Ջամալ Խաշոգջի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ջամալ Խաշոգգիից)
Ջամալ Խաշոգջի
արաբ․՝ جمال خاشقجي‎‎
Ծնվել էհոկտեմբերի 13, 1958(1958-10-13)
ԾննդավայրՄադինա, Սաուդյան Արաբիա
Վախճանվել էհոկտեմբերի 2, 2018(2018-10-02)[1] (59 տարեկան)
Վախճանի վայրConsulate General of Saudi Arabia in Istanbul, Ստամբուլ, Թուրքիա[2]
Մասնագիտությունլրագրող և քաղաքական հրապարակախոս
Քաղաքացիություն Սաուդյան Արաբիա[3][4][5][…]
ԿրթությունԻնդիանայի պետական համալսարան, Ինդիանայի համալսարան և Վիկտորիա քոլեջ
ԱշխատավայրՎաշինգտոն Փոստ և Al-Watan?
Պարգևներ
ԱմուսինRawia Khashoggi?
ԶավակներRazan Khashoggi?[6], Salah Khashoggi?[6], Noha Khashoggi?[6] և Abdullah Khashoggi?[6]
ԱզգականներԱդնան Խաշոգգի[7][8] և Դոդի ալ-Ֆայեդ
Կայքjamalkhashoggi.com
 Jamal Khashoggi Վիքիպահեստում

Ջամալ Ահմադ Համզա Խաշոգգի, Խաշուկջի[9][10] (արաբ․՝ جمال أحمد حمزة خاشقجي‎‎‎, Խաշոկջի[11], հոկտեմբերի 13, 1958(1958-10-13), Մադինա, Սաուդյան Արաբիա - հոկտեմբերի 2, 2018(2018-10-02)[1], Consulate General of Saudi Arabia in Istanbul, Ստամբուլ, Թուրքիա[2]), Սաուդյան Արաբիայի լրագրող[12], տեսաբան և գրող, արաբերենով հեռարձակվող նորությունների` Al-Arab News Channel հեռուստաալիքի նախկին գլխավոր տնօրեն և գլխավոր խմբագիր[13]։ Նա նաև եղել է Սաուդյան Արաբիայի «Ալ Վաթան» թերթի խմբագիր[14]։

2018 թվականի հոկտեմբերի 2-ին անհետ կորել էր Սաուդյան Արաբիայի ստամբուլյան հյուպատոսությունում. արդյունքում Սաուդյան Արաբիայի իշխանությունները խոստովանեցին նրա մահը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջամալ Խաշոգջին սաուդյան բիզնեսմեն Ադնան Խաշոգգիի զարմիկն է և Դիանա արքայադստեր մտերիմ ընկեր Դոդի ալ-Ֆայեդի[15] եղբայրն է։

1982 թվականին ԱՄՆ-ում ավարտել է Ինդիանայի պետական համալսարանը։ Արդյունքում համագործակցել է սաուդյան տարատեսակ լրատվամիջոցների հետ, մասնավորապես՝ երկու անգամ եղել է «Ալ-Վաթան» ազդեցիկ օրաթերթի գլխավոր խմբագիրը։

Հայտնի է դարձել որպես ամերիկյան և Սաուդյան Արաբիայի իշխանությունների քննադատ, այդ թվում՝ թագաժառանգ արքայազն Մուհամմադ իբն Սալման ալ Սաուդի, ով զբաղեցնում է պետության փոխվարչապետի և պաշտպանության նախարարի պաշտոնը։ Հանդես է եկել ակտիվիստների դեմ հետապնդումները դատապարտելով, ինչպես նաև Եմենի բախման և Կատարի դիվանագիտական ճգնաժամի[16][17] ժամանակ։

2016 թվականի դեկտեմբերին Սաուդյան Արաբիայի իշխանությունները Ջամալ Խաշոգգիին արգելեցին զբաղվել լրագրությամբ, ինչի պատճառը Դոնալդ Թրամփի[18] բաց քննադատությունն էր։

