Ջոնաթան Լիթել
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 10, 1967[1][2][3] (57 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4] |
| Մասնագիտություն | գրող, թարգմանիչ, գիտաֆանտաստիկ գրող, վիպասան և կինոռեժիսոր |
| Լեզու | ֆրանսերեն |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ և  Ֆրանսիա |
| Կրթություն | Եյլի համալսարան և Լիցեյ Ֆենելոնա |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | The Kindly Ones? |
| Պարգևներ | |
 Jonathan Littell Վիքիպահեստում | |
Ջոնաթան Լիթել (անգլ.՝ Jonathan Littell, հոկտեմբերի 10, 1967[1][2][3], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]), գրող, ապրում է Բարսելոնայում։ Նրա առաջին վեպը՝ «Բարիները», որը գրվել է ֆրանսերեն, արժանացել է երկու խոշոր ֆրանսիական մրցանակների, այդ թվում՝ Գոնկուրի և Ֆրանսիայի ակադեմիայի մրցանակների:
Լիթելը մեծացել է Ֆրանսիայում և Միացյալ Նահանգներում և երկու երկրների քաղաքացի է: Բակալավրի կոչումը ձեռք բերելուց հետո ինը տարի աշխատել է մարդասիրական կազմակերպությունում։ 2001 թվականին թողնելով աշխատանքը՝ կենտրոնացել է գրելու վրա։
Վաղ կյանք և կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիթելը հեղինակ Ռոբերտ Լիթելի որդին է: Թեև նրա տատիկն ու պապիկը հրեաներ են եղել, որոնք 19-րդ դարի վերջում գաղթել են Ռուսաստանից Միացյալ Նահանգներ, Լիթելը իրեն որպես հրեա «ընդհանրապես» չի համարում և ասում է․՝ «Ինձ համար հուդայականությունն ավելի շատ պատմական նախապատմություն է»[6]։
Ծնվելով Նյու Յորքում, Լիթելը երեք տարեկանում մեկնել է Ֆրանսիա, այնուհետև 13-16 տարեկան հասակում ավարտել է իր կրթության մի մասը հայրենի երկրում, նախքան Ֆրանսիա վերադառնալը՝ բակալավրիատի կոչում ստանալու համար: Նա նորից վերադարձել է Միացյալ Նահանգներ, որտեղ սովորել է Եյլի համալսարանում և 1989 թվականին ավարտել է բակալավրի աստիճանը[7]։ Եյլում սովորելու տարիներին նա ավարտել է իր առաջին գիրքը՝ «Վատ լարումը», իսկ ավելի ուշ հանդիպել է Ուիլյամ Բերրոուզին, ով երկարատև տպավորություն է թողել նրա վրա: Նրա ազդեցության շնորհիվ Լիթելը սկսել է կարդալ Բերրոուզ, ինչպես նաև Սադ, Բլանշո, Ժենե, Սելին, Բատայ և Բեքեթ[8]։ Այնուհետև նա աշխատել է որպես թարգմանիչ՝ անգլերեն թարգմանելով Սադի, Բլանշոյի, Ժենեի և Կինյարի ֆրանսերեն ստեղծագործությունները[9][10]։ Միաժամանակ նա սկսել է գրել տասը հատորանոց գիրք, սակայն երրորդ հատորից հետո հրաժարվել է նախագծից[11]։
1994-2001 թվականներին նա աշխատել է «Ակցիա սովի դեմ» միջազգային մարդասիրական կազմակերպությունում՝ աշխատելով հիմնականում Բոսնիա և Հերցեգովինայում, ինչպես նաև Չեչնիայում, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում, Սիերա Լեոնեում, Կովկասում, Աֆղանստանում և Մոսկվայում[12][13]։ 2001 թվականի հունվարին Չեչնիայում շրջափակման զոհ է դարձել, որի ժամանակ թեթև վիրավորվել է[14]։ Նույն թվականին նա որոշել է թողնել աշխատանքը, որպեսզի կենտրոնանա իր երկրորդ գրքի՝ «Բարիները»-ի հետազոտության վրա։ Այդ ընթացքում նա աշխատել է նաև որպես մարդասիրական կազմակերպությունների խորհրդատու[12]։
Լիթելը Ֆրանսիայի քաղաքացիություն է ստացել (մինչև կարողացել է պահպանել իր ամերիկյան քաղաքացիությունը) 2007 թվականի մարտին, երբ ֆրանսիացի պաշտոնյաները կիրառել են մի կետ, ըստ որի՝ ցանկացած ֆրանսախոս, որի «վաստակավոր գործողությունները նպաստում են Ֆրանսիայի փառքին», կարող են դառնալ քաղաքացի՝ չնայած տարին վեց ամսից ավել Ֆրանսիայում ապրելու պահանջը չկատարելուն[15]։
Ստեղծագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիթելի «Բարիները» վեպը գրվել է ֆրանսերենով և լույս է տեսել Ֆրանսիայում 2006 թվականին։ Վեպը պատմում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի և Արևելյան ճակատի մասին՝ Մաքսիմիլիեն Աու անունով մի ՍՍ-ական սպայի մտացածին հիշողությունների միջոցով[16]։
