Չեխիայի ազգային բանկ
| Չեխիայի ազգային բանկ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | կենտրոնական բանկ և կազմակերպություն |
| Երկիր |  Չեխիա |
| Հիմնադրված | հունվարի 1, 1993[1] |
| Գլխադասային գրասենյակ | Պրահա, Պրահա 1, Նոր ավան |
| Տարածաշրջան | Չեխիա |
| Գլխավոր քարտուղար | Aleš Michl? |
| Կայք | cnb.cz(չեխ.) |
Չեխիայի ազգային բանկ, Չեխիայի Հանրապետության կենտրոնական բանկն և ֆինանսական շուկայի վերահսկիչն, որի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Պրահայում։ Այն Եվրոպական կենտրոնական բանկերի համակարգի անդամ է։ Ստեղծվել է 1993 թվականի հունվարի 1-ին՝ Չեխոսլովակիայի պետական բանկի բաժանումից՝ Չեխոսլովակիայի լուծարման գործընթացի շրջանակներում, Սլովակիայի Ազգային բանկի հետ միասին։
Իր հիմնական նպատակին համապատասխան՝ ՉԱԲ-ն մշակում է դրամավարկային քաղաքականություն, թողարկում է թղթադրամներ և մետաղադրամներ, կառավարում է չեխական կրոնայի շրջանառությունը, վճարային համակարգը և բանկերի միջև հաշվարկները։ Այն նաև իրականացնում է բանկային ոլորտի, կապիտալի շուկայի, ապահովագրական ոլորտի, կենսաթոշակային ֆոնդերի, վարկային միությունների և էլեկտրոնային փողի հաստատությունների վերահսկողություն, ինչպես նաև արտարժույթի վերահսկողություն։
Չեխիայի Ազգային բանկի համառոտ նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առաքելություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չեխիայի Ազգային բանկի մասին օրենքում և Չեխիայի Սահմանադրությունում նշված ՉՉԱԲ-ի հիմնական նպատակը գների կայունությունն է։ Երկրորդական նպատակը կայուն տնտեսական աճին նպաստելն է։ Ներկայումս այն կիրառում է գնաճի նպատակադրման դրամավարկային փոխանցման մեխանիզմը։ Նպատակն է կայունացնել գնաճը տարեկան մոտ 2.0% մակարդակում[2]։
Կազմակերպություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չեխիայի Ազգային բանկը, որը գտնվում է Պրահայում, Նա Պրիկոպե 28 հասցեում, մնացել է նույն շենքում կառավարության բազմաթիվ անցումային շրջանների ընթացքում։ Չեխիայի Ազգային բանկի ղեկավարները «Բանկային խորհրդում» են։ Բանկի խորհուրդը պատասխանատու է դրամավարկային քաղաքականության սահմանման և իրականացման համար։
Բանկի խորհուրդը բաղկացած է յոթ անդամից՝ Չեխիայի Ազգային բանկի կառավարիչից, երկու փոխկառավարիչից և Բանկի խորհրդի չորս այլ անդամներից։ Կառավարիչին և փոխկառավարիչերին նշանակում և ազատում է Հանրապետության նախագահը։ Ոչ ոք չի կարող զբաղեցնել Բանկի Խորհրդի անդամի պաշտոնը երկու ժամկետից ավելի։ Յուրաքանչյուր ժամկետ տևում է վեց տարի և գործում է անկախ մյուս կառավարող մարմիններից։
Արժույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կենտրոնական բանկը պահպանում է թղթադրամներ և մետաղադրամներ թողարկելու և կարգավորելու բացառիկ իրավունքները։ Բանկը վերահսկում է արժույթի՝ կրոնայի իրավական և տեխնիկական պաշտպանությունը։ Չեխիայի Հանրապետությունը պետք է ընդուներ եվրոն 2010 թվականին, սակայն հասարակական կարծիքի պատճառով չեխական կառավարությունը որոշեց պահպանել թագը։ Հետևաբար, եվրոյի ներդրումը անորոշ ժամանակով կասեցվեց։
Չեխիայի Ազգային բանկը թողարկում է 1Kč, 2 Kč, 5 Kč, 10 Kč, 20 Kč և 50 Kč մետաղադրամներ։ Թղթադրամների անվանական արժեքները բաղկացած են 100 Kč, 200 Kč, 500 Kč, 1000 Kč, 2000 Kč և 5000 Kč:
