Ջերեմի Ջենքս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ջերեմի Ջենկսից)
Ջերեմի Ջենքս
Ծնվել էսեպտեմբերի 2, 1856(1856-09-02)[1]
St. Clair, Սենտ Քլեր շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ[1]
Մահացել էօգոստոսի 24, 1929(1929-08-24)[2] (72 տարեկան)
Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ԳերեզմանHillside Cemetery[2]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունտնտեսագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Նյու Յորքի համալսարան և Կոռնելի համալսարան
Պաշտոն(ներ)նախագահ և President of the Alexander Hamilton Institute?
Ալմա մատերՄիչիգանի համալսարան և Հալլե-Վիտենբերգի համալսարան[3]
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[4]
Գիտական ղեկավարJohannes Conrad?[5]
Եղել է գիտական ղեկավարԷդվին Քեմերեր[3]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Jeremiah Jenks Վիքիպահեստում

Ջերեմի Ուիփլի Ջենքս (անգլ.՝ Jeremiah Whipple Jenks, սեպտեմբերի 2, 1856(1856-09-02)[1], St. Clair, Սենտ Քլեր շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ[1] - օգոստոսի 24, 1929(1929-08-24)[2], Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի տնտեսագետ, 1906-1907 թվականներին Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիայի նախագահ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջերեմին ծնվել է Միչիգան նահանգի Սենթ Քլեր քաղաքում՝ 1856 թվականի սեպտեմբերի 2-ին[6]։

1878 թվականին Միչիգանի համալսարանում ստացել է բակալավրի աստիճան, իսկ 1879 թվականին՝ մագիստրոսի աստիճան։ Համալսարանն ավարտելուց հետո նա սկսել է դասավանդել որպես գրականության ուսուցիչ Իլինոյսի Մաունթ Մորիս քոլեջում և իրավաբանություն ուսանել Պորտ Հուրոնում։ 1885 թվականին ստացել է դոկտորի կոչում Հալլե-Վիտենբերգի համալսարանում՝ Յոհանես Կոնրադի ղեկավարությամբ։ Ատենախոսության թեման ամերիկյան տնտեսագետ Հենրի Քերիի մասին էր։

Ամերիկա վերադառնալուց հետո կարճ ժամանակ դասավանդել է Պեորիայի միջնակարգ դպրոցում, ապա 1886 թվականին Նոքս քոլեջում, իսկ 1889-1891 թվականներին եղել է Ինդիանայի համալսարանի տնտեսագիտության և սոցիոլոգիայի պրոֆեսոր[7]։ 1891 թվականին նշանակվել է Կոռնելի համալսարանի քաղաքական, մունիցիպալ և սոցիալական ինստիտուտների ամբիոնի պրոֆեսոր, ուր նա տեղափոխվեց իր ուսուցիչ Ֆրանկ Ֆետերի հետ։ 1891-1912 թվականներին եղել է Կոռնելի համալսարանում քաղաքատնտեսության և քաղաքականության պրոֆեսոր և տնտեսագիտության ֆակուլտետի դեկան, Նախագահ Ուայթի անվան պատմության և քաղաքագիտության դպրոցի անդամ։ 1912-1929 թվականներին եղել է պրոֆեսոր և Ալեքսանդր Համիլթոնի ինստիտուտի խորհրդատվական խորհրդի անդամ, այնուհետև դասավանդել է Նյու Յորքի համալսարանում, իսկ 1917 թվականից նաև դարձել է Արևելյան քաղաքականության և առևտրի բաժանմունքի տնօրեն[7]։

