Jump to content

Ջոն Մոնաշ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոն Մոնաշ
անգլ.՝ John Monash
հունիսի 27, 1865(1865-06-27)[1] - հոկտեմբերի 8, 1931(1931-10-08)[1] (66 տարեկան)
ԾննդավայրՄելբուռն, Վիկտորիա, Ավստրալիա
Մահվան վայրՄելբուռն, Ավստրալիա
ԳերեզմանBrighton Cemetery[2]
Քաղաքացիություն Ավստրալիա
ԶորատեսակAustralian Army?
Կոչումgeneral?
Հրամանատարն էրAustralian Corps?, 3rd Division?, 4th Brigade? և 13th Brigade?
Մարտեր/
պատերազմներ		Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Դարդանելիի օպերացիա, Battle of Messines?, Battle of Broodseinde?, First Battle of Passchendaele?, Battle of Hamel?, Ամիենի ռազմագործողություն և Battle of St. Quentin Canal?
ԿրթությունՄելբուռնի իրավունքի դպրոց և Սքոթչ քոլեջ
Պարգևներ

Ջոն Մոնաշ (անգլ.՝ John Monash հունիսի 27, 1865(1865-06-27)[1], Մելբուռն, Վիկտորիա, Ավստրալիա - հոկտեմբերի 8, 1931(1931-10-08)[1], Մելբուռն, Ավստրալիա), քաղաքացիական ինժեներ և Ավստրալիայի ռազմական առաջնորդ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Մինչ պատերազմի բռնկումը, այնուհետև ռազմական գործողությունների առաջին շրջանում եղել է 4-րդ բրիգադայի հրամանատարը Եգիպտոսում, որի հետ մասնակցել է Դարդանելի օպերացիային։ 1916 թվականի հուլիսին նա ստանձնեց Ֆրանսիայի հյուսիս- արևմուտքում նորաստեղծ 3րդ դիվիզիայի հրամանատարությունը և 1918 թվականի մայիսին դարձավ ավստրալիական կորպուսի հրամանատար, այն ժամանակ Արևմտյան ճակատի ամենամեծ կորպուսը: 1918 թվականի օգոստոսի 8-ին Ամիենի ռազմագործողության հաջող գործողության պլանի հեղինակ։ Մոնաշը համարվում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի լավագույն գեներալներից մեկը և Ավստրալիայի պատմության ամենահայտնի հրամանատարը։ Նա պատկերված է ավստրալական 100 դոլարանոց թղթադրամի դարձերեսին:

Վաղ կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոն Մոնաշը վաղ տարիքում

Ջոն Մոնաշը ծնվել է 1865 թվականի ապրիլի 8-ին Դադլի փողոցում[10], Մելբուռն, Վիկտորիա։ Հայրը՝ Լյուիս Մոնաշ, մայրը՝ Բերթա Մոնաշ, ծնված Մենեսի: Երկու ծնողներն էլ հրեա միգրանտներ էին Կրոտոշինից, Պրուսիայի Թագավորության Պոզեն գավառից (այժմ Մեծ Լեհաստանի Վոյևոդություն, Լեհաստան ): Երկու ամուսիններն էլ խոսում էին իրենց մայրենի գերմաներենով[11], ուստի Ջոնը սահուն խոսում, կարդում և գրում էր գերմաներեն։ Սակայն 1914 թվականից մինչև իր մահը նա հարկ չհամարեց ուշադրություն հրավիրել իր գերմանական ծագման վրա[12]։

1874 թվականին ընտանիքը տեղափոխվում է Ջերիլդերի փոքր քաղաք Նոր Հարավային Ուելսի Ռիվերինա շրջանում, որտեղ նրա հայրը խանութ էր ղեկավարում: Ավելի ուշ Ջոնը պնդեց, որ այնտեղ հանդիպել է բուշրեյջեր Նեդ Քելիին 1879 թվականին իր արշավանքի ժամանակ[13]: Ջոնն ավարտել է հանրակրթական դպրոցը։ Ընտանիքին խորհուրդ են տվել տեղափոխվել Մելբուռն, որպեսզի Ջոնն իրագործի իր ներուժը։ Նա կրթություն է ստացել Ալեքսանդր Մորիսոնի կողմից Scotch College–ում, որտեղ Ջոնը ընդունելության քննություն է հանձնել 14 տարեկանում։ Ապա ավարտել է Մելբուռնի համալսարանը և ստացել ճարտարագիտության մագիստրոս (1893), արվեստի բակալավր և իրավունքի բակալավր (1895)[10] և տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1921)[14]։

