Ջոզիահ Տշանգանա Գումեդե
| Ջոզիահ Տշանգանա Գումեդե | |
|---|---|
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 9, 1867 կամ 1870 |
| Ծննդավայր | Fort Beaufort, Ամաթոլե, Արևելյան Կապ, ՀԱՀ |
| Մահացել է | նոյեմբերի 6, 1946 կամ 1947 |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ՀԱՀ |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ |
| Կուսակցություն | Աֆրիկյան ազգային կոնգրես |
Ջոզիահ Տշանգանա Գումեդե (նաև Ջ.Տ. Գումեդե), հարավաֆրիկացի քաղաքական գործիչ, Արչի Գումեդեի հայրը։ Ծնվել է 1867 թվականի հոկտեմբերի 9-ին ներկայիս Արևելյան Քեյփ նահանգի Ֆորտ Բոֆորտ քաղաքի Հելդթաուն գյուղում, մահացել է 1946 թվականի նոյեմբերի 6-ին։
Նրա ծագումը տանում է ետ դեպի Քվեյբի ղեկավար Խոնդլո կաՄնցինցիին։ Ամենայն հավանականությամբ, նա տարրական ուսումը սկսել է Հելդթաունի հայտնի Ուեսլեյան առաքելական դպրոցում։ Նախնական կրթությունն ստանալուց հետո նա հաճախել է Գրեհամսթաունի Ազգային ինստիտուտը 1882 կամ 1883 թվականին, որտեղ նա ուսում է ստացել ուսուցիչ դառնալու համար։ Ուսուցչի իր կարիերան նա սկսել է Սոմերսեթ Իսթում, Արևելյան Քեյփ նահանգ։
Իրադարձությունների տարօրինակ համադրությամբ Գումեդեն և Մարտին Լյութուլին ընկերացան Զուլուի երիտասարդ թագավոր Դինուզուլու կաՔեթշվայոյի հետ։ Որպես իՆդունա (ղեկավար), նա ամբողջությամբ ներգրավվեց Դինուզուլուի ցամաքային պայքարում։ Նա անձամբ ականատես է եղել Զուլուլանդի հողերը հողագործության ապահովման համար բուրերի ջանքերին։ Զուլուլանդի բրիտանական բռնակցումից առաջ Գումեդեն բացակայել է Բերգվիլից, երբ սկսել էր հողագործությամբ զբաղվել։ 1893 թվականին նա շրջել է Անգլիայում՝ որպես Զուլուի երգչախմբի անդամ, որը հիմնադրվել է Սաուլ Մսանեի և գերմանական կրթությամբ լյութերական միսիոներ Վերապատվելի Ուիլյամ Օգյուստ Իլինգի կողմից, որը 1869 թվականից հետո հրաժարվել է իր լյութերական հավատքից և դարձել անգլիկան եկեղեցու կրոնափոխ։ Զուլուսական երգչախումբը Անգլիայում ենթարկվեց աղմկոտ ռասայական նախատրամադրվածության։
Նա գաղութային Նատալի երկու կարևոր աֆրիկյան կազմակերպությունների՝ Funamalungelo -ի և Նաթալի ազգային կոնգրեսի հիմնադիր անդամ էր, չնայած նա չէր մասնակցում 1900 թվականի հունիսին Նատալի ազգային կոնգրեսի հանդիսավոր բացման ժողովին։ Նա Սոթո հետախույզների ղեկավարն էր 1899-1902 թվականների անգլո-բուրական պատերազմի ժամանակ։ Նրա վկայությունները հարավաֆրիկյան բնիկների պայքարից առաջ, այսպես կոչված, 1904 թվականի Լագդենյան հանձնաժողովի մասին բացահայտեց նրա հիացմունքը զուլուի մշակույթի նկատմամբ։ 1906 թվականին Գումեդեն, Բաթլոկվայի Կգոսի Լեսեսա Թենկի Թսոթետսիի և Մակգոլոկվեի Կգոսի Մոլոիր հետ, Անգլիայի պատվիրակներից մեկն էր՝ բողոքելու Բաթլոկվայի և Մակգոլոկվեի ժողովուրդների կողմից նախկին Բուրական հանրապետություններում իրենց տոհմական հողերը կորցնելու դեմ։ Անգլիայում տրինիտարյան ծագումով փաստաբան Հենրի Սիլվեսթեր Ուիլյամսը ստանձնեց պատվիրակների հոգածությունը[1]։ Մյուսը, որը նշել է, որ Տլոկվայի շահերը նրա ձեռքին է եղել, դոկտոր Էվանս Դարբին է՝ Հարավային Աֆրիկայի Համաշխարհային եղբայրության լիգայի քարտուղարը, 1907 թ. հունվարի 12, էջ 15։ 122. 1907 թվականի մայիսի 13-ին Տլոկվայի և Կգոլոկվեի ղեկավարների հետ Հարավային Աֆրիկա վերադառնալիս Ջոզիահը ձերբակալվեց առանց անհրաժեշտ թույլտվության երկիրը լքելու համար։ Ռոյթերսի կողմից դրա մասին զեկույցը տեղադրվել է Manchester Guardian և The Times (էջ 5) մայիսի 5-ին։
Գումեդեի քաղաքական գիտակցությունը հասել էր նոր բարձունքների՝ նախքան Հարավային Աֆրիկայի սպիտակամորթների միության ստեղծումը։ Տեղյակ լինելով սպիտակամորթների շրջանում հուզմունքի մասին, նախքան Հարավային Աֆրիկայի ազգային կոնվենցիայի բացման նստաշրջանը, Գումեդեն մտահոգություն է արտահայտել միության մեջ աֆրիկացիների դիրքի վերաբերյալ։ Գումեդեն Հարավային Աֆրիկայի բնիկների ազգային կոնգրեսի հիմնադիր անդամ էր 1912 թվականի հունվարին։ 1913 թվականին նա իր քննադատությունն արտահայտեց Ազգային հողերի մասի պատմական օրենքի վերաբերյալ, որով արդյունավետորեն սահմանափակվում էր աֆրիկացիների մուտքը երկրի միայն 7% -ով։ 1927 թվականին ընտրվեց Բրյուսելում որպես Իմպերիալիզմի դեմ լիգայի պատվիրակ[2]։ Խորհրդային Միություն կատարած այցից հետո կոմունիստների նկատմամբ ունեցած համակրանքի պատճառով Գումեդեն 1930 թվականին հեռացվեց Աֆրիկյան ազգային կոնգրեսից[3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Sherwood, Marika (2011). Origins of Pan-Africanism, Henry Sylvester Williams, Africa, and the African Diaspora. London: Routledge. էջ 437. ISBN 978-0-415-87959-0.
- ↑ Fredrickson, George (1996). Black Liberation: A Comparative History of Black Ideologies in the United States and South Africa. New York: Oxford University Press. էջ 195. ISBN 9780195109788.
- ↑ Fredrickson, George (2000). The Comparative Imagination: On the History of Racism, Nationalism, and Social Movements. Berkeley: University of California Press. էջ 141. ISBN 9780520224841.