Պրայութ Չան-Օչա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պրայութ Չան-Օչա
 
Կուսակցություն՝ United Thai Nation?[1][2]
Կրթություն՝ Chulachomklao Royal Military Academy? և Armed Forces Academies Preparatory School?
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ և սպա
Ծննդյան օր մարտի 21, 1954(1954-03-21)[3][4][5] (70 տարեկան)
Ծննդավայր Nakhon Ratchasima, Թաիլանդ[3]
Քաղաքացիություն  Թաիլանդ
Ամուսին Naraphon Chan-ocha?[6]
 
Կայք՝ prayutchan-o-cha.com
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
«Պատվո լեգեոնի» կոմանդոր Չուլա Չոմ Կլաոյի շքանշան Order of Rama Սպիտակ փղի շքանշան և Թաիլանդի թագի շքանշան

Պրայութ Չան-Օչա (թաի.՝ ประยุทธ์ จันทร์โอชา; մարտի 21, 1954(1954-03-21)[3][4][5], Nakhon Ratchasima, Թաիլանդ[3]), Թաիլանդի պետական, ռազմական և քաղաքական գործիչ, գեներալ և Թաիլանդի թագավորական բանակի հրամանատար, 2014 թվականի մայիսի 22-ից խաղաղության և կարգի Ազգային խորհրդի նախագահ (փաստացի ռազմական կառավարություն),  2014 թվականի օգոստոսի 24-ից Թաիլանդի 29-րդ վարչապետ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երիտասարդ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրայուտ Չան-Օչան սովորել է Թաիլանդի ռազմական ակադեմիայում, Թաիլանդի թագավորական զինված ուժերի հրամանատարական և շտաբային քոլեջում, Թաիլանդի ազգային պաշտպանության քոլեջում և Թաիլանդի Թագավորական ռազմական Չուլաչոմկլաո ակադեմիայում, որտեղ ստացել է բակալավրի աստիճան[7]։

Ռազմական կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռազմական ակադեմիան ավարտելուց հետո Պրայութ Չան-Օչան ծառայում էր Թաիլանդի թագուհու պահակախմբի 21-րդ հետևակային գնդում։

2002 թվականին Պրայութ Չան-Օչան ստացավ Թաիլանդի Առաջին ռազմական շրջանում Թայական թագավորական բանակի երկրորդ հետևակային դիվիզիայի հրամանատարի տեղակալ, իսկ 2003-ին դարձավ դրա հրամանատար։ 2005 թվականին Չան-Օչան նշանակվեց Թաիլանդի Առաջին ռազմական շրջանի հրամանատարի տեղակալ, իսկ մեկ տարի անց՝ այս ռազմական շրջանի հրամանատար։

2008-2009 թվականներին Պրայութ Չան-Օչան զբաղեցնում էր Թաիլանդի թագավորական բանակի շտաբի պետի պաշտոնը, իսկ 2009 թվականին նշանակվել էր Թագավորի պատվավոր աջակից։

2011 թվականին Պրայութ Չան Օչան թագավորական գվարդիայի 1-ին հետևակային գնդի համազգեստով

2010 թվականին Պրայութ Չան Օչան նշանակվել է Թաիլանդի թագավորական բանակի հրամանատար։