2017 թվականի սեպտեմբերին նա գնաց Միացյալ Նահանգներ, որտեղ Վաշինգտոն Փոստում սյունակ էր վարում։ Դրանում նա ավելի ակնհայտ կերպով էր հանդես գալիս արքայազն Մուհամմադ իբն Սալման ալ Սաուդի[17] դեմ։

Անհետացում և մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Ջամալ Խաշոգգին մեկնեց Սաուդյան Արաբիայի՝ Ստամբուլում գտնվող հյուպատոսություն։ Նրան անհրաժեշտ էր ստանալ մի փաստաթուղթ, որով հնարավոր կլիներ ամրագրել կրկնակի ամուսնությունը։ Նրա կնոջը՝ Խաթիջե Ջենգիզին, թույլ չտվեցին մտնել հաստատություն։ Նա Խաշոգգիին սպասեց մինչև կեսգիշեր, սակայն նա այդպես էլ դուրս չեկավ հյուպատոսությունից[19]։

Թուրքական ոստիկանությունը հայտարարեց, որ ենթադրում է՝ «Խաշոգգիին դաժանաբար տանջել են, սպանել, իսկ նրա մարմինն անդամատել են» հյուպատոսության ներսում։ Ավելի ուշ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի խորհրդական Յասան Ակտայը, ոստիկանության ներկայացուցիչները և ԵԽ-ի գործերով նախարար Օմեր Չելիքը հայտարարեցին, որ Խաշոգգիի վերացման գործում ներառված էր 15 սաուդցի գործակալ[20]։

Ընդ որում՝ ենթադրվում է, որ Ջամալի ձեռքին եղել է «խելացի ժամացույց», որը հասցրել է տվյալների պահպանման հավելված փոխանցել մի ձայնագրություն, որը վկայում է նրա սպանության մասին։

Թուրքական Yeni Şafak թերթը, ձայնագրության նախնական վերլուծմամբ՝ իբր թե սպանության ժամանակ արված, հայտարարեց, որ նախ կտրել են Խաշոգգիի մատները, իսկ հետո՝ գլուխը։ Ընդ որում՝ թերթի հավաստմամբ, ձայնագրության մեջ լսվում է, թե ինչպես է Սաուդյան Արաբիայի հյուպատոսը դահիճներին խնդրում «նրա հարցերը շենքի սահմաններից դուրս լուծել», այլապես իր համար խնդիրներ[21] կծագեն։

Սաուդյան արաբիայի իշխանությունների պաշտոնական դիրքորոշումը հանգում է նրան, որ Խաշոգգին լքել է հյուպատոսության շենքը։ Մասնավորապես՝ 2018 թվականի հոկտեմբերի 5-ին «Բլումբերգ» գործակալությանը տրված իր հարցազրույցի մեջ այդ տեսակետն է հայտնել արքայազն Մուհամմադ իբն Սալման ալ Սաուդը՝ հայտարարելով, թե նա «դուրս է եկել մի քանի րոպե կամ մեկ ժամ անց»[22]։

ԱՄՆ Պետդեպարտամենտում և Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունում անհանգստություն հայտնեցին Խաշոգգիի անհետացման հետ կապված՝ կոչ անելով Սաուդյան Արաբիային համագործակցել՝ նրա գտնվելու վայրը[23][24] պարզելու համար։

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը հայտարարեց այն մասին, որ իր հսկողության ներքո է վերցրել Խաշոգգիի անհայտանալու մասին գործը՝ նրան անվանելով իր ընկերը և ազատության գաղափարի մարտիկ[25]։

Խաշոգգիի կորչելուց 18 օր անց Սաուդյան Արաբիայի իշխանությունները պետական տեղեկատվական գործակալության միջոցով հայտարարեցին, որ խոստովանում են՝ լրագրողը մահացել է այն մարդկանց հետ «ծեծկռտոցի» արդյունքում, որոնց ինքը հանդիպել էր հյուպատոսությունում։ Ինչպես նաև դատախազության կողմից հայտարարվեց Սաուդյան Արաբիան մատնած այն 18 հոգու ձերբակալության մասին, ովքեր փորձում էին թաքցնել «տեղի ունեցածը»[26][27][28][29]։ Միաժամանակ, Սաուդյան Արաբիայի թագավորի կողմից ստորագրվեցին հրամաններ՝ Հետախուզման ընդհանուր ծառայության մի շարք բարձրաստիճան աշխատակիցների՝ զբաղեցրած պաշտոններից ազատելու, ինչպես նաև հատուկ կոմիտեի ձևավորման և լիազորությունների հստակ սահմանման մասին[30][31][32][33][34]։

