Պաուլ Աշերսոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պաուլ Աշերսոն
գերմ.՝ Paul Friedrich August Ascherson
Ծնվել էհունիսի 4, 1834(1834-06-04)[1][2]
Բեռլին, Գերմանական միություն
Մահացել էմարտի 6, 1913(1913-03-06)[3] (78 տարեկան)
Բեռլին, Գերմանական կայսրություն
ԳերեզմանParkfriedhof Lichterfelde
Քաղաքացիություն Պրուսիայի թագավորություն և  Գերմանական կայսրություն
Մասնագիտությունբուսաբան, միջատաբան, համալսարանի դասախոս, աշխարհագրագետ և մարդաբան
Հաստատություն(ներ)HU Berlin և Բեռլինի բուսաբանական այգի
Գործունեության ոլորտբուսաբանություն
Պաշտոն(ներ)պրոֆեսոր
ԱնդամակցությունԼեոպոլդինա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա և Botanischer Verein für die Provinz Brandenburg und die angrenzenden Länder?[4]
Ալմա մատերՖրիդրիխ-Վիլհելմի համակսարան և HU Berlin
Գիտական աստիճանբժշկական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[5]
Եղել է գիտական ղեկավարFederico Kurtz?, Paul Graebner?, Reinhold Conrad Muschler? և Ignatz Urban?
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)Asch.
 Paul Friedrich August Ascherson Վիքիպահեստում

Պաուլ Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերսոն կամ Պավել Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերզոն[6] (գերմ.՝ Paul Friedrich August Ascherson[7][8][9][10], հունիսի 4, 1834(1834-06-04)[1][2], Բեռլին, Գերմանական միություն - մարտի 6, 1913(1913-03-06)[3], Բեռլին, Գերմանական կայսրություն), գերմանացի[8] բուսաբան[6][8][9][10][11], բուսաբանության պրոֆեսոր[11], սնկաբան[7], բժիշկ[6], բժշկական գիտությունների դոկտոր[10], աշխարհագրագետ[8], պատմաբան, ազգագրագետ և լեզվաբան[10]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաուլ Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերսոնը ծնվել է 1834 թվականի հունիսի 4-ին Գերմանիայի մայրաքաղաք Բեռլինում[6][9][10]։

1850-1855 թվականներին նա ուսումնասիրել է բժշկություն և բնական գիտություններ Բեռլինի Հումբոլդտի անվան համալսարանում[6]։ Որոշ ժամանակ Պաուլ Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերսոնը պրակտիկա է անցել նաև որպես բժիշկ[6]։

1860-1876 թվականներին Պաուլը դարձավ Բեռլինի բուսաբանական այգու ասիստենտը[6]։ 1863 թվականին վերջինս պաշտպանեց դոկտորական ատենախոսություն բուսաբանության և բույսերի աշխարհագրության ոլորտում[9]։ 1873 թվականին Աշերսոնը նշանակվեց Բեռլինի Հումբոլդտի համալսարանի բուսաբանության պրոֆեսոր[11]։ 1876 թվականից հետո նա ղեկավարեց դեպի Աֆրիկա էքսպեդիցիան և արդյունքում հրապարակեց մայրցամաքի ֆլորայի մասին հիմնարար տեղեկություններ[10]։ 1877 թվականին Պաուլ Աշերսոնը ընտրվեց գերմանական «Լեոպոլդինա» բնախույզների հասարակության անդամ։ Նա մեծ ավանդ թողեց բուսաբանության համար՝ նկարագրելով բազմազան բույսերի[12]։

Պաուլ Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերսոնը իր մահկանացուն կնքել է Բեռլինում, 1913 թվականի մարտի 6-ին[9][10]։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաուլ Ֆրիդրիխ Ավգուստ Աշերսոնը մասնագիտացել է պտերանմանների, սերմնավոր բույսերի և սնկաբանության մեջ[7]։