Ռազմական հեղաշրջման առաջնորդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի մայիսի 20-ին, առավոտյան ժամը 5-ին (Մոսկվայի ժամանակով ժամը 2:00-ին) բոլոր ազգային հեռուստաալիքների ուղիղ եթերում Թաիլանդի քաղաքացիներին է դիմել ցամաքային զորքերի հրամանատար գեներալ Պրայութ Չան Օչան և հայտարարել երկրում ռազմական դրություն մտցնելու մասին ՝ "Օրինականության և կարգի պահպանման" համար հակակառավարական ցույցերից հետո, որոնց հետևանքով զոհվել է 28 մարդ և հարյուրավոր մարդիկ վիրավորվել են[8]։ Նրա ընթերցած թիվ 1 հրամանում ընդգծվում էր, որ ռազմական դրության ռեժիմը փոխարինել է մինչ այժմ գործող ավելի մեղմ «հատուկ ռեժիմին», որը Բանգկոկում և մոտակա նահանգներում կառավարության կողմից մտցվել է ներքին անվտանգության մասին օրենքին համապատասխան։ Հրամանատարության պաշտոնական հայտարարության մեջ նշվել է, որ ռազմական դրություն մտցնելու նպատակը «խաղաղությունը և կարգուկանոնը վերականգնելն է բոլոր կողմերը ներկայացնող մարդկանց համար» և հատուկ նշվել է, որ «ռազմական դրությունը պետական հեղաշրջում չէ, խուճապի մատնվելու անհրաժեշտություն չկա, մարդիկ կարող են նախկին կենսակերպը վարել»[9][10]։ Թաիլանդի Սահմանադրության համաձայն՝ բանակն իրավունք ունի ռազմական դրություն հայտարարել այն դեպքում, եթե շտապ անհրաժեշտ է միջոցներ ձեռնարկել հասարակության անվտանգությունն ապահովելու համար[11]։ Առավոտյան Չան-Օչի թիվ 2 հրամանով ստեղծվեց խաղաղության և կարգի ապահովման ռազմական հրամանատարությունը, որը փոխարինեց խաղաղության և կարգի ապահովման խառը ռազմա-ոստիկանական կառավարման կենտրոնին, որը վերահսկում էր հատուկ ռեժիմի պահպանումը[12]։

Սակայն մայիսի 22-ին Պրեյութ Չան-Օչան հայտարարեց ռազմական հեղաշրջում՝ խոստանալով վերականգնել կարգը երկրում և ապահովել քաղաքական բարեփոխումների իրականացումը[13]։

Քաղաքական հակառակորդների միջև բանակցություններն անարդյունք են եղել, իշխանությունը ժամանակավոր կառավարությունից անցնում է խաղաղության և կարգուկանոնի պահպանման հրամանատարությանը, որը ստեղծվել է երկրում ռազմական դրություն մտցնելուց հետո[14]։ Թաիլանդի զինված ուժերը բարեխղճորեն ստանձնում են կառավարության գործառույթները՝ երկրում խաղաղություն և հանգստություն ապահովելու համար։ Դա անհրաժեշտ է խաղաղությունն ու կարգը պահպանելու համար։ Ես հրամայում եմ բանակին, նավատորմին, ռազմականին և ոստիկանությանը վերահսկողություն հաստատել իշխանության վրա։

Հեռարձակումից մի քանի րոպե առաջ նա հանդիպեց երկրի ընդդիմադիր ուժերի ներկայացուցիչների հետ։ Ադս պահին շենքը, որում ընթանում էին բանակցությունները, շրջապատված էր շուրջ 300 զինծառայողներով։ Հրամանատարը քաղաքական հակառակորդների հետ բանակցություններն անիմաստ հայտարարեց և կարգադրեց ձերբակալել բոլոր մասնակիցներին[15]։ Զինծառայողները բանակցությունների դահլիճից դուրս են բերել ընդդիմադիր ցուցարարների առաջնորդ Սուտհեպ Տհաուգսուբանին[16]։

Մայիսի 22-ին՝ ռազմական հեղաշրջման արդյունքում Նիվաթթումրամունգ Բունսոնգպայսանին վարչապետի պաշտոնանկությունից հետո[17], Պրայութ Չան-Օչան հայտարարվեց Թայլանդի ռազմական կառավարության վարչապետի պաշտոնակատար։

Սույն հրամանով ստեղծվել է Թաիլանդի ռազմական կառավարություն։ Կառավարության ղեկավար է նշանակվել ցամաքային զորքերի հրամանատար գեներալ Պրայութ Չան-Օչան[18]։

