Պոմպեոսի թատրոն
 | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Տեսակ | Roman archaeological site? և Հռոմեական թատրոններ (կառուցվածք) |
| Ստեղծում | մ. թ. ա. 55 |
| Բացում | 56[1] |
| Երկիր |  Իտալիա |
| Բնակավայր | Հռոմ[2] |
| Շինության ձև | Հռոմեական թատրոն |
| Պատվիրատու | Գնեոս Պոմպեոս |
| Մասն է | Regio IX Circus Flaminius? |
 Theatre of Pompey Վիքիպահեստում | |
Պոմպեոսի թատրոն (լատին․՝ Theatrum Pompeii, իտալ.՝ Teatro di Pompeo), Հին Հռոմի առաջին քարե թատրոնը, կառուցվել է Գնեոս Պոմպեոսի հրամանով մ. թ. ա. 61 թվականին տարած իր հաղթանակից հետո։ Թատրոնը վերջնականապես պատրաստ է եղել միայն մ. թ. ա. 55 թվականին[3]։ Թատրոնը տեղավորում էր քառասուն հազար հանդիսական։ Կառուցված լինելով հունական ճարտարապետության մոտիվներով, նախատիպ է եղել Հռոմեական կայսրության տարածքում հետագայում կառուցված թատրոնների և ամֆիթատրոնների համար։
Հռոմի Սենատի համար այն եղել է կուրիա, որտեղ անցկացվել են Սենատի ժողովները։ Այստեղ մ. թ. ա. 44 թվականին սպանվել է Հուլիոս Կեսարը։ Ներկայումս պահպանվել են ավերակները։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղել է Հռոմի առաջին մշտական թատրոնը։ Մինչ Պոմպեոսի թատրոնի կառուցումը, Հռոմն ունեցել է միայն ժամանակավոր թատրոններ ու ամֆիթատրոններ, որոնք կառուցվում էին փայտից և կարող էին հեշտությամբ հավաքվել և քանդվել։ Պոմպեոսն առաջինն էր, որը ոգեշնչվելով հունական թատրոնների ճարտարապետությամբ, որոնք տեսել էր Լեսբոսում[4][5], որոշում է կառուցել քարե թատրոն։ Թատրոնը կառուցվում է Մարսի անունը կրող դաշտում[5][6]։ Այն ունեցել է քառասունհինգ մետր բարձրություն, այսինքն՝ բարձրությամբ հավասար է եղել Հռոմի Կապիտոլիումին և վերջինիս նման ունեցել է «սուրբ բլուրի» խորհրդանշական դեր։ Ցիցերոնի նամակներից, որոնք գրվել են մ. թ. ա. 55 թվականին, հայտնի է դառնում, որ թատրոնի բացման կապակցությամբ կազմակերպվել են աննախադեպ խաղեր։ Այդ իրադարձությունը տեղի է ունեցել Պոմպեոսի ծննդյան օրը՝ սեպտեմբերի 29-ին։
Թատրոնը վերանորոգվել է մ. թ. ա. 32 թվականին Ավգուստիանոս կայսեր օրոք, հետագայում նաև նրան հաջորդող կասրերի՝ Տիբերիանոսի, Դոմիցիանոսի, Դիոկլետիանոսի օրոք[7][8]։ Եղել է ոչ թե պարզապես թատրոն, այլ բազմաբովանդակ համալիր, որը ներառել է շատրվաններով հարուստ զբոսայգի, առանձին սենյակներ, որտեղ ներկաները կարող էին դիտել արվեստի ամենատարբեր գործեր, որոնք Պոմպեոսն իր հետ բերում էր արշավանքներից։ Թատրոնի ամենաբարձր կետը եղել է Վեներայի տաճարը, քանի որ, ըստ ավանդության, հենց Վեներան է եղել Պոմպեոսի երկնային հովհանավորը, նրա անձնական աստվածությունը, ուստի Պոմպեոսը թատրոնը նվիրել է հենց Վեներա աստվածուհուն[9]։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թատրոնի կիսաշրջանաձև ճակատը կազմված է եղել տրավերտին քարով պատրաստված բաց կամարաշարքերից։ Թատրոնի ներքին շքեղ հարդարանքը եղել է հիմնականում մարմարից։ Այնտեղ եղել են արվեստի բազմաթիվ գործեր, որոնցից մի քանիսը հայտնաբերվել են, այդ թվում և Հերկուլեսի բրոնզաձույլ արձանը, որը գտնվում ե Վատիկանի թանգարանում։
Թատրոնի բազմահարկ բեմում կանգնեցվել են Ապոլլոնի և մյուսների արձանները, որոնցից երկուսը պահպանվել և հասել են մեր օրեր։ Դրանցից մեկը գտնվում է Լուվրում, իսկ մյուսը՝ Նեապոլի ազգային հնագիտական թանգարանում։ Բեմի հետևում կառուցվել է արվեստի գործերով զարդարված սյունասրահ, որի հակառակ կողմում եղել է ուղղանկյուն շինություն, որտեղ կանգնեցված է եղել Պոմպեոսի արձանը։