1899-1901 թվականներին եղել է ԱՄՆ արդյունաբերական հանձնաժողովի անդամ, Եվրոպայում արդյունաբերական միավորումների և օրենսդրական ակտերի ժողովի մասին զեկույցի հեղինակ, որը կարգավորում է ԱՄՆ-ում տրեստների և արդյունաբերական միավորումների գործունեությունը։ Նշանակումը եղել է ընկերոջ՝ Թեոդոր Ռուզվելտի օգնությամբ։ 1901-1902 թվականներին Թեոդոր Ռուզվելտի կողմից նշանակվել է ռազմական նախարարության հատուկ լիազոր ներկայացուցիչ, որի կարգավիճակով այցելել է Արևելյան Ասիայի բրիտանական և հոլանդական գաղութներ և ծանոթացել դրանց դրամական ու հարկային համակարգին, աշխատանքի պայմաններին և ոստիկանության կազմակերպմանը, ինչի արդյունքում առաջարկություններ է մշակել Ֆիլիպինների գաղութատիրական վարչակազմի համար։ 1903 թվականին եղել է Մեքսիկայի կառավարության խորհրդատուն դրամավարկային բարեփոխումների հարցերով։ Թեոդոր Ռուզվելտը նրան նշանակել է միջազգային փոխանակման հանձնաժողովի ղեկավար։ 1903-1904 թվականների ձմռանը նա այցելել է Պեկին (Չինաստան), որտեղ փորձել է հասնել դրամավարկային բարեփոխման՝ հիմնված ոսկու ստանդարտի վրա։ 1907-1910 թվականներին Ռուզվելտը նշանակվել է ԱՄՆ ներգաղթի հանձնաժողովի անդամ։ 1908 թվականին, որպես Ազգային քաղաքացիական ֆեդերացիայի գործադիր կոմիտեի անդամ, մշակել է Շերմանի օրենքը, իսկ 1914 թվականին՝ Քլեյթոնի ակտը։ 1917 թվականին եղել է Ազգային պաշտպանության խորհրդի խորհրդատվական կոմիտեի անդամ։ 1918 թվականից՝ Նիկարագուայի Գույքային պահանջների միջկառավարական հանձնաժողովի անդամ, Խաղաղօվկիանոսյան երկաթուղու և Նիկարագուայի ազգային բանկի տնօրեն։ Եղել է Արտասահմանյան ծառայության կրթության կոմիտեի անդամ, Բարձրագույն կրթության կրոնական հարցերի ազգային խորհրդի նախագահ, Արժույթի ազգային ասոցիացիայի և Ամերիկայի չինական ընկերության փոխնախագահ։ Որպես Ամերիկայի սկաուտների գործադիր խորհրդի անդամ՝ սկաուտների համար երդում և օրենք են պատրաստել։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո նա մասնակցել է Գերմանական արժույթի կայունացման ծրագրերի մշակմանը[6]։

Ջերիմին մահացել է 1929 թվականի օգոստոսի 24-ին[6]։

Գիտական ներդրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չինաստանում Իհեթուանի ապստամբության հետևանքով երկրի տնտեսության մեջ օտարերկրյա միջամտության դեմ մեծ թվով օտարերկրացիներ և միսիոներներ են զոհվել։ Ութ տերությունների դաշինքը որոշում է կայացրել ներխուժել Չինաստան և 400 միլիոն արծաթե լյաների ապահովագրական փոխհատուցում սահմանել։ Արծաթի արժեքի կտրուկ անկման պատճառով պրոֆեսոր Ջենկսը Չինաստան է ուղարկվել 1903 թվականին՝ ոսկու հետ հավասարության մակարդակով արծաթե դրամական համակարգին աջակցելու համար, որտեղ Ջենկսը սկսել է Չինաստանի համար ստեղծել ոսկի-արժութային ստանդարտը[8]։

Ջենկսը եզրակացնում է, որ առանց մենաշնորհի կամ դավաճանության անհնար է պահպանել բարձր ֆիքսված ծախսերի արդյունաբերությունը առանց կորուստների։ Շուկա մուտք գործելու համար փոքր քանակությամբ կապիտալ պահանջող ճյուղերը կգրավեն բազմաթիվ մասնակիցների, իսկ բարձր խոչընդոտները (կապիտալի բարձր ինտենսիվությունը) մրցակցության բացակայություն են ստեղծում։ Պոտենցիալ մրցակցությունը (մրցակիցների շուկա մտնելու հավանականությունը) մոնոպոլիստներին թույլ չի տալիս շուկայում բարձր գներ պահել։ 1892 թվականին Ջենկսը գրում է, որ կատարյալ մրցակցությունը հանգեցնում է ֆինանսական կործանման, արդյունավետ են միայն խոշոր կազմակերպությունները։ Հակամենաշնորհային օրենսդրությունը տրեստների նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնելու առումով անարդյունավետ է, և պետության դերը պետք է կրճատվի շուկայական տնտեսության և ընդհանուր առմամբ հասարակության անընդհատ փոփոխվող պայմաններին պրագմատիկ հարմարեցմամբ։ 1907 թվականին Ջենկսը ավելացնում է, որ մի շարք ոլորտների բնույթն այնպիսին է, որ դրանք պետք է վերահսկվեն բացառապես պետության կողմից։ Պետական տեսուչը կարող է վերացնել մրցակցության սահմանափակումները վերահսկողության և վերահսկողության համակարգի միջոցով, քանի որ մրցակցությունն ընդհանուր առմամբ ավելի լավ խթան է տալիս ձեռնարկությունում ջանքերի, մտածողության ինքնատիպության և անհատական զարգացման համար։ Կառավարությունը պետք է վերահսկի մրցակցությունը արդար պայմաններում[9]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1906-1907 թվականներին՝ Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիայի նախագահ,
  • 1926 թվական՝ Արծաթե Բուֆալոյի մրցանակ։

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջերեմի Ջենքս» հոդվածին։