Լիթելն ասել է, որ ոգեշնչվել է գրել վեպը, երբ տեսել է Վերմախտի մահապատժի ենթարկված խորհրդային պարտիզան Զոյա Կոսմոդեմյանսկայայի լուսանկարը: Գրքի սկզբնական ոգեշնչումը եղել է 1991 թվականին Հոլոքոստի մասին՝ Կլոդ Լանցմանի հայտնի վավերագրական «Շոա» ֆիլմի դիտումից: Նա սկսել է գրքի ուսումնասիրությունը 2001 թվականին և սկսել է առաջին նախագիծը տասնութ ամիս անց, երբ ընթերցել է Երրորդ Ռայխի և Արևելյան ճակատի մասին մոտ երկու հարյուր գիրք[17], ինչպես նաև այցելել է Գերմանիա, Արևելյան Եվրոպա և Կովկաս: Լիթելը պնդել է, որ ինքը ստանձնել է իր գլխավոր հերոսի՝ Աուի ստեղծման աշխատանքները՝ պատկերացնելով, թե ինքն ինչ կաներ, եթե ծնվեր նախապատերազմական Գերմանիայում և դառնար նացիոնալ-սոցիալիստ[18]։
Լիթելի նախկինում հրատարակված միակ գիրքը՝ «Վատ լարումը» կիբերպանկ վեպը, որը Լիթելը համարում է «շատ վատ գիտաֆանտաստիկ վեպ»[19], պատմում է Լինքսի՝ «խառանծնի» մասին, որն ապրում է ֆուտուրիստական Փարիզում։ Վեպում շատ տեսարաններ տեղի են ունենում Փարիզի կատակոմբներում. նա այս վեպում ներառել է նաև անսովոր հավելված, որտեղ զետեղված են բոլոր այն երաժշտություններն ու երգերը, որոնք նա լսել է ստեղծագործելիս: Բացի այդ, Լիթելը հրապարակել է մանրամասն հետախուզական զեկույց Ռուսաստանի Դաշնության անվտանգության մարմինների մասին, Լեոն Դեգրելի «Ռուսական քարոզարշավը» գրքի վերլուծությունը՝ սոցիոլոգ Կլաուս Թեվելեյթի աշխատությունների ազդեցության տակ, մեկ գիրք՝ չորս տեքստերով, որոնք գրվել են մինչև «Բարիները» և, վերջապես, կարճ էսսե։
«Բարիները»-ից հետո Լիթելը նկարահանել է «Սխալ տարրեր» վերնագրով վավերագրական ֆիլմը, որտեղ նա հարցազրույցներ է վերցնում Ջոզեֆ Կոնիի նախկին երեխա զինվորականներից: Ֆիլմը արտամրցութային կարգով ցուցադրվել է 2016 թվականի Կաննի կինոփառատոնում[20]։
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2006 թվականին «Բարիները» արժանացել է Գոնկուրի մրցանակի և ֆրանսիական ակադեմիայի գլխավոր մրցանակի: 2007 թվականի վերջին Ֆրանսիայում վաճառվել է ավելի քան 700 000 օրինակ[21]։
2018 թվականին նա արժանացել է Սադի մրցանակին «Հին պատմություն» գործի համար[22]։
Մեկնաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2008 թվականի մայիսին Haaretz-ին տված հարցազրույցում Լիթելը մեղադրել է Իսրայելին Հոլոքոստը քաղաքական նպատակների համար օգտագործելու մեջ և Իսրայելի պահվածքը օկուպացված տարածքներում նմանեցրել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ նացիստների վարքագծին. «Եթե Իսրայելի կառավարությունը թույլ տար իր զինվորներին վատ բաներ անել, նրանք կանեին։ Բոլորն ասում են՝ «Տեսեք, թե ինչպես են գերմանացիները վարվել հրեաների հետ նույնիսկ Հոլոքոստից առաջ․ կտրել են մորուքները, նվաստացրել են հանրության առաջ, ստիպել են նրանց մաքրել փողոցը»։ Այսպիսի բաներ այդ տարածքներում ամեն օր են լինում։ Ամեն անիծված օր»։ Սակայն, նա նաև ասել է, որ «Մենք իրականում չենք կարող համեմատել այդ երկուսը»[23]։
Ստեղծագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1989 – Bad Voltage
- 2006 – Les Bienveillantes («Բարիները», 2009)
- 2006 – The Security Organs of the Russian Federation. A Brief History 1991–2004
- 2008 – Le Sec et L'Humide
- 2008 – Études
- 2008 – Georgisches Reisetagebuch
- 2009 – Récit sur Rien
- 2009 – Tchétchénie, An III
- 2010 – En Pièces
- 2011 – Triptyque: Trois études sur Francis Bacon (Triptych: Three Studies after Francis Bacon, 2013)
- 2011 – The Invisible Enemy
- 2012 – Une vieille histoire