Սյունասրահից մնացել է միայն արևելյան կողմը։ Սյունասրահի կենտրոնում եղել է շատրվաններով ու արահետով զբոսայգի, որի հետքերը միայն վերջերս են հայտնաբերվել հնէաբանների կողմից։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Պոմպեոսի թատրոնի 3D կառուցվածքը
-
Պոմպեոսի թատրոն
-
Մարսի դաշտում Պոմպեոսի թատրոնը՝ թռչնի բարձրությունից
-
Պոմպեոսի թատրոնը ներկայումս
-
«Ծիսական տարածքի» տաճարների հատակագիծը
-
Պոմպեոսի թատրոնը (վերականգնված տեսքը)
-
Հուլիոս Կեսարի սպանությունը
-
Թատրոնի հատակագծը ժամանակակից Հռոմի հատակագծի վրա
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Theatre of Pompey
- Theatrum Pompei at LacusCurtius (article in Platner's Topographical Dictionary of Ancient Rome)
- The Temple above Pompey's Theatre (CJ 39:360‑366)
- Pompey’s Politics and the Presentation of His Theatre-Temple Complex, 61–52 BCE Archived 2021-01-26 at the Wayback Machine.
- theaterofPompey.com
- Roma Online Guide
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ European Theatre Architecture — Arts and Theatre Institute.
- ↑ https://www.romasegreta.it/parione/piazza-del-biscione.html
- ↑ Kuritz Paul (October 1987)։ The Making of Theatre History։ Prentice Hall Professional Technical Reference։ էջ 48։ ISBN 978-0-13-547861-5
- ↑ Plutarch։ Life of Pompey։ էջ 42.4
- ↑ 5,0 5,1 Boëthius Axel (1978)։ Rasmussen. Etruscan and Early Roman Architecture։ Yale University Press։ էջ 206։ ISBN 9780300052909
- ↑ Erasmo Mario (2010)։ Roman Tragedy: Theatre to Theatricality։ University of Texas Press։ էջ 83։ ISBN 9780292782136
- ↑ Erasmo Mario (2010)։ Roman Tragedy: Theatre to Theatricality։ University of Texas Press։ էջեր 84–85։ ISBN 9780292782136
- ↑ Gagliardo Maria, Packer James (2006)։ «A New Look at Pompey's Theater: History, Documentation, and Recent Excavation»։ Archaeological Institute of America 110 (1): 96
- ↑ Erasmo Mario (2010)։ Roman Tragedy: Theatre to Theatricality։ University of Texas Press։ էջ 84։ ISBN 9780292782136
Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընդհանուր աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Bernard Andreae (1973)։ L'art de l'ancienne Rome։ Mazenod։ ISBN 2850880043
- Bernard Andreae (2012)։ «3»։ L’art romain d’Auguste à Constantin։ Picard։ ISBN 9782708409101
- François Baratte (1996)։ Histoire de l’art antique : L’art romain։ Paris: éd. Manuels de l’école du Louvre - La documentation française։ ISBN 2711835243
- Ranuccio Bianchi Bandinelli (2010)։ Rome : le centre du pouvoir L'univers des formes, nouvelle présentation։ Gallimard։ ISBN 9782070129836
- Filippo Coarelli (1994)։ Guide archéologique de Rome։ Hachette։ ISBN 2-01-235428-9
- Georges Duby, Jean-Luc, Daval (2010)։ La sculpture, De l'Antiquité au Moyen-âge։ Taschenչ։ ISBN 9783836523943
- Luc Duret Jean-Pierre Néraudau (1983)։ Urbanisme et Métamorphoses de la Rome antique։ Les Belles Lettres, Paris: Realia, Les Belles Lettres
- Philippe Fleury (2005)։ La Rome antique : plan relief et reconstitution virtuelle։ Caen: Presses universitaires de Caen։ ISBN 2841332322
