Պատմության հուշարձան
| Ենթակատեգորիա | մշակութային ժառանգության օբյեկտ, տարածքային միավոր, մշակութային ժառանգություն  | |
|---|---|---|
,_2016.jpg)
Պատմության հուշարձանը կամ մշակութային ժառանգության օբյեկտը պաշտոնական վայր է, որտեղ պահպանվել են քաղաքական, ռազմական, մշակութային կամ սոցիալական պատմության բեկորներ՝ իրենց արժեքով որպես մշակութային ժառանգություն: Պատմական վայրերը սովորաբար պաշտպանված են օրենքով, և շատերը ճանաչվել են պաշտոնական պատմական կարգավիճակով: Պատմական վայր կարող է լինել ցանկացած շենք, լանդշաֆտ, վայր կամ կառույց, որն ունի տեղական, տարածաշրջանային, ազգային կամ համաշխարհային նշանակություն: Սովորաբար դա նաև նշանակում է, որ վայրը պետք է լինի առնվազն 50 տարեկան կամ ավելի հին[1]:
Դասակարգում, հաշվառում և պահպանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատմական ժառանգության պահպանումը կախված է տեղական կառավարման մարմինների օրենսդրությունից։ Որոշ դեպքերում ազգային մարմինը պատասխանատու է բոլոր դասակարգված վայրերի կառավարման համար, մինչդեռ մյուսներում պատասխանատու են տարածաշրջանային մարմինները:
Քաղաքացիական իրավունքի փորձագետ Էստեֆանիա Էռնանդես Տոռեսի կարծիքով, ում դոկտորական թեզը վերաբերում է պատմական ժառանգությանը և գույքի գրանցմանը, «պատմական ժառանգության պաշտպանությունը քաղաքակիրթ հասարակությունների գլխավոր մտահոգություններից մեկն է: Մշակութային ժառանգությունը կազմող ակտիվները արժանի են պաշտպանության, քանի որ դրանք մշակույթ մուտք գործելու միջոց է»: Այնուամենայնիվ, ըստ Էռնանդեսի, պաշտպանությունը կարող է բարդ լինել, հատկապես գույքի գնման կամ փոխանցման դեպքում, քանի որ դրա պաշտպանված կարգավիճակը երբեմն անհայտ է նոր սեփականատերերի համար[2]:
Տարբեր կառավարությունների և միջազգային կազմակերպությունների կողմից պատրաստված գրանցամատյանները (օրինակ՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կամ Եվրամիությունը) սովորաբար մշակվում են շատ մանրամասն օրենսդրության շրջանակներում, որը ներառում է պետական մարմինների, բնապահպանական կազմակերպությունների (ինստիտուցիոնալ կամ մասնավոր), տարածքների սեփականատերերի (մասնավոր սեփականության դեպքում) և քաղաքացիների համագործակցության փոխհարաբերությունները: Բացի պատմական և փաստական տվյալներից, կան նաև դիտարկումներ տեղանքի պատմական, մշակութային կամ գեղարվեստական նշանակության վերաբերյալ՝ ի լրումն դրա օգտագործման և պահպանման ծախսերի:
Շատ պատմական վայրեր դեռ կարող են օգտագործվել իրենց տերերի կողմից (օրինակ՝ տներ, հյուրանոցներ, թանգարաններ), նույնիսկ՝ եթե առկա է տեղանքը վերահսկող մարմնի պայմանները: Շատ անգամ այս պայմանները գնման կամ վարձակալության պայմանագրի մաս են կազմում, և դրանց կատարումը էական է գույքը պահելու համար: Այդպիսի պայմաններից մեկը կարող է լինել համապատասխան պահպանության կազմակերպության կողմից պարբերական հսկիչ այցելությունները: Այլ դեպքերում, երբ խոսքը վերաբերում է մասնավոր սեփականությանը, որը պատկանում էր անհատին մինչև դրա դասակարգումը, պահպանման և վերականգնման խնդիրները կամ առնվազն դրանց ֆինանսավորումը պատկանում են պետական մարմիններին և պահպանության կազմակերպություններին: Գրեթե բոլոր դեպքերում, պատմական տարրերի վերականգնման և վերականգնման մաս չհանդիսացող գույքի բարեփոխման և վերանորոգման աշխատանքները (ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին), խստիվ արգելված են[2]:
Սոցիալական և զբոսաշրջային գործառույթներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
Պատմական ժառանգությունն ունի կարևոր սոցիալական նշանակություն և գործառույթ։ Տուն-թանգարանները լայն տարածում ունեն և ներկայացնում են հայտնի մարդկանց նախկին տները (արվեստագետներ, պիոներներ, զինվորներ, քաղաքական գործիչներ, գործարարներ և այլն), ովքեր մեծ ազդեցություն են ունեցել տեղական, ազգային կամ միջազգային պատմության և բանահյուսության վրա: Նմանատիպ տները սովորաբար պահպանվում են իրենց սկզբնական վիճակում (երբ դեռևս դրանցում բնակվում էին խնդրո առարկա մարդիկ), կահույքի, իրերի, դեկորատիվ տարրերի և աշխատանքային գործիքների պահպանմամբ։ Որոշ օրինակներ են Սալվադոր Դալիի տուն-թանգարանը Իսպանիայի Պորտլիգատ բնակավայրում, Ֆրոյդի թանգարանային տները եվրոպական տարբեր քաղաքներում կամ Բեն-Յեհուդայի տունը Իսրայելի Երուսաղեմ քաղաքում:
Ըստ Իսպանիայի Կաստիլիա-Լա Մանչայի համալսարանի աշխարհագրության պրոֆեսոր, Խոակին Սաուլ Գարսիայի՝ «վերջին տարիներին մշակութային ժառանգությունը դարձել է զբոսաշրջային ուղղության՝ մշակութային զբոսաշրջության հիմքը, որը, չնայած իր երկար պատմությանը, փաստագրված 18-19-րդ դարերի հայտնի ուղեցույցներում, միայն 20-րդ դարի վերջում դարձավ ճանապարհորդության միջոց, որի նպատակն է զգալ մշակույթն ու բազմազանությունը...»[3]: Գարսիան հաստատում է, որ ժառանգության և զբոսաշրջության միջև հարաբերությունները ներկայումս շատ սերտ են, ինչը մեծապես նպաստում է պատմական վայրերի պահպանմանը եկամուտների և կայուն զարգացման միջոցով[4]:
Պատմական և մշակութային ժառանգության վայրերը հաճախ լավ են պահպանվում, որպեսզի հասարակության անդամներին հնարավորություն տրվի այցելել դրանք, որոշները առաջարկում են շրջագայություններ կամ բացում այցելուների կենտրոններ: Պատմական շենքերը և տարածքները հաճախ ներառում են նաև քարտեզ, որը նկարագրում է վայրը՝ այցելուներին ուղղորդելու համար[5]:
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտը պատմական վայր է՝ իրավական պաշտպանվածությամբ միջազգային կոնվենցիայով, որը կառավարվում է Միավորված ազգերի կրթական, գիտական և մշակութային կազմակերպության (ՅՈՒՆԵՍԿՕ) կողմից[4]:
2023 թվականի հունիսի դրությամբ 167 երկրներում կա ընդհանուր առմամբ 1157 համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ (900 մշակութային, 218 բնական և 39 խառը վայրեր)[4]:
Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտները հաճախ գրավում են մեծ քանակությամբ այցելուներ: Ամենաշատ այցելվող վայրերն են Չինաստանի Արգելված քաղաքը (տարեկան 14 միլիոն այցելու) և Գուլանյուն (տարեկան 12,4 միլիոն այցելու) և Մեծ Սմոքի լեռները ԱՄՆ-ում (տարեկան 11 միլիոն այցելու)[6]:
Պահպանումը Միացյալ Նահանգներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միացյալ Նահանգներում Պատմական վայրերի ազգային ռեգիստրը պարունակում է ավելի քան 90,000 նշանակալի վայրեր: Մոտավորապես երեք տոկոսը կամ մոտ 2600-ը պաշտոնապես ճանաչված են որպես ազգային պատմական հուշարձաններ, որոնցից ամենաշատ հուշարձաններ ունեն Նյու Յորքը, Մասաչուսեթսը և Փենսիլվանիան[7]:
ԱՄՆ ազգային պարկերի ծառայությունը իրականացնում է պատմական վայրերի պահպանությունը 1966 թվականի Ազգային պատմական պահպանության ակտի համաձայն: Յուրաքանչյուր նահանգային կառավարություն ունի Պետական պատմական պահպանման գրասենյակ, որը վերահսկում է հուշարձանների պահպանումը և վերանայում նորերի դիմումները: Բացի այդ, բոլոր վայրերը նախքան պաշտոնապես գրանցելը պետք է հաստատվեն Ազգային պարկի ծառայության և նրա հատուկ խորհրդատվական խորհրդի, ինչպես նաև ներքին գործերի քարտուղարի կողմից[8]:
Պահպանումը այլ շրջաններում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մոտ 179 երկիր ունի պատմական վայրերի գրանցման համակարգ՝ լինի դա նշագրման, պահպանման, թե երկուսի համար։ Բացի այդ, որոշ տարածաշրջաններ, ինչպիսիք են Եվրոպան և Կարիբյան ավազանը, ունեն պատմական գրանցամատյաններ, որոնք ընդգրկում են բազմաթիվ երկրներ:
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Մշակութային արժեք
- Ժառանգության կենտրոն
- Ժառանգության գրանցամատյանների ցանկ
- Հիշողության տարածք
- Ազգային ժառանգության վայր
- Համաշխարհային ժառանգություն
- Կանադայի ազգային պատմական վայրեր
- Միացյալ Թագավորության ճարտարապետական հուշարձաններ
- Միացյալ Նահանգների ազգային պատմական վայրերի և պատմական պարկերի ցանկ
- Հեղափոխական պատմական վայր (Հյուսիսային Կորեա)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «FAQ – Landmark Society». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Hernández Torres, Estefanía (2018). Patrimonio histórico y registro de la propiedad. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2024 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
- ↑ García Marchante, Joaquín Saúl; Poyato Holgado, María del Carmen (2002). La función social del patrimonio histórico, el turismo cultural. Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha. ISBN 84-8427-123-4. OCLC 1025017040. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2023-06-18-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «World Heritage List». Արխիվացված օրիգինալից 1 November 2015-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 17-ին.
- ↑ Levy, Barbara Abramoff; Lloyd, Sandra Mackenzie; Schreiber, Susan Porter (7 February 2002). Great Tours!: Thematic Tours and Guide Training for Historic Sites. Rowman Altamira. էջ xii. ISBN 9780759116757.
- ↑ «Most Visited UNESCO World Heritage Sites». World Atlas. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2024 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
- ↑ «List of NHLs by State». National Park Service. U.S. Department of the Interior. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ. հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2024 թ. դեկտեմբերի 16-ին.
- ↑ What makes a National Historic Landmark?, Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ. մարտի 26-ին, Վերցված է 2024 թ. դեկտեմբերի 16-ին
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Chitty, Gill; Baker, David (1999). Managing Historic Sites and Buildings: Reconciling Presentation and Preservation. Psychology Press. ISBN 9780415208147.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պատմության հուշարձան» հոդվածին։ |
| ||||||
