Jump to content

Ջեֆրի Չոսեր

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջեֆրի Չոսեր
բրիտանական անգլերեն՝ Geoffrey Chaucer
Ծնվել էմոտ 1343[1]
ԾննդավայրԼոնդոն, Անգլիայի թագավորություն
Վախճանվել էմոտ հոկտեմբերի 25, 1400
Վախճանի վայրԼոնդոն, Անգլիայի թագավորություն
ԳերեզմանՎեստմինստերյան աբբայություն
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծ, երգերի հեղինակ, փիլիսոփա, քաղաքական գործիչ, թարգմանիչ, աստղագուշակ և գրող
Լեզումիջին անգլերեն
Քաղաքացիություն Անգլիայի թագավորություն
Ժանրերպոեզիա
Ուշագրավ աշխատանքներՔենթերբերյան պատմվածքներ, The Book of the Duchess?, The House of Fame?, Troilus and Criseyde?, The Legend of Good Women?, The compleynt unto Pity?, A Treatise on the Astrolabe?, The compleynt of Venus?, The Complaint of Mars?, Chaucer's complaint unto his purse?, Boece?, Parlement of Foules?, The Romaunt of the Rose? և Anelida and Arcite?
ԱմուսինՖիլիպա Ռոետ[2]
ԶավակներԹոմաս Չոսեր[2], Էլիզաբեթ Չոսեր և Lewis Chaucer?[3]
Изображение автографа
Ջեֆրի Չոսեր Վիքիքաղվածքում
 Geoffrey Chaucer Վիքիպահեստում

Ջեֆրի Չոսեր (անգլ.՝ Geoffrey Chaucer, մոտ 1343[1], Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն - մոտ հոկտեմբերի 25, 1400, Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն), անգլիացի բանաստեղծ։

Մասնակցել է 1337-1453 թթ. հարյուրամյա պատերազմին, 70-ական թվականներին կատարել է դիվանագիտական հանձնարարություններ Ֆրանսիայում և Իտալիայում։ Վարել է վարչական պաշտոններ։ «Անգլիական պոեզիայի հայր» (Ջ. Դրայդեն) Չոսերը, հակառակ ընդունված լատիներենի, գրել է անգլերենով։ Ստեղծագործության առաջին փուլում (կոչվում է «ֆրանսիական», մինչև 1369 թ.) Չոսերը կրել է ֆրանսիական ասպետական գրականության ազդեցությունը («Դքսուհու գիրքը», 1369, պոեմ)։ Իտալիա կատարած ուղևորությունից հետո ընկած երկրորդ փուլում («իտալական», մոտ 1380-1386) են ստեղծվել «Թռչունների պառլամենտը», «Տրոիլուս և Քրիզեիդ» պոեմները, «Հմայիչ կանանց առասպելը» պատմվածքների ժողովածուն և այլն։ Համաանգլիական գրական լեզվով առաջին հուշարձաններից են 1380-ականների վերջերին սկսված և անավարտ մնացած «Քենթրբերյան պատմվածքներ» բանաստեղծությունների ու նովելների ժողովածուն, որ հատկանշում են Չոսերի ստեղծագործության երրորդ փուլը («անգլիական»)։ Այս գիրքը, որ ամփոփում է քսանից ավելի չափածո պատմվածք և նույնքան կապող ինտերմեդիաներ, ներկայացնում է իր ժամանակի Անգլիան[4]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չոսերը որպես պանդուխտ

Ջեֆրի Չոսերը ծնվել է 1343 թվականին Լոնդոնում՝ հարուստ գինու վաճառականի ընտանիքում։ Հայրը հանդիսացել է թագավորական պալատի գինու մատակարարը։ Տասը տարեկանում Չոսերը հայտնվում է ֆրանսերենի և ֆրանսիական մշակույթի մթնոլորտում, որովհետև ընկնում է պալատ և դառնում պալատական մանկլավիկ, նաև զինակիր, երկու անգամ մասնակցում է Ֆրանսիա կատարված արշավանքներին, դրանցից մեկի ժամանակ գերի է ընկնում Ռեյմս քաղաքի մոտ, ազատվում է փրկագնով և նորից վերադառնում Անգլիա։ Անգլիայում աշխատում է որպես մաքսատան վերակացու, նշանակվում Թեմզայի կամուրջների, ջրատար խողովակների, ջրանցքների հսկիչ, կատարում է դիվանագիտական հանձնարարություններ։ Նրա կյանքում եղել են վերելքներ և վայրէջքներ։ Կյանքի վերջում ապրել է աղքատության մեջ։ Ամբողջ կյանքում նրա հետ է եղել միջնադարի հեղինակ Բոցիայի «Սփոփանք փիլիսոփայությամբ» գիրքը։ Վախճանվել է 1400 թվականին։ Թաղված է Վետմինստերյան աբբայությունում։ Չոսերի շիրիմով սկիզբ է դրվում պոետների համար ստեղծված անկյունին։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեղծագործության վաղ շրջանում Չոսերը հավատարիմ է մնում միջնադարյան գրականության ավանդույթներին և գրում է «Փառքի տունը», «Թռչնային պառլամենտ», «Հերցոգուհու գիրքը», որոնք գրված են տեսիլքի ժանրով։ Դրանք հիմնականում արձագանքում էին պալատական կյանքի իրադարձություններին։ Չոսերի առաջին շրջանի լավագույն ստեղծագործությունը, որը նա անվանում է ողբերգություն՝ «Տրոյիլ և Քրիզեիդան» է։ Սրա թեման Չոսերը վերցրել է Բոկաչոյի «Ֆիլոստրատոյից»։ Գործող անձերը ռեալ, մարդկային բնավորություններ են։

