում են կա՛մ Սլեյթերի տիպի օրբիտալների կամ Գաուսի ուղեծրերի հիմնական հավաքածուները՝ ալիքի ֆունկցիան մոդելավորելու համար։ Թեև սկզբնական շրջանում այս հաշվարկները իրագործելու համար չափազանց թանկ էին, բարձր արագությամբ միկրոպրոցեսորների հայտնվելը դրանք շատ ավելի իրագործելի դարձրեցին այսօր։ Փոփլը մեծ դեր ունեցավ հաշվողական քիմիայի ամենալայն կիրառվող փաթեթներից մեկի՝ Գաուսյան ծրագրերի փաթեթի մշակման գործում, ներառյալ առաջին տարբերակի՝ Գաուսի 70-ի համահեղինակությանը[38]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Radom L. Obituary: John A. Pople (1925-2004). // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 2004. — Vol. 428, Iss. 6985. — P. 816. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/428816A — PMID:15103364
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Sir John A. Pople, 78, Dies; Won Nobel Chemistry Prize // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2004. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Sir John Pople // The Daily Telegraph / C. Evans — London: 2004. — ed. size: 622719 — ISSN 0307-1235; 1477-3805
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Obituaries of note // Tampa Bay Times — St. Petersburg: Times Publishing Company, 2004. — ISSN 2327-9052; 2641-4643
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Obituary: John A. Pople — Northwestern University, 2004.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Chemistry Nobel winner dies // BBC News Online — 2004.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Buckingham D. Sir John Anthony Pople. 31 October 1925 -- 15 March 2004: Elected FRS 1961 // Biogr. Mem. Fellows R. Soc. / J. T. Stuart — The Royal Society, 2006. — Vol. 52, Iss. 0. — P. 299—314, 299. — ISSN 0080-4606; 1748-8494 — doi:10.1098/RSBM.2006.0021
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 12,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  13. ↑ https://doi.org/10.1098/rsbm.2006.0021
  14. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  15. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1998 — Nobel Foundation.
  16. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  17. ↑ 17,0 17,1 https://doi.org/10.1098/rsbm.2006.0021 — P. 311.
  18. ↑ https://wolffund.org.il/john-a-pople/
  19. ↑ Award winners : Davy Medal
  20. ↑ Irving Langmuir Award in Chemical Physics — APS.
  21. ↑ https://acspss.org/pauling-medal-award/
  22. ↑ https://www.artsci.uc.edu/departments/chemistry/alumni-and-community/the-oesper-award-program-and-symposium/previous-recipients-of-the-oesper-award.html
  23. ↑ https://www.acs.org/funding/awards/acs-award-for-computers-in-chemical-and-pharmaceutical-research/past-recipients.html
  24. ↑ https://www.science.org.au/profile/john-pople
  25. ↑ 25,0 25,1 Buckingham, A. D. (2006). «Sir John Anthony Pople. 31 October 1925 -- 15 March 2004: Elected FRS 1961». Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 52: 299–314. doi:10.1098/rsbm.2006.0021. S2CID 68810170.
  26. ↑ Gordon, M. S.; Kim, H. J.; Ratner, M. A. (2005). «John Anthony Pople». Physics Today. 58 (4): 79–80. Bibcode:2005PhT....58d..79G. doi:10.1063/1.1955494.
  27. ↑ Clary, David C. (2024). Walter Kohn: From Kindertransport and Internment to DFT and the Nobel Prize. World Scientific Publishing.
  28. ↑ Կաղապար:MacTutor Biography
  29. ↑ Կաղապար:Nobelprize
  30. ↑ «Pople's early photo (1950s)». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2004 թ․ մարտի 18-ին.
  31. ↑ John Pople Oral history (pdf) Արխիվացված 18 Դեկտեմբեր 2008 Wayback Machine
  32. ↑ 32,0 32,1 Ջոն Փոփլ Mathematics Genealogy Project կայքում
  33. ↑ 33,0 33,1 Wright, Pearce (2004 թ․ մարտի 19). «Obituary Sir John Pople». The Guardian.
  34. ↑ John Pople Chronology at Gaussian. Արխիվացված 24 Հուլիս 2010 Wayback Machine
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 Frisch, Michael J. (2004 թ․ մարտի 17). «Reflections on John Pople's Career and Legacy». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 24-ին.
  36. ↑ Pople, J. A. (1951). «Molecular Association in Liquids: II. A Theory of the Structure of Water». Proceedings of the Royal Society A. 205 (1081): 163–178. Bibcode:1951RSPSA.205..163P. doi:10.1098/rspa.1951.0024. S2CID 97458304.
  37. ↑ Steinborn, E. Otto; Homeier, Herbert H. H. (1990). «Möbius-Type quadrature of electron repulsion integrals with B functions». International Journal of Quantum Chemistry. 38: 349–371. doi:10.1002/qua.560382435.
  38. ↑ Gaussian's page on John Pople Արխիվացված 24 Հուլիս 2010 Wayback Machine
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Փոփլ&oldid=10274082» էջից