Չեխիայի ազգային բանկը և եվրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չեխիայի Հանրապետությունը Եվրամիությանը պաշտոնապես միացել է 2004 թվականի մայիսի 1-ին։ Չեխիայի Ազգային բանկի սկզբնական մտադրությունը եվրոյի ընդունումն էր, սակայն Չեխիայի Հանրապետությունում համեմատաբար ուժեղ տնտեսական առաջընթացից և չեխական կրոնայի նկատմամբ բարենպաստ ազգային վերաբերմունքից հետո ներկայումս արժույթը փոխելու ծրագրեր չկան։ Առանց քաղաքական կամ հանրային հրատապության, Չեխիայի Հանրապետությունը, ամենայն հավանականությամբ, չի միանա եվրոգոտու և չի ընդունի փոխարժեքի մեխանիզմը առաջիկա տարիներին։
Չեխիայի Ազգային բանկի կողմից շուկաների կարգավորում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Որպես Չեխիայի Հանրապետության ֆինանսական շուկաների վերահսկիչ՝ ՉԱԲ-ն իշխանություն ունի բանկային ոլորտի, կապիտալի շուկաների, ապահովագրական ոլորտի, կենսաթոշակային ֆոնդերի, վարկային միությունների և վճարային համակարգերի հաստատությունների նկատմամբ։ (ՉԱԲ կայք) ՉԱԲ-ն սահմանում է կանոններ և կարգավորումներ այն ոլորտների համար, որոնցում նա նախագահում է, և համակարգված կերպով ստուգում է բազմաթիվ ֆինանսական հաստատությունների գործունեությունը։ ՉԱԲ-ի կողմից սահմանված կանոնակարգերին չհամապատասխանող ցանկացած հաստատություն ենթակա է տույժերի և սահմանափակումների։
Դրամավարկային քաղաքականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ՉԱԲ-ն հայտարարում է, որ իրենց հիմնական նպատակը գների կայունության պահպանումն է։ Գների կայունությունը պահպանելու համար Կենտրոնական բանկը կիրառում է գործիքներ, ինչպիսիք են տոկոսադրույքների սահմանումը։ Եվրոպական Միության մեջ մտնելուց հետո Կենտրոնական բանկը քաղաքականությունն ու վերահսկողությունը կհանձնի Եվրոպական կենտրոնական բանկին։
Դրամավարկային քաղաքականությունը վերահսկելու համար Կենտրոնական բանկի նախընտրելի զբաղմունքը գնաճի թիրախավորումն է։ Օգտագործելով գնաճի կանխատեսումները և մակրոտնտեսական կանխատեսումները՝ ՉԱԲ-ն փորձում է հասնել 1-3% օպտիմալ գնաճի մակարդակի։ Կանխատեսելով գնաճի տարբեր գործոններն ու մուտքային տվյալները և համապատասխանաբար կարգավորելով տոկոսադրույքները, Կենտրոնական բանկը կարողացել է վերահսկել իր գնաճը։
Բանկերը կարող են ավելորդ իրացվելիությունը գիշերային ավանդել Կենտրոնական բանկի մոտ զեղչային տոկոսադրույքով և գիշերային միջոցներ փոխառել լոմբարդային տոկոսադրույքով։ Այսպիսով, այս երկու տոկոսադրույքները ստեղծում են միջանցք կարճաժամկետ դրամական շուկայի տոկոսադրույքների համար։ Ավելին, ՉԱԲ-ն անցկացնում է բաց շուկայի գործողություններ՝ հետգնման համաձայնագրերի (ՌԵՊՈ) տեսքով։ Հիմնական տևողությունը 2 շաբաթ է։ Ներկայումս ՉԱԲ-ն կլանում է ավելորդ իրացվելիությունը։ Այս գործողությունների նպատակն է ազդել կարճաժամկետ տոկոսադրույքների վրա, որոնք հետագայում ազդում են տնտեսական գործունեության, կապիտալի հոսքի և գնաճի վրա։
Դրամավարկային քաղաքականության հիմնական գործիքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բաց շուկայի գործողություններ, բաց շուկայի գործողությունները օգտագործվում են տոկոսադրույքները կարգավորելու համար: Բաց շուկայի գործառնությունների մեծ մասն իրականացվում է ռեպո գործառնությունների միջոցով։ Ռեպո գործարքները ռեպո համաձայնագրեր են, որոնց դեպքում կառավարությունը արժեթղթեր է վաճառում առևտրականներին, սովորաբար կարճաժամկետ պայմանագրով։
