Պենտամերոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պենտամերոն
իտալ.՝ Lo cunto de li cunti
ՀեղինակՋիամբատիստա Բազիլե
Տեսակպատմվածքների ժողովածու, հեքիաթների ժողովածու և գրական ստեղծագործություն
Ժանրպատմվածք և հեքիաթ
Կազմված էThe tale of the ogre?, The Myrtle?, Peruonto?, Vardiello?, The Flea?, The Cinderella Cat?, The Merchant?, The Goat-faced Girl?, The Enchanted Doe?, The Skinned Old Woman?, Պետրոսինելլա, The Three Sisters?, Violet?, Cagliuso?, The Enchanted Snake?, L’Orza, The Dove?, The Young Slave?, The Padlock?, Lo compare?, Cannetella?, Penta of the Chopped-off Hands?, Lo Viso?, Sapia Liccarda?, Lo scarafone, lo sorece e lo grillo?, La serva d'aglie?, Corvetto?, Lo 'ngnorante?, Rosella?, The Three Fairies?, La preta de lo gallo?, Li dui fratielle?, The Three Enchanted Princes?, Le sette catenelle?, The Dragon?, The Three Crowns?, Le doie pizzelle?, Li sette palommielle?, The Raven?, La soperbia casticata?, La papara?, The Months?, Pintosmalto?, Lo turzo d'oro?, Sun, Moon, and Talia?, Sapia?, Li cinco figlie?, Nennillo and Nennella?, The Love for Three Oranges? և frame story of the Pentameron?
Բնօրինակ լեզունեապոլիտաներեն
Նկարագրում էՆեապոլ
ԽմբագիրԱդրիանա Բազիլե
Երկիր Նեապոլի թագավորություն
Հրատարակման տարեթիվ1634 և 1636
 Lo Cunto de li Cunti (1634, Basile) Վիքիպահեստում

Պենտամերոն (նեապոլիտաներեն` Lo cunto de li cunti overo lo trattenemiento de peccerille, «Հեքիաթների հեքիաթը կամ զվարճանք փոքրերի համար»), 17-րդ դարի հեքիաթների ժողովածու, որի հեղինակը իտալացի բանաստեղծ և պալատական Ջամբատիստա Բազիլեն է։

Հիմք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Պենտամերոնի» պատմությունները հավաքել է Բազիլեն, որոնք նրա մահից հետո Բազիլեի քրոջ՝ Ադրիանայի կողմից հրատարակվել են երկու հատորներով՝ Իտալիայի Նեապոլ քաղաքում՝ 1634 և 1636 թվականներին։ Գրքում Բազիլեի կեղծանունը նշված է որպես՝ Ջիան Ալեզիո Աբատուտիս։ Այս հեքիաթները հետագայում փոփոխել և հարմարացրել են Շառլ Պերոն և Գրիմ եղբայրները։ Մինչ «Պենտամերոնը» հրատարակվել են այնպիսի ժողովածուներ, որոնց պատմություններից որոշները կարելի էր բնորոշել որպես հեքիաթներ, «Պենտամերոնում», սակայն, բոլոր պատմությունները հեքաթներ են[1]: Հեքիաթները գրված են արտահայտված բարոկկո ոճով՝ շատ փոխաբերություններով[2]:

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Պենտամերոն» անվանումը ծագել է հունարեն πέντε [pénte], «հինգ» և y ἡμέρα [hêméra], «օր» բառերից, քանի որ բոլոր հիսուն հեքիաթները կապված են մեկ հիմնական հեքիաթի հետ, որը տեղի է ունենում հինգ օրում, ի հակադրություն «Դեկամերոնի» տաս օրվան։ Հիմնական հեքիաթը Զոզա թագուհու մասին է, որը չի կարողանում ծիծաղել։ Նրա հայրը, փորձելով ուրախացնել դստերը, դռան մոտ կառուցում է ձեթի շատրվան՝ մտածելով, թե ձեթի վրա սայթաքող մարդիկ կուրախացնեն թագուհուն։ Մի ծեր կին փորձում է ձեթը հավաքել, սպասավոր տղան կոտրում է նրա կուժը, Զոզան ծիծաղում է, բայց ծեր կինն անիծում է, որ Զոզան ամուսնանա միայն Կլոր դաշտի արքայազնի հետ, որին թագուհին կարող է արթնացնել միայն, եթե երեք օրում արցունքներով լցնի կուժը։ Փերիների օգնությամբ Զոզան գտնում է արքայազնին և կուժը, համարյա լցնելիս է լինում, երբ քնում է։ Մավր ստրկուհին գողանում է կուժը և ավարտում այն արցունքներով լցնելը՝ գրավելով արքայազնի սիրտը։

Արդեն հղի ստրուկ թագուհին պահանջում է իր ամուսնուց, որ վերջինս իրեն պատմություններ պատմի, հակառակ դեպքում՝ սպառնալով սպանել դեռ չծնված երեխային։ Եվ այսպես, ամուսինը վարձում է տաս կին հեքիաթասացներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պատմում է հինգ պատմություն։ Մավրի դավաճանությունը պարզվում է վերջին պատմության ժամանակ, նրան կենդանի թաղում են հղի և գլխիվայր՝ թողնելով, որ մահանա։ Դրանից հետո Զոզան և արքայազնը ապրում են երջանիկ։ Այս հիմնական պատմությունը նույնպես հեքիաթ է, որի հատվածները հայտնվում են մյուս հեքիաթներում։ Գրքում ներառված հեքիաթների մեծամասնությունը գոյություն ունեցող հայտնի ամենահին տարբերակներն են[3]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Croce, 2001, էջ 879
  2. Croce, 2001, էջեր 880–881
  3. Swann Jones, 1995, էջ 38
  • Croce, Benedetto (2001). «The Fantastic Accomplishment of Giambattista Basile and His Tale of Tales». In Zipes, Jack (ed.). The Great Fairy Tale Tradition: From Straparola and Basile to the Brothers Grimm. New York: W W Norton. ISBN 978-0-393-97636-6.
  • Swann Jones, Steven (1995). The Fairy Tale: The Magic Mirror of Imagination. New York: Twayne. ISBN 978-0-8057-0950-6.