- 2012 – Carnets de Homs (Syrian Notebooks: Inside the Homs uprising, 2015)
- 2013 – The Fata Morgana Books
- 2018 – Une vielle histoire (nouvelle version)
- 2022 – De l'agression russe. Écrits polémiques
- 2023 – Un endroit inconvénient (Անտուան դ'Ագաթայի արած լուսանկարներով)
- 2024 – The Damp and the Dry (անգլերեն է թարգմանել Մաքս Լոութոնը)
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Grand prix du roman de l'Académie française, 2006, for Les Bienveillantes
- Prix Goncourt, 2006, for Les Bienveillantes
- Bad Sex in Fiction Award, 2009, for The Kindly Ones
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 2,0 2,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 3,0 3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ https://www.livreshebdo.fr/article/jonathan-littell-couronne-par-le-prix-sade-2018
- ↑ Uni 2008
- ↑ Alfred University 2004
- ↑ Littell & Nora 2007
- ↑ Lemonier 2007
- ↑ Littell & Georgesco 2007
- ↑ Littell & Millet 2007
- ↑ 12,0 12,1 Uni 2008
- ↑ HarperCollins
- ↑ Prague Watchdog 2001
- ↑ Combes 2007
- ↑ Landler 2007
- ↑ Garcin 2006
- ↑ Uni 2008
- ↑ Littell & Nora 2007
- ↑ Jonathan Littell, Cannes Film Festival, 2016, Վերցված է 16 May 2016-ին
- ↑ Le Figaro 2006
- ↑ Vincy Thomas, "Jonathan Littell couronné par le Prix Sade 2018". Livres Hebdo, October 8, 2018.
- ↑ Uni 2008
Հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Alfred University (April 8, 2004). «Best-selling author helps student from Chechnya attend Alfred University». Արխիվացված է օրիգինալից November 30, 2007-ին. Վերցված է 2006-10-26-ին.
- Combes, Marie-Laure (October 9, 2007). «American Novelist Becomes French Citizen». The Washington Post. Վերցված է 2009-04-09-ին.
- Garcin, Jérôme (November 6, 2006). «Littell est grand, by Jérôme Garcin». Nouvel Observateur. Վերցված է 2009-04-09-ին.
- HarperCollins. «Jonathan Littell from HarperCollins Publishers». Վերցված է 2009-04-09-ին.
- Landler, Mark (March 9, 2007). «Writer's Unlikely Hero: A Deviant Nazi». The New York Times. Վերցված է 2006-10-11-ին.
- Lemonier, Marc (2007), Les Bienveillantes décryptées, Le Pré aux Clercs, էջ 249, ISBN 978-2-266-18164-8
- Le Figaro (January 1, 2006). «Les vingt événements de 2008». Վերցված է 2009-04-09-ին.
- Littell, Jonathan; Georgesco, Florent (January 2007). «Jonathan Littell, homme de l'année». Le Figaro. Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-28-ին. Վերցված է 2009-04-09-ին.
- Littell, Jonathan; Nora, Pierre (March–April 2007). «Conversation sur l'histoire et le roman». Le Débat. Gallimard. 144 (2): 25–44. doi:10.3917/deba.144.0025.
- Littell, Jonathan; Millet, Richard (March–April 2007). «Conversation à Beyrouth». Le Débat. Gallimard. 144 (2): 4–24. doi:10.3917/deba.144.0004.
- Prague Watchdog (January 11, 2001). «Humanitarian agencies suspend operations in Chechnya after kidnapping of aid worker». Վերցված է 2009-04-09-ին.
- Uni, Assaf (May 30, 2008). «The executioner's song». Haaretz. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-06-01-ին. Վերցված է 2009-04-09-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Littell, Jonathan; Blumenfeld, Samuel (November 17, 2006). «Littell Interview with Samuel Blumenfeld». Le Monde des Livres. Արխիվացված է օրիգինալից November 10, 2012-ին. Վերցված է 2009-04-24-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոնաթան Լիթել» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