Մայիսի 23-ին կառավարության բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ հանդիպմանը Չան-Օչան ասաց, որ «ընտրություններ անցկացնելուց առաջ երկիրը պետք է բարեփոխումներ անցնի քաղաքականության, տնտեսության և սոցիալական ոլորտի տարբեր ոլորտների լայն շրջանակում»։ Չան-Օչան պարտականություններ է վերապահել հեղաշրջման մասնակիցներին՝ զինված ուժերի հրամանատարներին և ազգային ոստիկանությանը, ստանձնելով Կենտրոնական ներքին անվտանգության հրամանատարության, Ազգային անվտանգության խորհրդի, ազգային ոստիկանության, ազգային հետախուզական գործակալության և պետական բյուջեի բյուրոյի պատասխանատվությունը։ Հանդիպմանը Չան-Օչան մանրամասն խոսեց կառավարության որոշումների կատարման եռաստիճան մեխանիզմի նախատեսվող ներդրման մասին. առաջինը` ամենաբարձր մակարդակը, ռազմավարական պլանավորման մակարդակն է, իսկ երկու ստորինները` գործառնական պլանավորման և իրականացման մակարդակները։ Այս համակարգի համաձայն, ռազմական կառավարության գեներալ-անդամները վերահսկելու են նախարարությունների խմբերի աշխատանքը, որոնք, իր հերթին, ղեկավարելու են ոչ թե նախարարները, այլ նախարարների մշտական քարտուղարները՝ նախարարների մշտական տեղակալներ, որոնք միևնույն ժամանակ իրենց նախարարությունների բարձրաստիճան պաշտոնյաներն են։ Մարզպետները մարզերում ենթակա է ներքին գործերի նախարարության միջոցով նախարարության ենթակա ռազմական կառավարությանը։ 60-ամյա Չան-Օչան հրաժարական է տալիս և 2014 թվականին սեպտեմբերին անցնում է թոշակի, և, հավանաբար, կարող է մնալ վարչապետի պաշտոնում՝ դառնալով քաղաքացիական անձ[19]։

Մայիսի 24-ին Հրամանատարության անունը փոխվեց «Խաղաղության և կարգուկանոնի Ազգային խորհուրդ» կամ «ԽԿԱԽ» («National Council for Peace and Order», «NCPO»)[20]։ Նույն օրը ազգային հեռուստաալիքների ուղիղ եթերում հատուկ հայտարարությամբ Ազգային ոստիկանության գլխավոր վարչության պետ, գեներալ Ադուն Սենգսինգկեոնը ռազմական կառավարության հատուկ հրամանով հեռացվել է պաշտոնից, դուրս է բերվել խորհրդի կազմից և տեղափոխվել վարչապետի աշխատակազմում «ոչ ակտիվ» պաշտոն[21]։ Նրա պաշտոնը խորհրդում զբաղեցրել է ոստիկանության գեներալ Վատչարապոլ Պրասարնրաջկիտը[22]։

Մայիսի 26-ի առավոտյան Թայլանդի թագավոր Պումիպոն Ադուլյադեյը իր հրամանագրով պաշտոնապես նշանակեց Պրայութ Չան-Օչին Խաղաղության և կարգի ազգային խորհրդի ղեկավար։ Հրամանագրի թողարկման կապակցությամբ Բանգկոկում փակ դռների հետևում տեղի է ունեցել փակ հատուկ արարողություն, որին ներկա է եղել զինված ուժերի ղեկավարությունը։ Հրամանագրում ասվում է, որ․

Երկրում խաղաղության և կարգուկանոնի վերականգնման և ազգային միասնության համար սույն հրամանագրով Նորին Մեծություն Պումիպոն Ադուլյադեդ թագավորը գեներալ Պրայութ Չան Օչային նշանակում է խաղաղության Ազգային խորհրդի և պետության կառավարման կարգի ղեկավար[23]։

