Ուտրեխտի միություն

Ուտրեխտի միություն

Միջազգային պայմանագիր

Ստեղծում	1579
Վայր	Lordship of Utrecht
Թվական	23 հունվարի 1579
Նյութ	թուղթ
Հավաքածու	Նիդերլանդների ազգային արխիվ

Ուտրեխտի միություն (հոլ.՝ Unie van Utrecht) Նիդերլանդների հյուսիսային նահանգների ռազմական և քաղաքական միավորում էր իսպանական տիրապետության դեմ և Վալոնիայում ստեղծված Արրասի միությունը, որը աջակցում էր կաթոլիկ Իսպանիային։ Այն նշանավորեց երկրի հյուսիսում անկախ պետության ստեղծման սկիզբը: Նահանգների միությունը կնքվեց 1579 թվականի հունվարի 23-ին Ուտրեխտում: Որոշ չափով Ուտրեխտի միությունը հիմք հանդիսացավ նոր իրավական պետության՝ Միացյալ Նահանգերի Հանրապետության համար

Պատմություն

Հարավային նահանգների ազնվականությունը դեմ էր բողոքականության տարածմանը իրենց վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում, իսկ արհեստավորները վախենում էին հնարավոր կորուստներից, քանի որ իրենց արհեստանոցները գործում էին իսպանական հումքի մատակարարումների շնորհիվ։ Այս ամենը ծառայեց որպես Արասի միությունը ստորագրելու որոշում։ Ի հակադրություն սրա, հյուսիսային նահանգների կոմսությունների և քաղաքների ներկայացուցիչները հրավիրում են ժողով և ստորագրում Ուտրեխտի միությունը։ Դրա հիմնական կետերն էին՝ ընդհանուր բանակի ստեղծումը, ընդհանուր գանձարանի կառավարումը և համատեղ կառավարության նիստը։ Սկզբում միությունը ներառում էր 5 նահանգ՝ Հոլանդիա, Զելանդիա, Ուտրեխտ, Գուելդերս, Գրոնինգեն, ավելի ուշ նրանց միացան Օվերեյսելը (1579 թվականի փետրվարի 4-ին) և Ֆրիզլանդը (նույն թվականի մարտին):

Պայմանագրի կազմում

Փաստաթղթի տեքստից հետևում է, որ այն ավելի շատ ռազմական բնույթ ուներ, քան քաղաքական։ Հաշվի առնելով իսպանական զորքերի կողմից հոլանդական քաղաքների և բնակավայրերի վրա համակարգված հարձակումները, շատ նահանգների ներկայացուցիչներ որոշեցին միավորվել ռազմական դաշինքում՝ սպառնալիքին համատեղ դիմակայելու համար։ Մարզային շտադտհոլդերները, պատգամավորները և դատավորները մշակեցին իրավական փաստաթուղթ, որը փաստացի կանխում էր մյուս նահանգների դուրս գալը Սրբազան Հռոմեական կայսրությունից: Նրանք մի կողմ չթողեցին տնտեսական և կրոնական հարցերը, որոնց կարգավորումը ուղղակիորեն նշված էր համաձայնագրի հոդվածներում: Այս պահին փաստաթուղթը ազատորեն հասանելի է՝ 109 սկանավորված էջի չափով, որոնք պահվում են Հաագա քաղաքի ազգային արխիվում: Պայմանագիրը ստորագրած կողմերը՝

• Հոլանդ (շրջան)
• Զելանդիայի կոմսություն,
• Ուտրեխտի լորդությունը,
• Գուելդերս (Դքսություն),
• Գրոնինգենի լորդությունը,
• Ֆրիզլենդի լորդությունը,
• Դրենտեի լանդշաֆտը,
• Օվերեյսելի սենյոր,
• Բրաբանտ (Դքսություն),
• Ֆլանդրիա (կոմսություն),
• Տուրնե (քաղաք),
• Վալենսիեն։