1891 թվականի ապրիլի 8-ին Մոնաշն ամուսնացավ Հաննա Վիկտորիա Մոսի (1871–1920 թթ.) հետ։ 1893 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Բերտան՝ ընտանիքի միակ երեխան։ Մոնաշը նախկինում սիրավեպ է ունեցել իր գործընկերներից մեկի կնոջ՝ Էնի Գաբրիելի հետ, որն ավարտվել է այն բանից հետո, երբ որոշում է կայացվել օրինականացնել Ջոնի հարաբերությունները Հաննա Վիկտորիայի հետ (չնայած շփումը շարունակվել է շատ տարիներ անց)[15]։

Մոնաշը աշխատել է որպես ինժեներ–շինարար և մեծ դեր է ունեցել երկաթբետոնի ներդրման գործում Ավստրալիայի ինժեներական ոլորտում: Նա սկզբում աշխատել է մասնավոր կապալառուների մոտ կամուրջների և երկաթգծերի շինարարության ոլորտում, ինչպես նաև հանդես է եկել որպես իրավաբան արբիտրաժային դատարաններում: Մոնաշը աշխատել է Melbourne Harbour Trust ընկերությունում Ջ. Տ. Ն. Անդերսոնը (1894 թվականից) որպես խորհրդատու և կապալառու։ Երբ գործընկերությունը լուծարվել է 1905 թվականին, Մոնաշը անշարժ գույքի նախագծող Դեյվիդ Միտչելի և արդյունաբերական քիմիկոս Ջոն Գիբսոնի հետ ստեղծել է Reinforged Concrete & Monier Piper Constrution ընկերությունը, իսկ 1906 թվականին Հարավային Ավստրալիայից գործարարների հետ՝ հիմնեցին S. A. Reinforged Concrete ընկերությունը[16]։ Մոնաշը դարձել է Վիկտորիայի ինժեներների համալսարանի նախագահ և ինժեներ–շինարարների ինստիտուտի անդամ[10]:

Մոնաշը միացավ Ավստրալիական ռեզերվային բանակին, որպես համալսարանի ներկայացուցիչ 1884 թվականին և 1887 թվականին դարձավ Հյուսիսային Մելբուռնի մարտկոցի լեյտենանտ[17]։ 1895 թվականին դարձել է կապիտան, 1897 թվականին[18] մայոր, իսկ 1906 թվականին ստացել է Գեոդեզիական կորպուսի փոխգնդապետի կոչում[19]։ Նա դարձավ 13րդ հետևակային բրիգադայի հրամանատար 1912 թվականին[10], իսկ 1913 թվականի հուլիսի 1-ին ստացավ գնդապետի կոչում[20]։

Առաջին համաշխարհային պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դարդանելի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբում Մոնաշը դարձավ լիաժամկետ սպա և ընդունեց Ավստրալիայում գլխավոր գրաքննության պաշտոնը[21]։ Մոնաշին դուր չեկավ այս աշխատանքը, քանի որ նա ձգտում էր դաշտային ծառայության[22]։ Սեպտեմբերին, Ավստրալիական կայսերական ուժերի կազմավորումից հետո, Մոնաշը նշանակվեց 4րդ բրիգադայի հրամանատար, որը ներառում էր,13-րդ,14-րդ,15-րդ և 16րդ բատալյոնները[22]: Նրա նշանակումը դժգոհությամբ ընդունվեց բանակում, մասամբ նրա գերմանական և հրեական ծագման պատճառով, սակայն Մոնաշին աջակցում էին մի շարք բարձրաստիճան զինվորականներ, այդ թվում՝ Ջեյմս Լեգժան, Յան Համիլթոնը և Ջեյմս Մաքքեյը, ի վերջո, նրա նշանակումը մնում է ուժի մեջ[22]։

