Պոգոնյա (զինանշան)
![]() | |
Մանրամասնություններ | |
---|---|
Օգտագործում | Բելառուսիա, 1991-1995 |
Պոգոնյա (բելառուս․՝ Паго́ня), Լիտվական մեծ իշխանության զինանշանը 14-րդ դարի մերջից[1]: Լիտվայի, Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության և Բելառուսիայի պետական զինանշանն է։ Օգտագործվում է Բելառուսիայի, Լիտվայի, Լեհաստանի, Ռուսաստանի և Ուկրաինայի տարբեր հերալդիկ նշաններում։
Բնութագրում. Ալ դաշտում արծաթե ձիավոր արծաթե ձիու վրա, ձիավորի աջ ձեռքին վեր բարձրացրած թուր է, ձախ ձեռքին՝ երկրնագույն վահան վեցակողմ խաչով[2]: Որոշ պատկերներում թամբի տակ կախված է եռածայր վերմակ։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զինված ձիավորի պատկերը հայտնի խորհրդանիշ է համարվում և հանդիպում է զինանշանի ստեղծումից առաջ[3]: Այսպիսով, զինված ձիավորի պատկերով կնիքներ էին օգտագործում սլավոնական իշխանները, Ալեքսանդր Նևսկին, Դմիտրի Դոնսկին և այլք։
Լիտվական թագավորության զինանշանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զինանշանը հայտնվել է Յագայլո և Վիտովտա իշխանների դիմանկարներով զինված ձիավորների հերալդիզացման գործընթացի արդյունքում։ 1366 թվականին են վերաբերում Օլգերդի կնիքով փասթաթուղթը, որում պատկերաված է ձիավոր թրով։ 14-րդ դարի վերջից ձիավորը պատկերված է հերալդական վահանի ֆոնում Յագայլիի և Վիտովտայի կնիքներում։
Սկզբնականորեն զինանշանի պատկերները նշանակում էին մեծ իշխանի միապետություն և ունեին բաղադրիչների տարբերություն. ձիավորի մոտ կարող էր բացակայել վահանը և կարող էր լինել վահանը, իսկ դրա վրա պատկերված լիներ վեցածայր խաչ:
Ըստ պատմաբան Ալեքսեյ Շալանդի՝ Պոգոնյա անվանումը կնքվել է այս զինանշանին 15-րդ դարի վերջում՝ զինված ձիավորի պատկերի վերաիմաստավորման արդյունքում։
16-րդ դարի առաջին կեսի բելառուսալիտվական տարեգրքերը հնացնում են Պոգոնյաները՝ վերագրելով այն Նարիմունտու Ռոմանովիչին։
Պոգոնյան հիշատակվում է նաև 1562 թվականին, երբ իշխան Սիգիզմունդ Ավգուստը հրամայում է հատել մետաղադրամներ Պոգոնյայի զինանշանով։
Պոգոնյան` որպես մարզային զինանշան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պոգոնյան եղել է Բելառուսիայի բոլոր նահանգների զինանշանների հիմնական բաղադրիչը։
Բելառուսի և Ռուսական կայսրության միացումից հետո Վիտեբսկի և Վինոյի կառավարիչները ժառանգել են զինանշանները իրենց նախկին նահանգներից։
Պագոնիան Վիտեբսկի տարածաշրջանի պաշտոնական խորհրդանիշն է և Գոմել տարածաշրջանի պաշտոնական խորհրդանիշի մի մասը
Քաղաքային զինանշաներում հայտնվելը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսական կայսրության տարածքում լինելու ժամանակ Բելառուսի որոշ քաղաքներ, ինչպիսիք են Վիտեբսկը, Գարադոկը, Պոլոցկը և այլն, ընդունեցին Պոգոնյան որպես իրենց զինանշանների մի հատված։ Դրանցից որոշները շարունակում են օգտագործվել ցայժմ։
Ռեչիցա, Մոգիլև և որոշ այլ քաղաքներ պատմականորեն ունեցել են Պոգոնյան իրենց բանակների զինանշաններում։
Պոգոնյան` որպես քաղաքական խորհրդանիշ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պոգոնյան օգտագործվել է մի շարք քաղաքական շարժումների կողմից։
Գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համանուն հայրենասիրական բանաստեղծություն գրել է բելառուս դասական գրող Մաքսիմ Բոգդանովիչը 1915 թվականին։ Բանաստեղծության մեջ երկու անգամ կրկնվում է. «Հին լիտվական Պոգոնյան չջարդել, չկանգնեցել, չզսպել։» Բանաստեղծության հիման վրա նաև գրվել է երգ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Сімвал Вялікага княства
- ↑ Շապանդա Ա. Պոգոնյա
- ↑ Сфрагістыка і геральдыка Беларусі ()