Փաստաթուղթ

Նախաբան

Փաստաթղթի ներածական մասում նկարագրվում են այն պատճառները, որոնք դրդել են բազմաթիվ նահանգների պատվիրակներին հանդիպել և կայացնել այս որոշումը։ Դրանց թվում են՝ իսպանական զորքերի կողմից անընդհատ սպառնալիքը, նրանց բազմաթիվ հարձակումները հոլանդական քաղաքների և բնակավայրերի վրա, հակամարտության ճակատը դեպի հյուսիս ընդլայնելու ուղղակի սպառնալիքը։ Այն մատնանշում է Գենտի հաշտեցման դրույթների ուղղակի խախտում, որը կհանգեցնի իսպանացիների համար բռնակալական ռեժիմի հաստատմանը, կրոնական հողի վրա հալածանքների և հոլանդացիների համար ստրկության։ Դրանից հետո Հոլանդիայի, Զելանդիայի, Ուտրեխտի լորդության, Գուելդերսի, Գրոնինգենի, Ֆրիզլանդի, Դրենտեի, Օվերեյսելի, Բրաբանտի, Ֆլանդրիայի, Տուրնեի և Վալանսիենի ներկայացուցիչները որոշեցին միավորվել համատեղ պաշտպանության նպատակով, բայց ոչ թե անջատվել Հաբսբուրգյան Նիդերլանդներից։

Հոդված I

Վերոնշյալ նահանգները պահպանում են կամավոր հիմունքներով միություններ, կոնֆեդերացիաներ և համաձայնագրեր կազմելու իրավունքը։ Այս նահանգներից յուրաքանչյուրին արգելվում է լքել միությունը, խզել հարաբերությունները, բաժանել որևէ տարածք կամ այն ներառել կտակի մեջ, նվիրաբերել, փոխանակել կամ վաճառել։ Բացի այդ, նշված նահանգների բնակիչներին երաշխավորվում է իրավունքների, ազատությունների, արտոնությունների, նպաստների և տեղական սովորույթների պահպանումը։ Համաձայնագրի բոլոր կողմերը պետք է բոլոր հնարավոր միջոցներով գործադրեն բոլոր ջանքերը՝ այս կանոնները, կանոնակարգերը և սովորույթները պահպանելու, ամրապնդելու, պահպանելու և պաշտպանելու համար։ Հասկանալի է, որ այս միության անդամների կամ բնակիչների միջև ներկայումս գոյություն ունեցող կամ ապագայում առաջացող տարաձայնությունները կլուծվեն սովորական դատարանների, արբիտրաժների, բարեկամական համաձայնագրերի միջոցով։ Մյուս նահանգները չեն կարող միջամտել այս վեճերին, եթե նրանց օգնությունը անհրաժեշտ չէ արդարադատություն իրականացնելու կամ օրենքին հնազանդություն պարտադրելու համար։

Հոդված II

Միությունը և Կոնֆեդերացիան պաշտպանում են կաթոլիկությունը վերականգնելու փորձերից՝ Գենտի խաղաղեցման պատրվակով, 1558 թվականից ի վեր ներդրված ցանկացած նորարարության վերացումից կամ ներկայիս Ուտրեխտի միությունը տապալելու փորձերից։

Հոդված III

Վերոնշյալ նահանգները պարտավոր են օգնել միմյանց բոլոր օտարերկրյա և տեղական կառավարիչների, իշխանների, քաղաքների կամ նրանց բնակիչների կողմից իրենց դեմ ուղղված ագրեսիայի դեպքում, ովքեր խմբով կամ անհատապես ձգտում են վնաս կամ վիրավորանք պատճառել կամ պատերազմ մղել նրանց դեմ: Համատեղ օգնության տրամադրման վերաբերյալ որոշում կայացնելու համար պայմանագրի անդամները պետք է լիովին տեղյակ լինեն իրավիճակին:

Հոդված IV

Համաձայնագրի առանձին թեման վերաբերում է նահանգներին, քաղաքներին, սահմանամերձ բնակավայրերին և դրանց բնակիչներին ավելի արդյունավետ միջոցներով ապահովելուն ցանկացած բռնության դեմ, որտեղ դա անհրաժեշտ կհամարվի: Մարզերից որևէ մեկը պետք է ամրացվի և ապահովվի այն քաղաքների կամ նահանգների հաշվին, որտեղ այն գտնվում է՝ մեկ կեսով, իսկ մյուս կեսով՝ միության անդամների հաշվին: Վերոնշյալ նահանգներում նոր ամրոցների կառուցումը, վերակառուցումը կամ քանդումը կատարվում է բոլոր նահանգների հաշվին, եթե դա նպատակահարմար է համարվում:

