Ջամշիդի գավ
| Մասն է | • Իրանի մշակույթ • Պարսկական դիցաբանություն | |
|---|---|---|
| Worshipped by | Պարսկական դիցաբանություն | |
Ջամշիդի գավ (պարս.՝ جام جم jām-e Jam), գուշակության գավաթ, որը իրանական դիցաբանության մեջ պատկանել է Մեծ Իրանի տիրակալներին: Նրա անվանումը կապված է Մեծ Իրանի մշակույթի և ավանդույթի առասպելական գործիչ Ջամշիդի (նոր պարսկերենում՝ Ջամ) հետ։ Գավը կոչվել է նաև Ջամ-է Ջահան նամա, Ջամ-է Ջահան Արա, Ջամ-է Գիթի նամա և Ջամ-է Կայ Խոսրով: Վերջինս Ավեստայում վերաբերում է Քայեի Խուսրավային, իսկ Վեդաներում՝ Սուշրավային։
Գավը պարսկական բազմաթիվ բանաստեղծությունների ու պատմվածքների թեմա է եղել։ Շատ հեղինակներ Պարսկական կայսրության հաջողությունը վերագրել են այս արտեֆակտի տիրապետմանը: Այն լայնորեն հանդիպում է պարսից գրականության մեջ։
Ասում էին, որ գավը (Jām) լցված էր Երիտասարդության թրմախառնուրդով և օգտագործվում էր գուշակության համար: Ինչպես նշել է Ալի-Աքբար Դեհխոդան, ենթադրվում էր, որ տիեզերքի բոլոր յոթ երկինքները կարելի է դիտել՝ նայելով դրան (از هفت فلک در او مشاهده و معاینه کردی): Ենթադրվում էր, որ այն հայտնաբերվել է Պերսեպոլիսում հին ժամանակներում: Ասում էին, որ ամբողջ աշխարհն արտացոլված է դրանում, և գուշակությունները գավաթի ներսում բացահայտում են խորը ճշմարտություններ: Երբեմն, հատկապես հայտնի պատկերներում, ինչպիսին է Արսլանի հերոսական լեգենդը, գավաթը պատկերացվել է որպես բյուրեղյա գունդ: Հելեն Զիմմերնի «Շահնամե»-ի անգլերեն թարգմանության մեջ օգտագործվում է «բյուրեղյա գլոբուս» տերմինը[1]: Ջամշիդի յոթ օղակներով գավի մասին խոսվում է 11-րդ դարի պարսիկ բանաստեղծ Օմար Խայամի «Ռուբայաթ» պոեմում․
|
Իրամը իրոք անհետացել է իր բոլոր վարդերի հետ, Եվ Ջամշիդի յոթ օղակներով բաժակը, որի տեղը ոչ ոք չգիտի․․․ Իսկ որթատունկը դեռ պտղաբերում է իր հին սուտակները, Եվ այգին ջրի ափին դեռ ծաղկում է - Էդվարդ Ֆիցջերալդի 5-րդ թարգմանության 5-րդ հատվածը
|
|
։
Գավը նաև հիշատակվում է պարսիկ սուֆի միստիկ Ահմադ ալ-Ղազալիի հեղինակած Sawāneh գրքում[2].
|
|
Մինչ համայն աշխարհը ցույց տվող գավն իմ ձեռքում է, երկնքի անիվը վերևից իջնում է իմ առջև / Մինչ անէության Քաաբան հանդիսանում է իմ էության քիբլան (ուղղությունը դեպի Քաաբան), աշխարհի ամենասթափ մարդը արբած է ինձնով - Ահմադ ալ-Ղազալի
|
|
20-րդ դարի գրականության մեջ գավաթը հիշատակվում է բանաստեղծ, փիլիսոփա և Պակիստանի հիմնադիր հայրերից մեկի՝ Ալլամա Մուհամմադ Իքբալի «Թասվիր-ի Դարդ» («Կարոտի դիմանկար») պոեմում.
|
|
Եթե նույնիսկ ամբողջ աշխարհն է տեսել, ի՞նչ է տեսել: Ջամը չէր կարողանում տեսնել իր սեփական իրականությունը գինու գավաթում (Ուրդու՝ Agar Dekha Bhi Uss Ne Sare Aalam Ko To Kya Dekha? Nazar Ayi Na Kuch Apni Haqiqat Jaam Se Jam Ko") |
|
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Shahnameh (The Epic of Kings): Bijan and Manijeh
- ↑ Nasrollah Pourjavady, "ḠAZĀLĪ,MAJD-AL-DĪN Abu’l-Fotūḥ AḤMAD b. Moḥammad b. Moḥammad b. Aḥmad" in Encyclopedia Iranica. [1]
- ↑ «Allama Iqbal Poetry کلام علامہ محمد اقبال: (Bang-e-Dra-034) Tasveer-e-Dard (تصویر درد) The Portrait Of Anguish». Allama Iqbal Poetry کلام علامہ محمد اقبال. Վերցված է 2021-04-27-ին.
- ↑ Muhammad, Iqbal (1924). Bang E Dara (The Marching Bell). էջ 74.