Jump to content

Պոնտքիսիլթե (ջրանցույց)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Պոնթքիսիլթե (ակվեդուկ)ից)
'
Pontcysyllte Aqueduct and Canal*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն

Երկիր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն
Տիպ Մշակութային
Չափանիշներ i, ii, iv
Ցանկ ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս** Եվրոպա և
Հյուսիսային Ամերիկա
Կոորդինատներ 52°58′14″ հս․. լ. 3°05′16″ ամ. ե.HGЯO
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում 2009  (33-րդ նստաշրջան)
Համար 1303
* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում
** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դրոշը ՅՈւՆԵՍԿՕՀամաշխարհային ժառանգություն ,
օբյեկտ № 1303
ռուս..անգլ..ֆր.

Պոնտքիսիլթե (անգլ.՝ Pontcysyllte Aqueduct, վալլիերեն՝ Traphont Pontcysyllte) նավարկելի ջրանցույց Մեծ Բրիտանիայում՝ Ուելսի հյուսիս-արևելքում, Դի գետի հովիտում։ Ընկած է Քևն Մաուր և Վրոնքիսիլթե գյուղերի միջև։ Ջրանցույցով հոսում են Լլանգոլեն ջրանցքի ջրերը։ Պոնտքիսիլթեն ջրանցքակիր ամենաբարձր ջրանցույցն է աշխարհում և ամենաերկարը՝ Մեծ Բրիտանիայում[1]։ Ունի 19 թռիչք, 313 մետր ընդհանուր երկարություն, 38 մետր բարձրություն։ Ջրհորդանի խորությունը 1,6 մետր է, լայնությունը՝ 3,7 մետր, նրա մի եզրով հետիոտնային ճանապարհ է գցված[2][3][4]։

2009 թվականին Պոնտքիսիլթե ջրանցույցը ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕՀամաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում[5]՝ որպես «դարակազմիկ, ուղենշային երևույթ արդյունաբերական հեղափոխության քաղաքացիական ճարտարագիտության պատմության մեջ»[6][7]։ Որոշումն ընդունելիս հատուկ ընդգծվել է կառույցի կատարյալ ներդաշնակումը բարդ տեղանքին և չափազանց կարևոր նշանակությունը կամրջաշինության հետագա զարգացման համար[8]։

Բացումից ավելի քան 200 տարի անց էլ ջրանցույցը ծանրաբեռնված կերպով օգտագործվում է և հանդիսանում է Մեծ Բրիտանիայի ջրանցքային ցանցի առավել բանուկ հատվածներից մեկը, որտեղով ամեն տարի անցնում է շուրջ 15 000 նավակ[9][10]։

Ջրանցույցը Մեծ Բրիտանիայում պաշտոնապես գրանցված է որպես առանձնահատուկ հետաքրքրություն ներկայացնող կառույց՝ Grade I listed building[11]:

Ջրանցույցով անցնող նավակ

Ջրանցույցը կառուցվել է ճարտարագետ Թոմաս Թելֆորդի նախագծերով։ Հիմքում առաջին քարը դրվել է 1795 թվականի հուլիսի 25-ին։ Քաշը նվազեցնելու նպատակով հենասյուները փուչ են կառուցել։ Շինարարական շաղախը պատրաստել են հանգած կրով, ջրով ու ցլի արյունով։ Հենասյուները սեպաձև են. հիմքում դրանց լայնությունը 8 մետր է, վերնամասում՝ 5 մետր[12]։ Ջրհորդանն ու դրան պահող կամարները թուջից են։ Ջրանցույցի բոլոր մասերը պատրաստվել են հատուկ այդ նպատակով գործարկված «Plas Kynaston Ironworks» գործարանում։ Շինարարության արժեքը կազմել է 45 հազար ֆունտ սթերլինգ[13]։

Պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1805 թվականի նոյեմբերի 26-ին։ Նշանավոր վիպասան Վալտեր Սքոթի բնորոշմամբ՝ Պոնտքիսիլթեի ջրանցույցը կարելի է համարել արվեստի չքնաղ ստեղծագործություն[14]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ««Listed Buildings: Pontcysyllte Aqueduct, Trevor»» (անգլերեն). Wrexham County Borough Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  2. «Aqueduct crowned world 'wonder'». BBC News. 2009 թ․ հունիսի 27.
  3. Clover, Charles (2008 թ․ հունվարի 11). «Pontcysyllte Aqueduct in World Heritage bid». Daily Telegraph.
  4. «Pont-Cysyllte Aqueduct» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  5. «Aqueduct crowned 'world wonder'». BBC News Online. 2009 թ․ հունիսի 27.
  6. «Aqueduct set for heritage status». BBC News Online. 2006 թ․ հոկտեմբերի 10.
  7. «Pontcysyllte Aqueduct And Canal – 'Magnificent Masterpiece Of The Canal Age' – To Be UK's Next Bid For World Heritage Status». Department for Culture, Media and Sport. 2008 թ․ հունվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 25-ին. «It consists of 11 miles (18 kilometres) of continuous waterway, from Horseshoe Falls near Llangollen to Gledrid Bridge near Rhoswiel»
  8. «British Aqueduct and Canal inscribed on UNESCO's World Heritage List, French Saltworks extended» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre. 2009 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  9. «Pontcysyllte Aqueduct and the Llangollen Canal» (անգլերեն). World Heritage Wales, Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Wales. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  10. «Pontcysyllte Aqueduct And Canal - 'Magnificent Masterpiece Of The Canal Age' - To Be UK's Next Bid For World Heritage Status» (անգլերեն). culture.gov.uk. 2008 թ․ հունվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  11. «Listed Buildings: Pontcysyllte Aqueduct, Trevor». Wrexham.gov.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 25-ին.
  12. «Pontcysyllte Aqueduct» (անգլերեն). Welsh Industrial Sites. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին. {{cite web}}: Invalid |url-status=404 (օգնություն)
  13. «Birthday clean for aqueduct» (անգլերեն). BBC. 2003 թ․ նոյեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.
  14. «Plug pulled on historic aqueduct» (անգլերեն). BBC. 1998 թ․ հունվարի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 25-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Memories of Pontcysyllte by Amy Douglas and Fiona Collins (2006)
  • Pontcysyllte Aqueduct and Canal Nomination as a World Heritage Site: Nomination Document (Wrexham County Borough Council and the Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Wales, 2008)
  • The Shropshire Union Canal: from the Mersey to the Midlands and Mid-Wales by Peter Brown (2018), published by The Railway and Canal Historical Society

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոնտքիսիլթե (ջրանցույց)» հոդվածին։