- Jean-Claude Golvin (1988)։ «I et II»։ L'amphithéâtre romain : essai sur la théorisation de sa forme et de ses fonctions։ Paris: Diffusion de Boccard։ ASIN B0000EAC8A
- Jean-Claude Golvin Frédéric Lontcho (2008)։ Rome antique retrouvée։ Errance։ ISBN 9782877723657
- Pierre Gros (1991)։ «La fonction symbolique des édifices théâtraux dans le paysage urbain de la Rome augustéenne»։ L'Urbs : espace urbain et histoire.-IIIe siècle ap. J.-C.). Actes du colloque international de Rome (08-12 mai 1985)։ Hanoune։
- Pierre Gros (1996)։ L'architecture romaine: du début du à la fin du Haut-Empire։ Paris: A&J Picard։ ISBN 2708405004
- Eric Guerber, Joëlle Napoli, Michèle Coltelloni-Trannoy (2002)։ Rome, ville et capitale։ Neuilly: Atlande։ ISBN 9782912232267
- Heinz Kähler (2011)։ Rome et son empire։ Paris: Albin Michel։ ISBN 9782757825464
- Edmond Le Blant, De quelques statues cachées par les anciens
- Claude Moatti (1989)։ À la recherche de la Rome antique։ découvertes Gallimard։ ISBN 2070530736
- Nancy H., Ramage Andrew (տ1999)։ L'art romain de Romulus à Constantin։ Cologne: Könemann։ ISBN 3829017219
- Lawrence Richardson (1992)։ A new topographical dictionary of Ancient Rome։ Baltimore - London: The Johns Hopkins University Press։ ISBN 0801843006
- Gilles Sauron (1994)։ «գլուխ»։ Quis Deum ? L'expression plastique des idéologies politiques et religieuses à Rome à la fin de la République et au début du Principat։ Rome: L'Erma di Bretschneider - BEFAR։ ISBN 2728303134
- Frank Sear (2006)։ Roman theatres։ Oxford University Press
- Robert Turcan (1995)։ L'art romain։ Flammarion։ ISBN 9782080101877
- Dupont, F., & Letessier, P. (2012). Le théâtre romain. Armand Colin.
- Charles Picard, Sur le rôle religieux des théâtres antiques : de la Grèce à Rome
Հոդվածներ և գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Paul Bigot (1908)։ «L'identification d'un fragment du plan de marbre et la curie de Pompée»։ Mélanges d'archéologie et d'histoire։
- Filippo Coarelli (2010)։ «Le théâtre de Pompée»։ Dialogues d'hisL'archéologue։ Archived 2016-03-10 at the Wayback Machine.
- Pierre Gros (2009)։ «Les sanctuaires in summa cavea. L’enseignement des recherches récentes sur le Théâtre de Pompée à Rome»։ վարկած։ Travaux de la Maison de l'Orient et de la Méditerranée։
- Sophie Madeleine (2014)։ Le théâtre de Pompée à Rome, Restitution de l'architecture et des systèmes mécaniques։ Caen: Presses universitaires de Caen։ ISBN 9782841335084
- 81 Sophie Madeleine, Le complexe pompéien du Champ de Mars au, témoin de la réappropriation idéologique Julio-Claudienne Archived 2016-03-16 at the Wayback Machine.
- Monterroso Checa (2010)։ Theatrum Pompei. Forma y arquitectura de la génesis del modelo teatral de Roma։ Madrid: Escuela Espanola de Historia y Arqueologia en Roma
- Gilles Sauron (1987)։ «Le complexe pompéien du Champ de Mars : nouveauté urbanistique à finalité idéologique»։ Publications de l'École française de Rome։
- BULLETIN MENSUEL DE L'ACADÉMIE DES INSCRIPTIONS: MOIS D'OCTOBRE 1867
| ||||||
