Չուկոտերեն

Չուկոտերեն
Տեսակ	բնական լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	Chukotkan?
Երկրներ	Ռուսաստան
Խոսողների քանակ	5100 մարդ (2010)
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ	լուրջ սպառնալիք
Գրերի համակարգ	կյուրեղագիր
IETF	ckt
ԳՕՍՏ 7.75–97	чук 800
ISO 639-3	ckt
Chukchi language Վիքիպահեստում

Չուկոտերեն, լուորավետլաներեն, չուկչիների լեզուն։ Պատկանում է հնասիական լեզվաընտանիքի չուկոտա-կամչատկյան խմբին։ Խոսողների թիվը՝ մոտ 5 հզ․ (2010)։ Գլխավորապես տարածված է Չուկոտկայի ինքնավար շրջանում և Յակուտիայի Նիժնեկոլիմսկի շրջանում։

Կառուցատիպով կցական է։ Հնչյունական համակարգում առկա է ձայնավորների ներդաշնակություն։ Ունի նախամասնիկավորում և վերջամասնիկավորում։ Մասնիկավորումը գործադրվում է նաև զանազան հարաբերություններ (դիմայնություն, ստացականություն, վերաբերություն, բացասում ևն) արտահայտելու համար։ Հարուստ է հոլովման ու խոնարհման ձևերով։ Շարահյուսության մեջ առկա են անվանական ու էրգատիվ կառույցներ, ներմարմնավորում։ Այբուբենը 1931-ից՝ լատինագիր, 1936-ից՝ ռուսագիր։

Գիր

Ըստ որոշ աղբյուրների՝ չուկոտերեն առաջին գիրքը տպագրվել է դեռևս 1823 թվականին՝ 10 օրինակ տպաքանակով.

Ժամանակակից չուկոտերենի այբուբենը․

А а	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё	Ж ж	З з	И и
Й й	К к	Ӄ ӄ	Л л	Ԓ ԓ	М м	Н н	Ӈ ӈ	О о	П п
Р р	С с	Т т	У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ
Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я	ʼ

Չուկոտերենի հրատարակված բառարաններ

• Богораз, Владимир Германович Луораветланско-русский (чукотско-русский) словарь / Под ред. С. Н. Стебницкого. — М.; Л., 1937.
• Молл Т. А., Инэнликэй П. И. Чукотско-русский словарь. — Л.: Государственное учебно-педагогическое издательство министерства просвещения РСФСР. Ленинградское отделение, 1957.
• Инэнликей П. И. Словарь чукотско-русский и русско-чукотский. — Л., 1987.
• Рахтилин В. Г. Чукотско-русский тематический словарь. Учебное пособие для учащихся 5—9 классов. — СПб.: Просвещение, 2003. — 126 с. — ISBN 5-09-002585-1
• Инэнликей П. И. Словарь чукотско-русский и русско-чукотский. — СПб.: Дрофа, 2006. — 255 с. — ISBN 5-94745-170-0

Գրականություն

• Скорик П․ Я․, Грамматика чукотского языка, ч․ 1, М․–Л․, 1961, ч․ 2, Л․, 1977․

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չուկոտերեն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 68)։