Հոդված V

Պաշտպանության ապահովման ծախսերը հոգալու համար և վերը նկարագրված դեպքերում նախատեսվում է, որ յուրաքանչյուր երեք ամիսը մեկ կամ այլ հարմար ժամանակ բոլոր նահանգներում հարկեր կգանձվեն հետևյալներից՝ վարձակալության, տեղական և արտասահմանյան գարեջրի գինու և գարեջրի, եգիպտացորենի և հացահատիկի աղացման, աղի, ոսկու, արծաթի, մետաքսի և բրդյա գործվածքների, անասունների և մշակովի հողերի, կենդանիների, ձիերի, եզների մորթման, ապրանքների վաճառքի/փոխանակման, հանրային կշեռքների վրա կշռման, ինչպես նաև մնացած բոլոր ապրանքների համար: Պայմանագրի համաձայն՝ մշակվել և լուծվել է Նորին Մեծության ունեցվածքից եկամուտներից հանելու հարցը, որը նույնպես օգտագործվում է այդ նպատակների համար:

Հոդված VI

Այս եկամուտները կարող են ավելացվել կամ նվազեցվել միայն միաձայն որոշմամբ՝ իրավիճակի անհրաժեշտությունից ելնելով։ Դրանք կարող են օգտագործվել միայն ընդհանուր պաշտպանության և ընդհանուր ծախսերի նպատակների համար և չեն կարող ուղղվել որևէ այլ նպատակի։

Հոդված IX

Ինչ վերաբերում է զինադադարի կամ խաղաղության պայմանագրին, պատերազմի սկսվելուն, որևէ հարկի կամ վճարի բարձրացմանը, դրանք չեն կարող ընդունվել առանց Խորհրդի և նշված նահանգների ընդհանուր համաձայնության։ Սակայն Կոնֆեդերացիայի ձևին, նրա գործողությունների արդյունքներին և հետևանքներին ազդող այլ հարցերում որոշումներն ընդունվում են ներկայիս Միության մեջ ընդգրկված նահանգների պատվիրակների մեծամասնության կարծիքին և քվեարկությանը համապատասխան, որը հաշվարկվում է Գլխավոր նահանգների ներկայիս պրակտիկային համապատասխան: Սակայն այս միջոցառումները ժամանակավոր են մինչև դաշնակիցների կողմից այլ որոշումների կայացումը: (Փաստաթղթում «դաշնակիցներ» բառն օգտագործվում է Միության անդամների համար ամբողջ փաստաթղթում):

Այն դեպքերում, երբ նահանգները չեն կարողանում համաձայնության գալ զինադադարի, խաղաղության, պատերազմի կամ հարկման հարցերով, այդ տարաձայնությունները կուղարկվեն շտադտհոլդերներին՝ քննարկման և ներկայացման համար, որոնք պարտավոր են համաձայնության գալ կողմերի հետ կամ կայացնել իրենց սեփական որոշումը, որը նրանք ճիշտ են համարում։ Պետք է հասկանալ, որ եթե շտադտհոլդերները իրենք չեն կարողանում համաձայնության գալ նման հարցերի շուրջ, ապա նրանք պետք է հրավիրեն անկողմնակալ անձանց կամ իրենց ընտրությամբ տեղակալների։ Այս կերպ կողմերը և շտադտհոլդերները պետք է համաձայնության գան և որոշում կայացնեն։

Հոդված Х

Վերոնշյալ նահանգներից, քաղաքներից կամ դրանց անդամներից ոչ մեկը չի կարող որևէ կոնֆեդերացիա կամ դաշինք կազմել հարևան կառավարիչների կամ երկրների հետ՝ առանց Միացյալ նահանգների և դաշնակիցների համաձայնության։

Հոդված XI

Որոշվում է, որ եթե որևէ հարևան իշխան, ազնվական, հողատեր կամ քաղաք ցանկանում է միանալ վերոնշյալ նահանգներին և մտնել այս կոնֆեդերացիայի մեջ, նրանք կարող են ընդունվել միայն ընդհանուր խորհրդով և բոլոր նահանգների համաձայնությամբ։

Հոդված XII

Նշված նահանգները պարտավոր են պահպանել մետաղադրամի նույն արժեքը, փողի փոխանակման նույն կուրսը, համաձայն այն կանոնակարգերի, որոնք կընդունվեն դրանց վերաբերյալ առաջին իսկ հնարավորության դեպքում, և որոնք չեն կարող փոփոխվել առանց ընդհանուր համաձայնության։