1915 թվականի հունվարին Մոնաշի բրիգադը ժամանեց Եգիպտոս և տեղակայվեց Հելիոպոլիսում, որտեղ այն կցվեց Նոր Զելանդական և Ավստրալիական դիվիզիաներին գեներալ-մայոր Ալեքսանդր Գոդլիի հրամանատարությամբ[23]: Զորավարժություններից հետո ապրիլին բրիգադը մասնակցել է Օսմանյան կայսրության դեմ Դարդանելի գործողությանը։ Որպես ռեզերվ՝ Մոնաշի բրիգադը ապրիլի 26-ի վաղ առավոտյան ափ դուրս եկավ։ Բրիգադն ի սկզբանե պաշտպանում էր Pope`s Hill։ Այս գծից այն կողմ գտնվող հովիտը հայտնի դարձավ որպես «Մոնաշի հովիտ»[24]։ Այնտեղ նա համբավ ձեռք բերեց իր անկախ որոշումների և կազմակերպչական հմտությունների շնորհիվ[25]: Մոնաշը հուլիսին ստացել է բրիգադի գեներալի կոչում, չնայած Կահիրեում, Լոնդոնում և Մելբուռնում շրջանառվող լուրերին, որ նա «գերմանական լրտես» է։

Battle of Sari Bair ժամանակ, որը դաշնակիցների կողմից ձեռնարկվել էր թերակղզում փակուղային իրավիճակից դուրս գալու համար, Մոնաշի բրիգադը պետք է հարձակվեր ձախ եզրից՝ գրավելու բլուրը 971-ը՝ գործողության գոտու ամենաբարձր կետը[26]: Օգոստոսի 6-7-ի երեկոյան բրիգադը սկսեց գրոհը, սակայն տեղանքի վատ իմացությունը, թուրքական ուժեղ դիմադրությունը և լեռնային տեղանքը խանգարեցին նրանց հասնել իրենց նպատակին։ Ալյ տեղերում հարձակումը նույնպես կասեցվեց[27], ինչը հանգեցրեց Գալիպոլիում թշնամու ուժերին ջախջախելու փորձերի ձախողմանը։ Օգոստոսի կեսերին Մոնաշի բրիգադը 3350-ից կրճատվեց և դարձավ 1400[28]։ Օգոստոսի 21-ին տեղի ունեցավ Battle of Hill 60 (Gallipoli)։ Ճակատամարտից հետո նրան ուղարկեցին Լեմնոս կղզի՝ վերականգնելու մարտունակությունը։ Նոյեմբերին 4-րդ բրիգադը վերադարձավ Գալիպոլի և գրավեց Բաուչոպա բլրի շուրջ գտնվող «հանգիստ հատվածը»։ Մոնաշը օգտագործեց իր տեխնիկական գիտելիքները գալիք ձմռանը պատրաստվելու համար և աշխատեց բարելավելու իր զորքերի առջև ծառացած պայմանները, սակայն դեկտեմբերի կեսերին հրաման եղավ տարհանել թերակղզին[29]։

Գալիպոլիից դուրս գալուց հետո Ավստրալիայի կայսերական ուժերն անցան վերակազմավորման և ընդլայնման շրջան։ Արդյունքում 4-րդ բրիգադը բաժանվեց, անձնակազմի մի մասն օգտագործվեց 12րդ բրիգադի ձևավորման համար։ 12-րդ և 4-րդ բրիգադները դարձան 4րդ դիվիզիայի մաս[30]։ Զորավարժություններից հետո Մոնաշի բրիգադը նշանակվել է Սուեզի ջրանցքի պաշտպանության համար: 1916 թվականի ապրիլի 25-ին, Գալիպոլիյում տեղակայվելուց ուղիղ մեկ տարի անց, Մոնաշի բրիգադը առաջին անգամ նշեց ANZAC օրը Թել էլ-Քեբիրում: Մոնաշը կարմիր ժապավեններ է բաժանել առաջին գործողությանը ներկա զինվորներին, իսկ ավելի ուշ ժամանողներին՝ կապույտ[31]:

Արևմտյան ռազմաճակատ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոն Մոնաշը 1918 թվականին

1916 թվականի հունիսին Մոնաշը և նրա հրամանատարության տակ գտնվող զորքերը տեղափոխվել են Արմենտիերեսի մոտ գտնվող Արևմտյան ճակատ։ Հուլիսին նա ստացել է գեներալ-մայորի կոչում և նշանակվել ավստրալիական 3-րդ դիվիզիայի հրամանատար[32][33]։