Գիտական աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Studiorum phytogeographicorum de Marchia Brandenburgensis specimen. Dissertation, Берлин 1855.
  • Flora der Provinz Brandenburg, der Altmark und des Herzogthums Magdeburg. 1864[13].
  • P. Ascherson: Der Berg Orjen an der Bocche di Cattaro. In: Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin. Band 3, Բեռլին 1868, S. 319—336.
  • P. Ascherson: Beitrag zur Flora Dalmatiens. In: Österreichische botanische Zeitschrift. Band 19, 1869, S. 65—70.
  • zusammen mit Paul Graebner: Synopsis der mitteleuropäischen Flora. 1896—1939 (unvollendet)[14].
  • zusammen mit Paul Graebner: Das Pflanzenreich Potamogetonaceae. 1907.
  • zusammen mit Paul Graebner: Flora des nordostdeutschen Flachlandes (außer Ostpreußen). 1898—1899.
  • zusammen mit Agost Kanitz: Catalogus Cormophytorum et Anthophytorum Serbiae. 1877.
  • zusammen mit Georg August Schweinfurth: Illustration de la flore d'Egypte. 1887, Supplement 1889.

Մեծարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անկատար սնկերի կարգի «Aschersonia» տեսակը կոչվել է ի պատիվ գիտնականի։ Նրա պատվին են անվանակոչվել նաև Aschersoniodoxa բույսերի Gilg և Muschl տեսակները խաչածաղկավորների ընտանիքից։

Ի երախտավորումն Աշերսոնի ներքոհիշյալ բույսեը անվանվել են հենց նրա պատվին.