Ավտոմատ հնարավորություններ, ավտոմատ հնարավորությունները ստեղծում են իրացվելիություն Չեխիայի Ազգային բանկի համար՝ անկախ բանկերի կողմից գիշերային ավանդների միջոցով, կամ այլ բանկերի կողմից, որոնք ունեն ռեպո համաձայնագիր կենտրոնական բանկի հետ, կարող են վարկ վերցնել։
Արտակարգ վարկային միջոցներ, պետական պարտատոմսերի շուկային աջակցելու նպատակով Կենտրոնական բանկը 2008 թվականին ներդրել է Արտակարգ վարկային միջոցներ: Այս արտակարգ իրացվելիությունը ապահովեց ռեպո գործառնություններ ավելի երկարաժամկետ՝ երկու շաբաթից մինչև երեք ամիս ժամկետով։
Նվազագույն պահուստներ, որպես շուկայում իրացվելիության քանակը վերահսկելու հիմնական դրամավարկային գործիքներից մեկը, Կենտրոնական բանկը սահմանում է պարտադիր պահուստավորման համակարգ։ Վերահսկելով նվազագույն պահուստները՝ Կենտրոնական բանկը նպաստում է միջբանկային համակարգի սահուն գործունեությանը։
Արտարժույթի միջամտություններ, Չեխական կրոնայի դիմաց արտարժույթ գնելով՝ Կենտրոնական բանկը սահմանափակում է շուկայում ռիսկը։ Արտարժույթի միջամտությունները նվազեցնում են անկայունությունը և անհրաժեշտության դեպքում նպաստում են դրամավարկային քաղաքականության մեղմացմանը կամ խստացմանը։
Ֆինանսական շուկաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չեխիայի ազգային բանկը որոշում է չեխական արժույթի արժեքը օտարերկրյա արժույթների նկատմամբ։ Ֆինանսների նախարարության կարգավորման համաձայն՝ կենտրոնական բանկը անընդհատ կարգավորում և ֆիքսում է փոխարժեքը։
Չեխիայի Ազգային բանկի ֆինանսական շուկաներում հետագա ներգրավվածությունը գնաճի սպասումների վերլուծությունն է։ Ազգային բանկը վերլուծում է գնաճի մակարդակը որոշող գործոնները, ինչպիսիք են տոկոսադրույքը և փոխարժեքը, և կանխատեսումներ է անում սպասվող տատանումների վերաբերյալ։ Գնաճի մակարդակի փոփոխությունների կանխատեսումը կենտրոնական բանկի դրամավարկային քաղաքականության հիմնական գործոնն է։ Արտաքին ցնցումների, քաղաքականության փոփոխությունների և շուկայական այլ պայմանների վերաբերյալ նոր զեկույցներին կենտրոնական բանկերի անհապաղ արձագանքի պատճառով տոկոսադրույքների և փոխարժեքների փոփոխությունները լավ ազդանշաններ են կենտրոնական բանկերի շուկայական սպասումների համար։
Չեխիայի ազգային բանկի կառավարիչներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Յոզեֆ Տոշովսկի, 1993 թվականի հունվար - 1997 թվականի դեկտեմբեր
- Պավել Կիսիլկա, 1997 թվականի դեկտեմբեր - 1998 թվականի հուլիս
- Յոզեֆ Տոշովսկի, 1998 թվականի հուլիս - 2000 թվականի նոյեմբեր
- Զդենեկ Տումա, 2000 թվականի դեկտեմբեր - 2010 թվականի հուլիս
- Միրոսլավ Սինգեր, 2010 թվականի հուլիս - 2016 թվականի հունիս
- Ջիրի Ռուսնոկ, 2016 թվականի հունիս- 2022 թվականի հուլիս
- Ալեշ Միխլ, 2022 թվականի հուլիսից[3][4]
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Zákon o České národní bance (չեխերեն) // Sbírka zákonů — 1992. — ISSN 1211-1244
- ↑ Weidner, Jan (2017). «The Organisation and Structure of Central Banks» (PDF). Katalog der Deutschen Nationalbibliothek.
- ↑ «Přehled představitelů ČNB a jejích právních předchůdců - Česká národní banka». 2019 թ․ մարտի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 6-ին.
- ↑ «New governor of Czech National Bank takes the reins». Czech Radio. 2022 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 1-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Չեխիայի ազգային բանկ կատեգորիայում։ |