Ավելի ուշ, որպես գեներալ-լեյտենանտ, Ջոն Մոնաշը նկարագրել է 1918 թվականի ապրիլի 25-ին Վիլլեր-Բրետոնե քաղաքի գրավումը, այն բանից հետո, երբ գերմանական ուժերը շրջապատել են 8-րդ դիվիզիան Ուիլյամ Հենեկերի ղեկավարությամբ, որպես պատերազմի շրջադարձային կետ: 13-րդ բրիգադը՝ Ուիլյամ Գլազգոույի հրամանատարությամբ, իսկ 15-րդ բրիգադը՝ Հարոլդ Էլիոթի հրամանատարությամբ, գրավեց Վիլերս-Բրետոնեն[34]:

Ավստրալիայի կորպուսի հրամանատար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1918 թվականի հունիսի 1-ին Մոնաշը ստացել է գեներալ-լեյտենանտի կոչում և դարձել է ավստրալիական կորպուսի հրամանատար[35]։ Այդ ժամանակ վա Արևմտյան ճակատի ամենամեծ առանձին կորպուսն էր[36]։

1918 թվականիԺ հուլիսի 4ին ճակատամարտ Ամելի մոտ Մոնաշը, բրիտանական 4-րդ բանակի հրամանատար Հենրի Ռլուլիսոնի աջակցությամբ, գլխավորեց Ավստրալիայի 4-րդ դիվիզիան, որը, 5-րդ տանկային բրիգադի և ամերիկյան զորքերի ջոկատի աջակցությամբ, հասավ փոքր, բայց նշանակալի հաղթանակի դաշնակիցների համար[37]։

1918 թվականի օգոստոսի 8-ին սկսվեց Ամիենի գործողությունը։ Դաշնակից ուժերը ֆելդմարշալ Դուգլաս Հեյգի գլխավորությամբ, հիմնականում Ռաուլինսոնի բրիտանական 4-րդ բանակը (բաղկացած է ավստրալական կորպուսից՝ Մոնաշի գլխավորությամբ և կանադական կորպուսից՝ Արթուր Քերիի գլխավորությամբ և բրիտանական 3-րդ կորպուսից), հարձակվեցին գերմանացիների վրա: Դաշնակիցների հարձակումը գլխավորում էր Ավստրալիայի կորպուսը, որին հանձնարարված էր գրավել թշնամու հրետանին որպես հիմնական նպատակ առաջին փուլում՝ նվազագույնի հասցնել հարձակվող ուժին[38]: Ճակատամարտը դաշնակիցների նշանակալի հաղթանակն էր, բրիտանական բանակի առաջին խոշոր հաղթանակը պատերազմում[38]։ Ճակատամարտին մասնակցած գերմանացի գեներալ Էրիխ Լյուդենդորֆը նկարագրել է այն հետևյալ խոսքերով. «Օգոստոսի 8-ը գերմանական բանակի սև օրն էր պատերազմի պատմության մեջ»[39][40]։ Այս գործողությունները միայն սկիզբն էին դաշնակիցների լայնածավալ հարձակման Արևմտյան ճակատում: 1918 թվականի օգոստոսի 12-ին Բերթանգլ ամրոցում Մոնաշը արժանացել է ասպետի՝ որպես Բատի շքանշանի կավալեր Գեորգ V թագավորի կողմից[41]:

Այնուհետև ավստրալացիները մի շարք հաղթանակներ տարան Շուինե, Մոն–սեն –Քվենտինե, Պերոննայում և Արջիկուրեյում։ Մոնաշը իր հրամանատարության տակ ուներ 208 000 մարդ, այդ թվում՝ 50000 ամերիկացի։ Նա ծրագրել է հարձակում գերմանական պաշտպանության վրա Հինդենբուրգի գծում 1918 թվականի սեպտեմբերի 16ի և հոկտեմբերի 5 միջակայքում։ Դաշնակիցներն ի վերջո ճեղքեցին Հինդենբուրգի գիծը մինչև հոկտեմբերի 5-ը, և պատերազմն ավարտվեց: Հոկտեմբերի 5-ին արքայազն Մաքս ֆոն Բադենը գերմանական կառավարության անունից անհապաղ զինադադար խնդրեց[42]։