Իր առաջին ասուլիսում Պրայութ Չան-Օչան, հրամանագիր ստանալով իր նշանակման մասին[24], հայտարարեց, որ ռազմական կառավարությունը կփոխարինվի ժամանակավոր քաղաքացիական կառավարությամբ, և թագավորությունում կանցկացվեն նոր խորհրդարանական ընտրություններ՝ ասելով, որ «Ես այստեղ եմ՝ ամեն ինչ շտկելու համար։ Այս ճգնաժամը շարունակվում է արդեն ինը տարի», միևնույն ժամանակ, հրաժարվելով վերափոխումների որևէ ժամկետ սահմանել. «Մենք կամրապնդենք պետության իրավապահ գործառույթները և գործելու ենք օրենքին համապատասխան։ Ընտրություններ հաստատ կլինեն, և դրանք կլինեն հենց երկրում իրավիճակը թույլ տա»։ Չան-Օչան դիմել է երկրի քաղաքացիներին՝ ասելով «Խնդրում եմ լինել հանգիստ և համբերատար»՝  ներողություն խնդրելով «կոշտ միջոցներ կիրառելու անհրաժեշտության համար» և արդարացնելով պարետային ժամի պահպանումը[25]։ Հարցին, թե պատրաստվում է արդյոք ժամանակավոր վարչապետ դառնալ, նա պատասխանել է. "Ժամանակը ցույց կտա։ Ես հույս ունեմ, որ մեր երկրի խնդիրները շուտով կլուծվեն և մենք կվերադառնանք կառավարման ժողովրդավարական ձևին»[23]։

Թայլանդի վարչապետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի օգոստոսի 21-ին խորհրդարանն ուղիղ պետական հեռուստատեսությամբ Պրայութ Չան-Օչուին ընտրեց Թաիլանդի վարչապետի պաշտոնում[26][27]։ Նրա միակ թեկնածությանը կողմ է քվեարկել 197 պատգամավորից 191-ը[28] (ընդհանուր 200 տեղ խորհրդարանում)[29][30]։

2014 թվականի օգոստոսի 24-ը թագավորական արքունիքի կողմից թողարկված հատուկ տեղեկագրում[31] նշվում է, որ Թաիլանդի թագավոր Պումիպոն Ադուլյադեդը հաստատել է Պրայութ Չան Օչային ժամանակավոր կառավարության վարչապետի պաշտոնում[32][33][34]։ Բանգկոկում ցամաքային ուժերի շտաբում առանց Չան Օչեի ներկայության արարողության ժամանակ տրվել է գրավոր հրաման, որից հետո նա պաշտոնապես դարձել է վարչապետ[35][36]։

Թագավորի մահից հետո նա, որպես վարչապետ, հանդես եկավ հայտարարությամբ, որով բացատրվում է երկրում ժամանակավոր ռեգենտ նշանակելը[37]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թայլանդյան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սպիտակ փղի շքանշանի մեծ ժապավենի ասպետ[38]
Թաիլանդի թագի շքանշանի մեծ ժապավենի ասպետ
Չուլա Չոմ Կլաոյի շքանշանի մեծ ուղեկից
Շրջանակի Շքանշանի Մեդալ[39]