2018 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Սաուդյան Արաբիայի ներքին գործերի նախարար Ադել ալ-Ջուբեյրը կատարվածն անվանեց «սարսափելի սխալ և ողբերգություն» և իր ցավակցությունը հայտնեց Խաշոգգիի ընտանիքին։ Նախարարը խոստացավ պատասխանատվության ենթարկել մեղավորներին[35]։

Հոկտեմբերի 23-ին զանգվածային լրատվության միջոցները տեղեկություն տարածեցին այն մասին, որ Խաշոգգիի մարմինը հայտնաբերվել է Սաուդյան Արաբիայի՝ Ստամբուլում գտնվող հյուպատոսական նստավայրից 500 մետր հեռավորության վրա գտնվող դիտահորի մեջ, որտեղ էլ տեղի էր ունեցել սպանությունը։ Զանգվածային լրատվամիջոցների աղբյուրները հաղորդում էին, որ Խաշոգգիի մարմինն անդամատված էր, իսկ դեմքը՝ այլանդակված[36][37]։

Միջազգային արձագանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լայն տարածում գտած կասկածները, թե Ջամալ Խաշոգգին հենց հյուպատոսության շենքում է սպանվել, առաջ բերեցին լարվածութուն Սաուդյան Արաբիայի և Թուրքիայի, ԱՄՆ-ի և այլ պետությունների միջև[38][39]։

Ռուսաստանի Դաշնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Սոչիում կայացած Վալդայի դիսկուսիոն ֆորումի (անգլ.՝ Valdai Discussion Club) ժամանակ պատասխանելով Խաշոգգիի անհայտացման և հավանական սպանության մասին հարցին, լրագրողի ճակատագրի համար պատասխանատվության մի մասը դրեց Միացյալ Նահանգների վրա։ Իր համոզմունքը նա հիմնավորեց նրանով, որ Խաշոգգին ԱՄՆ-ն ընտրել էր որպես պետություն-թաքստոց։ «Որքանով ինձ հայտնի է՝ լրագրողը, ով կորել է, ում մասին Դուք նորա սացիք, ապրում էր... ոչ թե Ռուսաստանում, այլ՝ ԱՄՆ-ում», - հայտարարեց Պուտինը։ Նրա խոսքերով՝ ռուսական կողմը ոչ մի գործողություն չի ձեռնարկի, քանի դեռ չկան հետաքննության արդյունքները. «Ինչպե՞ս մենք կարող ենք սկսել փչացնել հարաբերությունները Սաուդյան Արաբիայի հետ՝ չիմանալով, թե ինչ է տեղի ունեցել իրականում»[40][41][42][43]։

ԱՄՆ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ի նախագահը Խաշոգգիի սպանության մասին հաղորդագրությանն ի պատասխան ամերիկյան ԶԼՄ-ներով հայտարարեց, որ սպանությունը տեղի է ունեցել «դավադրության» արդյունքում։ Ընդ որում՝ Դոնալդ Թրամփը հայտարարեց, որ իր երկիրը չի պատրաստվում հրաժարվել Սաուդյան Արաբիայի հետ կնքած բազմամիլիարդ պաշտպանական պայմանագրերից, քանի որ, իր կարծիքով, կան մի շարք այլ տարբերակներ՝ Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու հարցում[44]։