Պատերազմի ավարտին Մոնաշը նշանավոր համբավ էր ձեռք բերել իր խելացիության, կառավարման հմտությունների և հնարամտության համար: Նա շահեց նաև իր զորքերի հարգանքն ու հավատարմությունը, նրա կարգախոսն էր՝ «Կերակրե՛ք ձեր զորքերը հաղթանակի համար»[43]։ Բրիտանացիները մեծ հարգանքով էին վերաբերվում Մոնաշին։ 8-րդ դիվիզիայի շտաբի բրիտանացի կապիտան Ուիլյամ Հենեկերը նկարագրեց Մոնաշին որպես «մեծ մարդ... չնայած նրա վարքագիծը հաճելի էր, իսկ վարքը՝ հեռու կոպիտ լինելուց: Ես տեսել եմ ընդամենը մի քանի մարդ, ովքեր ինձ տվել են ուժի նման զգացում... հարմար առաջնորդ այն վայրի մարդկանց, որոնց նա հրամայել է»: Ֆելդմարշալ Բեռնարդ Մոնթգոմերին ավելի ուշ գրեց. «Ես սըր Ջոն Մոնաշին կանվանեի Եվրոպայի Արևմտյան ճակատի լավագույն գեներալը»[44][45]:

Պատերազմի ընթացքում իր ծառայությունների համար Մոնաշը, բացի Բատի շքանշանի ասպետի կոչումից, 1919 թվականի հունվարի 1-ին արժանացել է նաև Սուրբ Միքայելի և Սուրբ Գեորգի շքանշանի մեծ խաչի ասպետի կոչմանը[46]: Նա նաև ստացել է բազմաթիվ օտարերկրյա պարգևներ։ Ֆրանսիան նրան շնորհել է Պատվո լեգեոնի շքանշան[47] և պարգևատրել են մարտական խաչով[48][49], Բելգիան նրան շնորհել է Մեծ սպա կոչում Թագի շքանշանով և նրան շնորհվել է «Մարտական խաչ»։ ԱՄՆ-ն պարգևատրել է «Ակնառու ծառայությաւն համար» մեդալով[50]: Ավստրալիայի կառավարությունը 1929 թվականի նոյեմբերի 21-ին Մոնաշին շնորհվեց գեներալի կոչում «ի նշան Ավստրալիայի Զինված ուժերում նրա երկարամյա և աչքի ընկնող ծառայության համար»[51]։

Պատերազմից հետո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեր Ջոն Մոնաշը 1920 թվականներին

Ռազմական գործողությունների ավարտից կարճ ժամանակ անց Մոնաշը նշանակվեց հայրենադարձության և զորացրման գլխավոր տնօրեն և ղեկավարեց նորաստեղծ վարչությունը, որն իրականացնում էր ավստրալական զորքերի հայրենադարձությունը Եվրոպայից։ 1919 թվականի օգոստոսին, երբ գտնվում էր Լոնդոնում, նա գրեց մի գիրք 1918 թվականին «Ավստրալիայի հաղթանակները Ֆրանսիայում», որը լույս տեսավ 1920 թվականի ապրիլին[52]։ Նա վերադարձավ Ավստրալիա 1919 թվականի դեկտեմբերի 26-ին, որտեղ արժանացավ բուռն ընդունելության։ Վերադարձից կարճ ժամանակ անց՝ 1920 թվականի փետրվարի 27-ին, նրա կինը մահացավ արգանդի վզիկի քաղցկեղից[53]։ Ավելի ուշ Մոնաշը ծառայեց նշանավոր քաղաքացիական պաշտոններում, որոնցից ամենաուշագրավը (SECV) ղեկավարությունն էր 1920 թվականի հոկտեմբերից: Նա 1923 թվականին դարձավ Մելբուռնի համալսարանի պրոռեկտոր և այդպես մնաց մինչև իր մահը։

Մոնաշը եղել է Մելբուռնի Ռոտարի ակումբի հիմնադիր անդամը, Ավստրալիայի առաջին Ռոտարի ակումբն էր և ծառայել է որպես նրա երկրորդ նախագահը (1922-1923):

Ջոն Մոնաշի արձանը Մելբուռնում

Ջոն Մոնաշը մահացավ սրտի կաթվածից 1931 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Մելբուռնում։ Մոտավորապես 300,000 սգավորներ, որոնք այն ժամանակ ամենամեծ թաղման ամբոխն էին, եկել էին հարգանքի տուրք մատուցելու: Հրեական պատարագից և 17 հրացանով ողջույնից հետո նրան թաղեցին Բրայտոնյան գերեզմանտնում[54]։ Որպես խոնարհության վերջին նշան, չնայած իր բազմաթիվ նվաճումներին, պատիվներին ու կոչումներին, նա հրահանգեց իր մերձավորներին, որ իր տապանաքարին պարզապես մակագրվի «Ջոն Մոնաշ»[55]։

Ժառանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազդեցությունը ռազմական գործերի վրա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոնաշը հետևակի, օդուժի, հրետանու և տանկային ուժերի համակարգված գործողությունների հայտնի ջատագովն էր: Նա գրել է[56].