  • Bosea aschersonii Bolle ex Pit. & Proust[15]
  • Eremurus aschersonii Kuntze[16]
  • Cirsium aschersonii Celak.[17]
  • Betula aschersoniana Hayek[18]
  • Amphilophium aschersonii Ule in Urb. & Graebn.[19]
  • Arabis aschersonii Gand.[20]
  • Tillandsia aschersoniana Wittm.[21]
  • Cleome aschersoniana Pfund[22]
  • Abelia aschersoniana Rehder[23]
  • Cobaea aschersoniana Brand[24]
  • Manotes aschersoniana Gilg[25]
  • Convolvulus aschersonii Engl.[26]
  • Carex aschersonii H.Lev.[27]
  • Collaea aschersoniana (Taub.) Burkart[28]
  • Halophila aschersonii Ostenf.[29]
  • Scleranthus aschersonii Rchb.[30]
  • Iris aschersonii Foster[31]
  • Marrubium aschersonii P.Magnus[32]
  • Cryptocarya aschersoniana Mez[33]
  • Elaphoglossum aschersonii Hieron.[34]
  • Huperzia aschersonii (Herter) Holub[35]
  • Pavonia aschersoniana Gurke[36]
  • Eugenia aschersoniana F.Hoffm.[37]
  • Ochna aschersoniana Schinz[38]
  • Olax aschersoniana Buttner[39]
  • Angraecum aschersonii Kraenzl.[40]
  • Plantago aschersonii Bolle[41]
  • Melica aschersonii M.Schulze[42]
  • Rosenbergia aschersoniana (Brand) House[43]
  • Potamogeton aschersonii A.Benn.[44]
  • Ranunculus aschersonii Freyn[45]
  • Rubus aschersonii Sprib.[46]
  • Psychotria aschersoniana K.Schum. & K.Krause[47]
  • Salix aschersoniana Seemen[48]
  • Chaenorhinum aschersonii Simonk.[49]
  • Verbascum aschersonii Boiss. & Sint. ex Murb.[50]
  • Lycium aschersonii Dammer[51]
  • Valeriana aschersoniana Graebn.[52]
  • Vleisia aschersoniana (Graebn.) Toml. & Posl.[53]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона/ В современной орфографии. — Петербург: Издательское общество «Ф.А. Брокгауз — И.А. Ефрон», 1907—1909.
  • Robert Zander; Fritz Encke, Günther Buchheim, Siegmund Seybold (Hrsg.): Handwörterbuch der Pflanzennamen. 13. Auflage. Ulmer Verlag, Stuttgart 1984, ISBN 3-8001-5042-5.(գերմ.)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 Base biographique (ֆր.)
  3. 3,0 3,1 3,2 SNAC — 2010.
  4. https://www.biodiversitylibrary.org/item/105373#page/13/
  5. CONOR.Sl
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Ашерзон // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.
  7. 7,0 7,1 7,2 International Plant Names Index: Paul Friedrich August Ascherson (1834—1913)
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 DNB, Katalog der Deutschen Nationalbibliothek: Paul Friedrich August Ascherson
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Allgemeine deutsche Biographie & Neue deutsche Biographie (Digitale Register). Duncker & Humblot, Berlin 1953: Paul Friedrich August Ascherson
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 «Magdeburger Biographisches Lexikon: Paul Friedrich August Ascherson». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  11. 11,0 11,1 11,2 Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона/ В современной орфографии. — Петербург: Издательское общество «Ф.А. Брокгауз — И.А. Ефрон», 1907—1909.
  12. См. ссылку в карточке «Систематик живой природы».
  13. Flora der Provinz Brandenburg, der Altmark und des Herzogthums Magdeburg
  14. «Ascherson, Paul Friedrich August & Graebner, Karl Otto Robert Peter Paul». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  15. Iles Canar. Fl. 324, nomen. 1908 (IK).
  16. Trudy Imp. S.-Peterburgsk. Bot. Sada x. 243 1887 (IK).
  17. Arch. Naturwiss. Landesdurchf. Bohmen ii. 263 1873 (IK).
  18. Fl. Steiermark i. 105 1908 (IK).
  19. Festschr. Ascherson 549. 1904 (GCI).
  20. Contr. Fl. Terr. Slav. Merid. 1: 4. 1883 (IK).
  21. Bot. Jahrb. Syst. xi. 68 1889 (IK).
  22. Flora 57: 413. 1874 (IK).
  23. Pl. Wilson. (Sargent) 1(1): 127. 1911 (IK).
  24. Helios 21: 87, fig. 1—3. 1904 (GCI).
  25. Bot. Jahrb. Syst. 14(3): 334. 1891 (IK).
  26. Abh. Preuss. Akad. Wiss. 1891. ii. 349 1892 (IK).
  27. Bull. Geogr. Bot. 1912, xxii. 48, hybr. (IK).
  28. Legum. Argent. ed. 2 545 1952 (GCI).
  29. Bot. Tidsskr. 24: 239. 1902 (GCI).
  30. Oesterr. Bot. Z. 22: 114 (Quid?) 1872 (IK).
  31. Garden 1902 288 (IK).
  32. Ber. Deutsch. Bot. Ges. ii. 349 1882 (IK).
  33. Jahrb. Konigl. Bot. Gart. Berlin 5: 11. 1889 (IK).
  34. Bot. Jahrb. Syst. 34(4): 555 1904 (IF).
  35. Folia Geobot. Phytotax. 20(1): 70 1985 (IF).
  36. Fl. Bras. (Martius) 12(3): 518. 1892 (IK).
  37. Beitr. Kenntn. Fl. Centr.-Ost-Afr. 35 1889 (IK).
  38. Verh. Bot. Vereins Prov. Brandenburg xxix. 61 1888 (IK).
  39. Verh. Bot. Vereins Prov. Brandenburg xxxii. 46 1890 (IK).
  40. Mitth. Forschungsreisenden Gel. Deutsch. Schutzgeb. ii. 160 1889 (IK).
  41. Bot. Jahrb. Syst. 14(3): 251. 1891 (IK).
  42. Mitt. Bot. Ver. Jena vii. 38. 1889 (IK).
  43. Muhlenbergia 4: 25. 1908 (GCI).
  44. J. Bot. 31: 294. 1893 (IK).
  45. Bot. Centralbl. vi. Beil. [iii.] 13 1881 (IK).
  46. Verh. Bot. Vereins Prov. Brandenburg xli. 216 (IK).
  47. Bot. Jahrb. Syst. 40 (3): 330 1908 (IK).
  48. Verh. Bot. Vereins Prov. Brandenburg xxxvi. 159 1895 (IK).
  49. Urb. & Graebn. Festschr. Aschers. 236 (IK).
  50. in Lunds Univ. Arsskrift, n. f. xxix. No. 2 (Monogr. Verbascum) 304 1933 (IK).
  51. Bot. Jahrb. Syst. xlviii. 226. 1912 (IK).
  52. Bot. Jahrb. Syst. 37(1): 72. 1905; 37: 448. 1906 (GCI).
  53. Taxon 25 (2—3): 274 1976 (IK).

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]