Եվրոպա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերի 21-ին Մեծ Բրիտանիան, Գերմանիան և Ֆրանսիան տարածեցին միասնական հայտարարություն, որում դատապարտում էին «Վաշինգտոն Փոստ»-ի լրագրող Ջամալ Խաշոգգիի սպանությունը։ Փաստաթղթի մեջ նշվում էր, որ նշված պետություններն ցանկացած պարագայում անընդունելի են համարում լրագրողներին ուղղված սպառնալիքները, հարձակումները և լրագրողների սպանությունները[45][46]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Jamal Khashoggi: Turkey says journalist was murdered in Saudi consulate — BBC News, 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  3. ↑ Saudi Arabia acknowledges Jamal Khashoggi died in consulate, says 18 detained // NBCNews.com — 2018.
  4. ↑ Arab Executives Predict Regime Change in Egypt // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2011. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  5. ↑ Israel and Others in Mideast View Overtures of U.S. and Iran With Suspicion // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2013. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Geni(բազմ․) — 2006.
  7. ↑ https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-10-10/jamal-khashoggi-s-shift-from-insider-to-exiled-critic-quicktake
  8. ↑ https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/?destination=%2Fworld%2Ffrom-travels-with-bin-laden-to-sparring-with-princes-jamal-khashoggis-provocative-journey%2F2018%2F10%2F07%2Fc1290f28-ca3d-11e8-ad0a-0e01efba3cc1_story.html%3F
  9. ↑ Генпрокурор Саудовской Аравии заявил о смерти журналиста Хашукджи
  10. ↑ Саудовская Аравия признала факт гибели журналиста Хашукджи в своём консульстве
  11. ↑ Передача на русский язык согласно правилам Արխիվացված 2019-04-08 Wayback Machine, разработанным в отделе транскрипции ЦНИИГАиК, отражает произношение и используется некоторыми интернет-сайтами.
  12. ↑ «Jamal Khashoggi: An unauthorized Turkey source says journalist was murdered in Saudi consulate». BBC News. 2018 թ․ հոկտեմբերի 7.
  13. ↑ «Speakers». International Public Relations Association – Gulf Chapter (IPRA-GC). 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 10-ին.
  14. ↑ Hendley, Paul (2010 թ․ մայիսի 17). «Saudi newspaper head resigns after run-in with conservatives». Al Hdhod. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  15. ↑ Philippe Martinat. «Disparition du journaliste saoudien Jamal Khashoggi, le mystère demeure». Le Parisien.
  16. ↑ «Saudi journalist Jamal Khashoggi tells BBC: 'The Oslo Accords are dead'». Saudi Arabia’s crown prince must restore dignity to his country — by ending Yemen’s cruel war. 2018 թ․ սեպտեմբերի 11.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Read Jamal Khashoggi's columns for The Washington Post». The Washington Post. 2018 թ․ հոկտեմբերի 6.
  18. ↑ Samuel Osborne (2016 թ․ դեկտեմբերի 5). «Saudi Arabia bans journalist for criticising Donald Trump». The Independent.
  19. ↑ «Turkish police suspect Saudi journalist Khashoggi was killed at consulate». Middle East Eye.
  20. ↑ Eyüp Serbest. «Parçalayıp 15 kişiye taşıttılar». Hürriyet.
  21. ↑ [1] // Коммерсантъ
  22. ↑ Stephanie Flanders, Vivian Nereim, Donna Abu-Nasr, Nayla Razzouk, Alaa Shahine and Riad Hamade (5 октября 2018). «Saudi Crown Prince Discusses Trump, Aramco, Arrests: Transcript». Bloomberg.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  23. ↑ «Statement by Secretary Pompeo on Journalist Jamal Khashoggi». Государственный департамент США. 8 октября 2018. Վերցված է 9 октября 2018-ին.
  24. ↑ «Statement of the Spokesperson of the Ministry of Foreign Affairs, Mr. Hami Aksoy, in Response to a Question Regarding Saudi Citizen and Journalist Mr. Jamal Khashoggi». Министерство иностранных дел Турции. 9 октября 2018. Վերցված է 9 октября 2018-ին.