Հետևակի իրական դերը չվատնելն է իր ուժը հերոսական ջանքերում, մեռնել գնդացիրների անողոք կրակի տակ, բախվել թշնամու սվիններին և իրեն պատառոտել թշնամու արգելքներում, բայց, ընդհակառակը, առաջ շարժվել հնարավոր առավելագույն տեխնիկական միջոցների առավելագույն հնարավոր պաշտպանության ներքո՝ հրացանների, գնդացիրների, տանկերի, ականանետների և ինքնաթիռների տեսքով։ Առաջ գնալ հնարավորինս քիչ խոչընդոտներով, հնարավորինս ազատ լինել առաջ մղելու պարտավորությունից, վճռականորեն, անկախ մարտական ​​աղմուկից և շփոթությունից, գնալ դեպի նախատեսված նպատակը և այնտեղ պահելու և պաշտպանելու նվաճված տարածքը. եւ հավաքել հաղթանակի պտուղները՝ գերիների, զենքի ու պաշարների տեսքով։

альт=
Ջոն Մոնաշի արձանը Մոնաշի համալսարանի մոտ

Մոնաշի ազդեցությունը Ավստրալիայի ռազմական մտածողության վրա նշանակալի էր երեք ոլորտներում։ Նախ, նա առաջին ավստրալացի հրամանատարն էր, ով իրականացրեց իր զորքերի ամբողջական հրամանատարությունը[57]։ Երկրորդ՝ նա առաջ քաշեց հրամանատարի պատասխանատվության հայեցակարգը՝ ապահովելու իր զորքերի անվտանգությունն ու բարեկեցությունը՝ հասնելով «կոլեկտիվ անհատականության» փիլիսոփայության նշանավոր դիրքի։ Երրորդ, Մոնաշը Թոմաս Բլեյմի հետ միասին համոզիչ կերպով ցույց տվեց առկա ուժերի բոլոր զինատեսակների մանրակրկիտ պլանավորման և ինտեգրման առավելությունները, ինչպես նաև առաջնագծի ուժերին աջակցող բոլոր բաղադրիչները, ներառյալ նյութատեխնիկական, բժշկական և զվարճանքի ծառայությունները: Մոնաշի օրոք ծառայող զինվորները ավելի ուշ նշել են, որ Համելի ճակատամարտի ամենաանսովոր բաներից մեկը ոչ միայն զրահատեխնիկայի օգտագործումն ու գործողության ահռելի հաջողությունն էր, այլև այն փաստը, որ մարտի մեջ Մոնաշը կազմակերպեց տաք կերակուրների առաքումը դեպի առաջնագիծ[58]։