Քենտերբերյան պատմություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Քենտերբերյան պատմություններ» գրքի առաջին էջը

Չոսերի լավագույն ստեղծագործությունը նրա «Քենտերբերյան պատմություններն» են։ Այս ստեղծագործության տոնը առույգ է և նրա համար նախաբան է Չոսերի «Թռչնային պառլամենտից» վերցրված այն տողերը, որտեղ հեղինակը գրում է, թե այս ստեղծագործության միջոցով ընթերցողը կմտնի մի կախարդական այգի, որտեղ կապաքինվեն սրտի վերքերը, որտեղ նա կառույգանա, կուրախանա և հաճույք կստանա։ «Քենտերբերյան պատմությունների» հաղթանակող կողմը ծիծաղն է, որի աստիճանները տարբեր են՝ նուրբ կատակից մինչև սուր խայթոցներ։ Չոսերը Բոկաչոյից է վերցրել գրական շրջանակի ձևը, որն օգտագործում է յուրովի։ Եթե Բոկաչոյի «Դեկամերոնի» մեջ ընդհանուր ֆոնը մռայլ է, ապա Չոսերի տեղծագործության ֆոնը զվարթ է։ «Քենտերբերյան պատմություններն» ունի նախերգանք, որի մեջ պատմվում է, թե ինչպես գարնանային մի օր ուխտավորները հավաքվել էին Լոնդոնի մոտ գտնվող «Տաբարդ» հյուրանոցում, որպեսզի մեկնեն Քենտերբերի՝ խոնարհվելու սուրբ Թոմաս Բեկետի գերեզմանին։ Հյուրանոցի տերը՝ Հարրի Բեյլին խորհուրդ է տալիս գնալիս և վերադառնալիս պատմել երկուական պատմություն։ Հավաքվում են 24 մարդ, այդ թվում և հեղինակը։ Չոսերի գիրքը մնացել է անավարտ։ Այն պարունակում է 24 պատմություն, որոնք գրված են չափածոյով։ Չոսերի հերոսները պատմում են այնպիսի պատմություններ, որոնք համապատասխան են իրենց մարդկային նկարագրին։ Չոսերի նովելներն իրար հետ կապված են ինտերմեդիաներով՝ միջանկյալ պատմություններով։ Հեղինակի պատմությունների համար հիմք են հանդիսացել հեքիաթներ, ավանդույթներ, զրույցներ։ Նա թեմաներ է վերցրել հռոմեական, արևելյան ժողովածուներից։ «Քենտերբերյան պատմություններում» կան պարոդիաներ, բարոյախոսական զրույցներ։ Մի շարք պատմությունների հիմքում ֆաբլիոների թափառող սյուժեներն են, որոնք հեղինակի կողմից հասցված են ռեալիստական նովելի աստիճանի։ Չոսերի ստեղծագործությունն ամբողջ իրական կյանքն է։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Benson, Larry D.; Pratt, Robert; Robinson, F.N., eds. (1987). The Riverside Chaucer (3rd ed.). Houghton-Mifflin. ISBN 0-395-29031-7.
  • Crow, Martin M.; Olsen, Clair C. (1966). Chaucer: Life-Records.
  • Hopper, Vincent Foster (1970). Chaucer's Canterbury Tales (Selected): An Interlinear Translation. Barron's Educational Series. ISBN 0-8120-0039-0.
  • Hulbert, James Root (1912). Chaucer's Official Life. Collegiate Press, G. Banta Pub. Co. էջ 75. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 12-ին.
  • Morley, Henry (1883). A First Sketch of English Literature. Harvard University.
  • Skeat, W.W. (1899). The Complete Works of Geoffrey Chaucer. Oxford: Clarendon Press.
  • Speirs, John (1951). Chaucer the Maker. London: Faber and Faber.
  • Ward, Adolphus W. (1907). «Chaucer». Edinburgh: R. & R. Clark,. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  2. ↑ 2,0 2,1 Kindred Britain
  3. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  4. ↑ Ռընե Ուելլեք, Օսթին Ուորրեն (2008). Գրականության տեսություն. Երևան: Սարգիս Խաչենց. էջ 472.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Ջեֆրի Չոսեր հոդվածին
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջեֆրի Չոսեր» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջեֆրի Չոսեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 60)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջեֆրի_Չոսեր&oldid=10258837» էջից