  25. ↑ «Erdoğan: «Turkey has closed the chapter of the IMF not to open it again»». Президент Турции. 7 октября 2018. Վերցված է 9 октября 2018-ին.
  26. ↑ «Генеральный прокурор: Предварительные итоги расследования по вопросу гражданина Джамала Хашогги показали, что он погиб. Расследование этого дела продолжается. В нем фигурируют 18 граждан Саудовской Аравии». Саудовское информационное агентство. {{cite web}}: Text "Saudi Press Agency" ignored (օգնություն); Text "en" ignored (օգնություն)|date=20 октября 2018|accessdate=20 октября 2018}}
  27. ↑ «Официальный источник: Королевство приняло необходимые меры для выяснения правды в вопросе гражданина Джамала Хашогги и подчеркивает привлечение всех причастных лиц к ответственности». Саудовское информационное агентство. {{cite web}}: Text "Saudi Press Agency" ignored (օգնություն); Text "en" ignored (օգնություն)|date=20 октября 2018|accessdate=20 октября 2018}}
  28. ↑ «Саудовская Аравия признала гибель журналиста Джамаля Хашогджи в стамбульском консульстве. Он якобы умер в результате драки». Meduza. 20 октября 2018. Վերցված է 20 октября 2018-ին.
  29. ↑ «Саудовская Аравия признала смерть Хашогги, задержаны 18 человек». BBC Russian. Վերցված է 20 октября 2018-ին.
  30. ↑ «Королевский указ об освобождении замглавы Службы общей разведки Ахмеда Асири от должности». Саудовское информационное агентство. {{cite web}}: Text "Saudi Press Agency" ignored (օգնություն); Text "en" ignored (օգնություն)|date=20 октября 2018|accessdate=20 октября 2018}}
  31. ↑ «Королевский указ об отставке ряда офицеров Службы общей разведки». Саудовское информационное агентство. {{cite web}}: Text "Saudi Press Agency" ignored (օգնություն); Text "en" ignored (օգնություն)|date=20 октября 2018|accessdate=20 октября 2018}}
  32. ↑ «Служитель Двух Святынь распорядился сформировать межведомственный комитет, возглавляемый наследным принцем для реструктуризации службы общей разведки, модернизации ее правил и положений и четкого определения полномочий». Саудовское информационное агентство. {{cite web}}: Text "Saudi Press Agency" ignored (օգնություն); Text "en" ignored (օգնություն)|date=20 октября 2018|accessdate=20 октября 2018}}
  33. ↑ «В Саудовской Аравии освободили от должности замглавы службы общей разведки». РИА Новости. 20 октября 2018. Վերցված է 20 октября 2018-ին.
  34. ↑ «Саудовский король поручил точно определить задачи разведки». РИА Новости. 20 октября 2018. Վերցված է 20 октября 2018-ին.
  35. ↑ «Смерть Джамаля Хашогги: Эр-Рияд признался в ошибке, Запад требует объяснений». Русская служба Би-би-си. 2018 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  36. ↑ Тело убитого журналиста Хашогги обнаружено в колодце на территории резиденции генконсула Саудовской Аравии в Стамбуле
  37. ↑ В Турции сообщили об обнаружении останков Хашукджи
  38. ↑ Саудовской Аравии угрожает «акт Магнитского»
  39. ↑ Дипломатическая потеря Эр-Рияда // РБК
  40. ↑ https://www.1tv.ru/news/2018-10-18/354249-vladimir_putin_prokommentiroval_ubiystvo_zhurnalista_dzhamalya_hashoggi
  41. ↑ https://www.5-tv.ru/news/224820/putin-zaisceznovenie-zurnalista-saudovskogo-zurnalista-haskadzi-otvetstvenny-s/
  42. ↑ https://tass.ru/politika/5691606
  43. ↑ https://www.svoboda.org/a/29551104.html
  44. ↑ Трамп назвал убийство Хашукджи неудачным «заговором»
  45. ↑ Jamal Khashoggi’s death: joint statement by UK, France and Germany foreign ministers
  46. ↑ Лондон, Париж и Берлин осудили убийство журналиста в саудовском консульстве

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջամալ Խաշոգջի» հոդվածին։
Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջամալ_Խաշոգջի&oldid=9773563» էջից