Օտար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծառայողական վաստակի համար մեդալ (զինվորական աստիճան) Սինգապուր Սինգապուր[39]
Ծառայության մեդալ Ինդոնեզիա Ինդոնեզիա[40]
Պատվո լեգեոնի շքանշան (հրամանատարի կոչում) Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ[41]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Thai Post (тайск.) — 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 Neew Na Newspaper — 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Eldridge A. Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  6. ↑ https://archive.ph/JNidT
  7. ↑ «Prayut Chan-O-Cha: Executive Profile & Biography». Bloomberg BusinessWeek. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 30-ին.
  8. ↑ Армия объявила о введении в Таиланде военного положения | РИА Новости
  9. ↑ Армия Таиланда объявила в стране военное положение - BBC Russian - В мире
  10. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Армия Таиланда: введение военного положения в стране не является госпереворотом
  11. ↑ Lenta.ru: Мир: Политика: В Таиланде ввели военное положение
  12. ↑ Военные в Таиланде назначили совещание всех правительственных ведомств | РИА Новости
  13. ↑ Военные в Таиланде взяли власть в свои руки - BBC Russian - Лента новостей
  14. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Руководство армии Таиланда объявило о военном перевороте, в Бангкоке идет зачистка
  15. ↑ Lenta.ru: Мир: Происшествия: В Таиланде произошел военный переворот
  16. ↑ Командующий армией Таиланда объявил о военном перевороте | РИА Новости
  17. ↑ «Переворот в Таиланде: военные захватили власть и отменили конституцию - Новости Политики - Новости Mail.Ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 23-ին.
  18. ↑ Военное правительство Таиланда возглавил Прают Чан-Оча | РИА Новости
  19. ↑ Глава военного правительства Таиланда заявил о необходимости реформ | РИА Новости
  20. ↑ «Junta summons TV operators, TV network operators - The Nation». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  21. ↑ Военные власти в Таиланде сняли с должности шефа полиции страны | РИА Новости
  22. ↑ «คสช.ย้าย "อดุลย์-ธาริต-นิพัทธ์" เข้ากรุสำนักนายกฯ-ยุบวุฒิสภา - Politics - Manager Online». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 Военные в Таиланде заявили, что будут править "именем короля" | РИА Новости
  24. ↑ Лидер путча в Таиланде заявил, что получил указ короля о назначении | РИА Новости
  25. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Король Таиланда назначил генерала Праюта Чан-Очу руководителем правящего совета
  26. ↑ «В Таиланде депутаты избрали премьером лидера военного переворота». Lenta.ru. 2014 թ․ օգոստոսի 21. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  27. ↑ «Парламент Таиланда выбрал премьер-министра». ИТАР-ТАСС. 2014 թ․ օգոստոսի 21. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  28. ↑ «Военный лидер Таиланда избран премьер-министром». BBC Russian. 2014 թ․ օգոստոսի 21. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  29. ↑ «Временный парламент Таиланда избрал генерала Праюта Чан-Оча премьером». ՌԻԱ Նովոստի. 2014 թ․ օգոստոսի 21. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  30. ↑ «Таиланд: премьером избран генерал Чан-Оча». Euronews. 2014 թ․ օգոստոսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  31. ↑ ประกาศแต่งตั้งนายกรัฐมนตรี ลงวันที่ 24 สิงหาคม 2557 (Thai) // Royal Thai Government Gazette[en]. — Bangkok: Cabinet Secretariat, 2014. — Т. 131, Special Part 159 D. — С. 1.
  32. ↑ «Король Таиланда утвердил генерала Праюта Чан-Оча премьер-министром страны». ИТАР-ТАСС. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  33. ↑ «Прают Чан-Оча утвержден в должности премьера Таиланда». BBC Russian. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  34. ↑ «Генерал Чан-Оча официально утвержден в должности премьера Таиланда». ՌԻԱ Նովոստի. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  35. ↑ «Король Таиланда утвердил генерала Праюта Чан-Оча премьер-министром страны». Коммерсант. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  36. ↑ «Король Таиланда назначил премьер-министром генерала Прают Чан-Оча». Синьхуа. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  37. ↑ О том, что престол на время отходит Прему Тинсуланонду стало известно после выступления премьер-министра.
  38. ↑ «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2533/D/055/2659.PDF
  40. ↑ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/B/037/4.PDF
  41. ↑ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2556/B/024/23.PDF
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պրայութ_Չան-Օչա&oldid=9407027» էջից