Չափահասություն (տարիք)
Չափահասություն (սովորաբար 18 տարեկանը), հասակն է, որի լրանալուն պես՝ օրենսդրական նորմերի համաձայն վրա է հասնում լիակատար քաղաքացիական գործունակությունը։ Առաջ են գալիս նաև լրացուցիչ իրավունքներ և պարտականություններ։ Անձինք, որոնք չափահասության տարիքի չեն հասել, կոչվում են անչափահասներ։ Հատուկ դեպքերում անչափահասները կարող են ճանաչվել գործունակ․ օրինակ ամուսնության կամ օրենքով նախատեսված տարիքի հետ կապված հատուկ պարտականությունների առկայության դեպքում, սակայն սովորաբար զրկված են լինում ընտրության, երեխաների որդեգրման և խնամակալության իրավունքից։
Կրոնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Իսլամական իրավունքում աղջիկների մոտ չափահասության ստորին շեմը՝ (բալիգը) 9 տարեկանն է, իսկ տղաների մոտ (բալիգը)՝ 12 տարեկանը։ Աղջիկների համար վերին շեմը արևային օրացույցով 17 տարեկանն է, իսկ տղաների համար՝ 14,5 տարեկանը, պայմանով, որ մինչ այդ պահը չափահասության հասնելու որևէ նշան չի եղել։ Տղաների և աղջիկների մոտ չափահասության հասնելու սեռական հասունացման տարիքն է։ [1]։ Չափահաս դառնալուն պես յուրաքանչյուր մուսուլման պարտավորվում է հետևել կրոնի դավանաբանական և իրավական հիմքերին, հնարավոր է դառնում նաև ամուսնանալն ու համատեղ ապրելը։ Չափահաս մարդն ամբողջապես պատասխանատու է իր կատարած արարքների համար։
- Հուդայականություն։ Հրեական օրենքների համաձայն, երբ հրեա երեխան չափահաս է դառնում (տղաների համար 13 տարեկան, աղջիկների համար՝ 12 ), նա պատասխանատու է դառնում իր արարքների համար։ 13 տարեկանից սկսած տղաները մեծերի հետ հավասար մասնակցում են աղոթքին։ Պահպանողական կամ ռեֆորմիստական մի շարք սինագոգերում աղջիկները տղաների հետ 13 տարեկանում նշում են բատ–միցվան ։
- Կրոնական ուղղություն բահաի։ Չափահասության տարիք է համարվում 15 տարեկանը։ Այս տարիքից սկսած կատարվում են աղոթքի և պահքի հետ կապված կրոնական օրենքները և վրա է հասնում հոգևոր զարգացման համար լիարժեք անձնական պատասխանատվությունը։
Երկրների, տարածքների, շրջանների ցուցակներն ըստ չափահասության ժամկետների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափահասության տարիք է սահմանվում մինչև 16 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ֆարերյան կղզիներ՝ 14
- Սաուդյան Արաբիա․ մեծամասնության տարիքի համար հիմք են հանդիսանում սեռական հասունացման ֆիզիկական տվյալները, որպես վերին շեմ նշվում է 15 տարեկանը
- Ինդոնեզիա՝ 15
- Մյանմա՝ 15
- Եմեն՝ 15
Չափահասության տարիք է սահմանվում 16 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափահասության տարիք է սահմանվում 17 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափահասության տարիք է սահմանվում 18 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ադրբեջան
- Ավստրալիա
- Ավստրիա
- Հայաստան[2]
- Բելառուս
- Բելգիա
- Բուլղարիա
- Բոսնիա և Հերցոգովինա
- Բրազիլիա
- Միացյալ Թագավորություն
- Հունգարիա
- Վենեսուելա
- Հաիթի
- Գանա
- Գերմանիա
- Հոնկոնգ (21 տարեկան՝ քվեարկելու համար)
- Հունաստան
- Դանիա
- Իսրայել
- Հնդկաստան
- Իռլանդիա
- Իսլանդիա
- Իսպանիա
- Իտալիա
- Կատար
- Ղազախստան
- Կանադա
- Կոստա Ռիկա
- Կիպրոսի Հանրապետություն
- Լիտվա
- Լատվիա
- Մալազիա (21 տարեկան՝ քվեարկելու համար)
- Մեքսիկա
- Մոլդովա
- Մոնղոլիա
- Նիդերլանդներ
- Նոր Զելանդիա
- Նորվեգիա
- Պերու
- Լեհաստան
- Պորտուգալիա
- Ռուսաստան
- Ռուանդա
- Ռումինիա
- Սալվադոր
- Սեյշելյան կղզիներ
- Սենեգալ
- Սենթ Քիթս և Նևիս
- Սերբիա
- Սիրիա
- Սլովակիա
- Սլովենիա
- Սոմալի
- Ուկրաինա
- Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
- Այդահո
- Այովա
- Ալյասկա
- Ամերիկյան Սամոա
- Արիզոնա
- Արկանզաս[3]
- Վայոմինգ[4],
- Վաշինգտոն
- Վերմոնտ
- Վիրջինիա[3]
- Վիրջինյան կղզիներ
- Վիսկոնսին[5]
- Հավայի
- Գուամ
- Դելավեր
- Ջորջիա
- Արևմտյան Վիրջինիա
- Իլինոյս
- Ինդիանա
- Կալիֆորնիա
- Կանզաս
- Կենտուկի[5]
- Կոլորադո
- Կոնեկտիկուտ
- Լուիզիանա[5]
- Մասաչուսեթս
- Մինեսոտա
- Միսուրի
- Միչիգան
- Մոնտանա
- Մեն
- Մերիլենդ
- Նևադա[5]
- Նյու Ջերսի
- " Նյու Յորք
- Նյու Մեքսիկո
- Նյու Հեմփշիր
- Օհայո[6]
- Օկլահոմա
- Վաշինգտոն (Կոլումբիայի շրջան) (որոշ աղբյուրներ նշում են 21 տարեկանը)
- Օրեգոն
- Պենսիլվանիա
- Ռոդ Այլենդ
- Հյուսիսային Դակոտա
- Հյուսիսային Կարոլինա
- Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ
- Թենեսի[3]
- Տեխաս
- Ֆլորիդա
- Հարավային Դակոտա
- Հարավային Կարոլինա
- Յուտա[6]
- Սուդան
- Տանզանիա
- Տրինիդադ և Տոբագո
- Թուրքիա
- Ուգանդա
- Ուզբեկստան
- Ուկրաինա
- Ուրուգվայ
- Ֆիջի
- Ֆիլիպիններ
- Ֆինլանդիա
- Ֆրանսիա
- Խորվաթիա
- Չերնոգորիա
- Չեխիա
- Չիլի
- Շվեյցարիա
- Շվեդիա
- Շրի Լանկա
- Էստոնիա
- Էկվադոր
- Հարավային Աֆրիկա
- Յամայկա
Չափահասության տարիք է սահմանվում 19 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափահասության տարիք է սահմանվում 20 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիք է սահմանվում 21 տարեկանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չափահասության տարիք է սահմանվում ըստ սեռական տարբերությամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսական կայսրությունում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիքը որոշվել է՝ ելնելով իրավական գործունեության տեսակից
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|