Ուփմա
 ուփմա | |
|---|---|
 | |
| Հնդկաստան | |
| Ծագում | |
| Ենթատեսակ | սննդամթերք |
| Առաջացման երկիր | |
| Բաղադրամասեր | |
| Հիմնական | Սպիտակաձավար կամ մանր բրինձ |
| Հնարավոր | սխտոր, ձիթապտղի յուղ, աղ, համեմունքներ, ոսպ, սոխ, կոճապղպեղ |
 Upma Վիքիպահեստում | |
Ուփմա, ուփումավու, or ուփիթու ճաշատեսակը պատրաստում են պինդ շիլայի ձևով չոր տապակած սպիտակաձավարից կամ մանր բրինձից[1]։
Ուփման ծագումով Հարավային Հնդկաստան-ից է, առավել տարածված Կերալայի, Անդհրայի, թամիլական, Օդիշայի, Կառնատակայի, Մահարաշտրայի և Թելինգանայի խոհանոցներում[2]։ Հաճախ, կախված նախասիրությունից, այն պարունակում է տարբեր համեմունքներ կամ բանջարեղեն, որոնք ավելացվում են եփելու ժամանակ:
Ինչպես հարավային հնդկական շատ ուտեստներ, ուփման նույնպես XX դարից ի վեր դարձել է Շրի Լանկայի խոհարարական սովորույթների մաս, հատկապես՝ Շրի Լանկայի թամիլների[3]։
Ստուգաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ճաշատեսակի տարբեր անվանումները ծագում են «uppu» բառի համակցություններից, որը թամիլերենում նշանակում է «աղ» և «mavu»՝ «աղացած հացահատիկից կերակուր»[4]։ [Հյուսիսային Հնդկաստան-ում ճաշատեսակը կոչվում է «ուփմա»: Մահարաշտրայում ճաշատեսակը ավանդաբար ուներ «saanja» անվանումը:
| Լեզու | Լատինատառ | բնօրինակ |
|---|---|---|
| Գուջարաթի | upma | ઉપમા |
| Կաննադա | Uppittu, kharabath | ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು, ಖಾರಬಾತ್ |
| Թամիլերեն | Uppuma | உப்புமா |
| Մալայալամ | Uppumavu | ഉപ്പുമാവ് |
| Տելուգու | Upma, Uppindi | ఉప్మా, ఉప్పిండి |
| Մարաթի | Saanja, upma, upit | सांजा, उपमा, उपीट |
| Կոնկանի | Rulaanv | रुलांव |
| Հինդի | Upma | उपमा |
| Օրիա | Upma | ଉପମା |
| Բենգալերեն | Upma | উপমা |
120 գ ուփմայի 1 մատուցման չափաբաժին[5] ճարպեր =3.78 գ
հագեցած ճարպեր 0.916 գ
բազմաճարպեր 0.944 գ
մենաճարպեր 1.54 գ
սպիտակուցներ 8.11 գ
ածխաջրեր 45.67 գ
շաքար 2.63 գ
նատրիում 190 մգ
կալիում 223 մգ
էներգեիկ պար․ 250 կալորիա
Բաղադրիչներ և պատրաստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուփման սովորաբար պատրաստվում է սկզբում թեթև չոր տապակելով սպիտակաձավարը, որը Հնդկաստանում կոչվում է «Բոմբեյի ռավա» կամ «սուջի»: Այնուհետև սպիտակաձավարը հանում են կրակի վրայից և դնում մի կողմ, մինչ համեմունքները, ոսպը, սոխը, կոճապղպեղը և այլն տապակվում են ձեթի կամ յուղի մեջ։ Այնուհետև ձավարը ավելացնում են թավայի մեջ և լավ խառնում: Ավելացնում են եռացող ջուր և խառնում են այնքան ժամանակ, մինչև ձավարը ներծծի հեղուկը և դառնա փափուկ[6][7]։
Ուփմայի պատրաստման մի քանի եղանակ կա, և տարբերակները ձեռք են բերվում համեմունքների և բանջարեղենի ավելացման կամ հեռացման միջոցով: Փափկությունը նույնպես կարող է զգալիորեն տարբերվել՝ կախված նրանից, թե որքան ջուր է ավելացվել և որքան ժամանակ է թույլատրվում խառնուրդը մնա կրակի վրա:
Տարբերակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուփմա սպիտակաձավարով
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուփմայի ամենահայտնի տարբերակը պատրաստվում է ամբողջական կամ մանր աղացած սպիտակաձավարից, որը ստանում են ցորենի պինդ տեսակներից: Երբեմն ավելացնում են բանջարեղենի լայն տեսականի, որը կարելի է զարդարել տարբեր լոբազգիներով (հում կամ ծլած),հնդկական ընկույզով և գետնանուշով: «Մասալա ուփմա» անունով տարբերակի համար ավելացվում է գարամ մասալա և կարմիր պղպեղի փոշի: Այս տարբերակը ավելի տարածված է Հնդկաստանում՝ Կարնատակայում, Մահարաստրայում, Թամիլ Նադույում և Անդհրա Պրադեշի որոշ վայրերում և սովորաբար մատուցվում է հարավային հնդկական ռեստորաններում: Ուպումավուն (ուփման), որը զուգորդվում է ձեռքով տրորված բանանի հետ, սովորական նախաճաշ է Կերալաում:
Ամբողջական ցորենով ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամբողջական կամ մանրացրած ցորենով ուփման Թամիլ Նադուում տարածված տարբերակն է, որտեղ այն ուտում են նախաճաշին կամ ընթրիքին: Երբեմն ուփման եփում են բանջարեղենով՝ ոլոռով, գազարով և լոբիով:
Պեսարատտու ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պեսարատտու ուփման ամենահայտնի տարբերակն է Հնդկաստանի Անդրա Պրադեշ, Յանամ և Տելանգանա նահանգներում: Ուտեստը պարունակում է համակցված ուփմա և պեսարատտու՝ հնդկական հացի տեսակ: Ուփման ուտում են՝ փաթաթելով պեսարատտուի մեջ[8][9]։
Բրնձով ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրնձով ուպման հիմնականում տարածված է Հնդկաստանի Թամիլ Նադուում և Կարնատակայի հարավային մասերում: Ուփմայի մեկ այլ տարբերակ սոխի փոխարեն պատրաստվում է քերած կոկոսով, հատկապես տոն օրերին, երբ խուսափում են սոխից։ Ուփմայի այս տեսակը պատրաստման վերջում սովորաբար ավելացնում են հալած յուղ: Նման ճաշատեսակներ կարելի է պատրաստել՝ ալյուրը փոխարինելով մնացորդ հացի փոքր փշրանքներով
Եգիպտացորենով ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեկ այլ տարբերակ, մասնավորապես որպես նախաճաշի ուտեստ, եգիպտացորենով ուփման է, որն ուտում են կաթով և ընկույզով[10]։
Ավալ, կամ ատուկուլա ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հնդկաստանի Կերալա և Անդհրա Պրադեշ նահանգներում ուփման պատրաստում են հարթեցված բրնձով՝ որպես սպիտակաձավարի փոխարինող։ Այս ուտեստը կոչվում է «ավալ ուփմավու» Մալայալամում (അവൽ ഉപ്പുമാവ്) կամ «ատուկուլու ուփմա» (అటుకులు ఉమ[ఉమ մալայալամերեն): Այս տարբերակը հայտնի է նաև որպես «ավալ ուփմա» Չենայի շրջանում, որտեղ պատրաստվում է բրնձի փաթիլներով:
Վերմիշելով ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երեկոյան սիրված թեթև նախուտեստներից է ուփման՝ պատրաստված վերմիշելից և մատուցված լոլիկով, ոլոռով և գազարով:
Սիսեռով ուփմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հնդկաստանի Օդիշա նահանգում նախաճաշին հաճախ մատուցում են ուփման սիսեռով։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Poha or upma? Shabana Azmi and Twitter divided over breakfast dish». Hindustan Times. 2017 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ Pandya, M. (1985). Indian Vegetarian Cooking. Inner Traditions/Bear. էջ 164. ISBN 978-0-89281-342-1. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ Subramanian, Lakshmi (2024 թ․ հուլիսի 7). «Around 50 refugee chefs are showcasing their culinary traditions in Chennai». The Week (անգլերեն). Վերցված է 2025 թ․ փետրվարի 22-ին.
- ↑ Burrow, T. (Thomas); Emeneau, M. B. ; 1904-; (Murray Barnson) (1984). «A Dravidian etymological dictionary». dsalsrv04.uchicago.edu. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 24-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)(չաշխատող հղում) - ↑ http://www.fatsecret.co.in/calories-nutrition/=Full Link to Fatsecret India
- ↑ Dubey, Krishna Gopal (2010 թ․ սեպտեմբերի 27). THE INDIAN CUISINE (անգլերեն). PHI Learning Pvt. Ltd. ISBN 9788120341708. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 16-ին.
- ↑ «Upma: Here's All You Need To Know About The Traditional Indian Breakfast Dish». NDTV Food. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 24-ին.
- ↑ Chef and Her Kitchen. «MLA Pesarattu ..aka.... Upma Pesarattu....Andhra's Signature Recipe». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
- ↑ «Upma Pesarattu Dosa (Traditional Andhra Breakfast) recipe | Breakfast recipes | Bethica Das recipes». RecipeBook (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
- ↑ Dalal, Tarla (2003 թ․ հոկտեմբերի 28). Healthy breakfast. Mumbai: Sanjay. էջ 9. ISBN 9788186469811.