Ազդեցությունը մշակույթի վրա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոն Մոնաշը պատկերված է ավստրալական 100 դոլարանոց թղթադրամի դարձերեսին, որն ամենաբարձր արժողությամբ թղթադրամն է [59]: Նրա անունով է կոչվել նաև Մելբուռնի Մոնաշ համալսարանը[60]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Structurae — Ratingen: 1998.
  2. ↑ Find A Grave — 1996.
  3. ↑ Australian Honours Search Facility
  4. ↑ Australian Honours Search Facility
  5. ↑ https://www.awm.gov.au/collection/C163535
  6. ↑ https://www.awm.gov.au/collection/C163544
  7. ↑ https://www.engineersaustralia.org.au/sites/default/files/2024-04/past-winners-excellence-awards.pdf
  8. ↑ http://nla.gov.au/nla.news-article4393607
  9. ↑ Australian Honours Search Facility
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Serle, Percival "Monash, General Sir John" / Dictionary of Australian Biography. — Sydney: Angus and Robertson, 1949.
  11. ↑ Bridge, Carl (2004). «Monash, Sir John (1865–1931)». Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/35060. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2008-11-28-ին.
  12. ↑ Serle, 1982
  13. ↑ Pedersen, 1985
  14. ↑ Hetherington, 1983
  15. ↑ «Passions of a warrior». 2008-11-10. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-23-ին. Վերցված է 2017-02-28-ին.
  16. ↑ Alan Holgate; Geoff Taplin; Lesley Alves. «Monash's Engineering Career prior to WW1». John Monash—Engineering enterprise prior to WW1. Alan Holgate. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-10-10-ին. Վերցված է 2009-01-15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  17. ↑ «6 April 1887». The Argus. 1887-04-06. էջ 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2020-03-30-ին.
  18. ↑ «News of the Day». The Age. 1897-04-12. էջ 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2020-03-30-ին.
  19. ↑ «Military Forces of the Commonwealth - Promotions». Commonwealth of Australia Gazette. No. 15. 1908-03-28. էջ 645. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2020-03-30-ին.
  20. ↑ «Military Forces of the Commonwealth - Appointments, Promotions, etc». Commonwealth of Australia Gazette. No. 62. 1913-09-06. էջ 2609. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2020-03-30-ին.
  21. ↑ «First World War Service Record – Sir John Monash». National Archives of Australia. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-23-ին. Վերցված է 2014-10-08-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Perry, 2007
  23. ↑ Perry, 2007, էջեր 154–161
  24. ↑ Perry, 2007, էջ 183
  25. ↑ Perry, 2007, էջ xiv
  26. ↑ Perry, 2007, էջ 209
  27. ↑ Perry, 2007, էջ 221
  28. ↑ Perry, 2007, էջ 222
  29. ↑ Perry, 2007, էջեր 230–235
  30. ↑ Perry, 2007, էջեր 238–239
  31. ↑ Perry, 2007, էջ 245
  32. ↑ Կաղապար:Australian Dictionary of Biography
  33. ↑ «Australian Imperial Forces - Appointments, Promotions, etc». Commonwealth of Australia Gazette. No. 176. 1916-11-30. էջ 3246. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2020-03-30-ին.
  34. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 25 մայիսի 2011 սկզբնաղբյուրից:
  35. ↑ National Archives of Australia. «"NAA: B2455, MONASH SIR JOHN, p. 3 of 101 and p. 29 of 101"». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-13-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  36. ↑ Perry, 2004, էջ xiii
  37. ↑ McLintock, Penny (2008-07-04). «Battle of Hamel still considered 'turning point'». ABC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-21-ին. Վերցված է 2017-01-07-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 Perry, 2004
  39. ↑ Ludendorff, 1971
  40. ↑ Pedersen, 1985, էջ 247
  41. ↑ «"No. 30450"». The London Gazette (Suplement). 1917-12-28. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-26-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  42. ↑ Perry, 2004, էջ 443
  43. ↑ Warhaft, 2004
  44. ↑ Montgomery, 1972
  45. ↑ Pedersen, 1985, էջ 294
  46. ↑ «"No. 31092"». The London Gazette (Supplement). 1919-01-01. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-15-ին. Վերցված է 2020-05-30-ին.
  47. ↑ «"No. 31150"». The London Gazette (Supplement). 1919-01-28. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-24-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  48. ↑ «"No. 31514"». The London Gazette (1st supplement). 1919-08-19. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-24-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  49. ↑ «"No. 31465"». The London Gazette (Supplement). 1919-07-21. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-24-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  50. ↑ «"No. 31263"». The London Gazette (Supplement). 1919-04-01. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-24-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  51. ↑ «Sydney Morning Herald». 1929-11-12.
  52. ↑ Perry, 2007, էջեր 466, 473
  53. ↑ Perry, 2007, էջ 471
  54. ↑ Perry, 2007, էջեր 514–516
  55. ↑ «"They Shall Grow Not Old: A Who's Who of Brighton Cemetery (Armed Forces)"». Defending Victoria. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-13-ին. Վերցված է 2019-08-29-ին.
  56. ↑ Monash, 1920, էջ 96
  57. ↑ Կաղապար:Australian Dictionary of Biography
  58. ↑ Ferguson, 2012, Chapter 5
  59. ↑ Ferguson, 2012
  60. ↑ «About Sir John Monash». Monash University. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-22-ին. Վերցված է 2020-07-15-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Մոնաշ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Մոնաշ&oldid=10572713» էջից