Հոդված XIII

Ինչ վերաբերում է կրոնի հարցին, Հոլանդիայի և Զելանդիայի նահանգները գործում են իրենց սեփական հայեցողությամբ, իսկ մյուս նահանգներում այս միությունը պետք է հետևի կրոնական աշխարհում սահմանված կանոններին, որոնք մշակվել են էրցհերցոգ Մաթիասի կողմից՝ այս երկրների նահանգապետի և գեներալ-կապիտանի կողմից՝ Պետական խորհրդի և Գենդերալ-Նահանգների խորհրդով, կամ սահմանել այս թեմայով այնպիսի ընդհանուր կամ հատուկ կանոնակարգեր, որոնք առավել հարմար կլինեն նահանգների, քաղաքների և անհատների խաղաղության և բարեկեցության, յուրաքանչյուր մարդու՝ հոգևորականի կամ աշխարհիկի, ունեցվածքի և իրավունքների պահպանման համար: Ոչ մի այլ նահանգի թույլատրված չէ միջամտել կամ դժվարություններ ստեղծել յուրաքանչյուր մարդու՝ իր կրոնը դավանելու ազատության մեջ, և ոչ ոք չի կարող հալածվել կամ հետապնդվել իր կրոնի պատճառով, ինչպես նախատեսված է Գենտի հաշտության մեջ:

Հոդված XVIII

Համաձայնագրի հատուկ դրույթն այն է, որ Միացյալ նահանգներից, քաղաքներից կամ դրանց անդամներից ոչ մեկը չի ենթարկվի որևէ հարկի, տուրքի կամ այլ բեռի, որը վնաս կհասցնի մյուս նահանգներին, բացառությամբ փոխադարձ համաձայնության դեպքերի, և ոչ մի դաշնակից պետություն չի ենթարկվի ավելի բարձր հարկերի, քան հենց այդ նահանգի բնակիչները։

Հոդված XXIV

Պայմանագրի ավելի ճշգրիտ կատարումն ապահովելու համար նշված նահանգների ներկայումս պաշտոնավարող շտադտհոլդերները և նրանց իրավահաջորդները, ինչպես նաև յուրաքանչյուր նահանգի, քաղաքի դատավորներն ու գլխավոր մագիստրոսները և նրանց ներկայացուցիչները պարտավոր են երդվել պահպանել և աջակցել այս միությանը և Կոնֆեդերացիային, ինչպես նաև դրա յուրաքանչյուր հոդվածին։

Հոդված XXV

Նույն կերպ, դրույթներ պետք է ընդունվեն քաղաքացիական գվարդիայի, եղբայրությունների և իրավաբանական անձանց կողմից այս Միության մաս կազմող ցանկացած քաղաքներում և վայրերում:

Հետևանքներ

Արասի և Ուտրեխտի միությունների ստորագրումը հանգեցրեց երկրի բաժանմանը երկու հակադիր ճամբարների։ Հյուսիսային և հարավային նահանգները դարձան անհաշտ մրցակիցներ տնտեսության, կրոնի և մշակույթի ոլորտներում։ Իսպանական կայսրության ազդեցության կորուստը մի շարք նահանգների նկատմամբ հանգեցրեց ռազմական ուժերի ավելացմանը և դրանց կենտրոնացմանը Զելանդիայի և Բրաբանտի նահանգների սահմաններում։ Վիլհելմ I Օրանացին անմիջապես չաջակցեց Ուտրեխտի միության ստեղծմանը, քանի որ գիտակցում էր, որ պետության քայքայման գործընթացը ընթացքի մեջ է, և այն կարող է դադարեցվել միայն հյուսիսային և հարավային նահանգների միավորմամբ: Այս ծրագրի անօգուտությունը վերջնականապես ակնհայտ դարձավ գարնանը, և 1579 թվականի մայիսին նա ստորագրեց Ուտրեխտի համաձայնագիրը։ 1580 թվականի հունիսին Ֆիլիպ II-ը հրապարակեց «Արգելքը և Հրամանագիրը», որով Վիլհելմ I Օրանացին հայտարարվեց գլխավոր թշնամի, ապստամբ, չարագործ։ Փաստորեն, Իսպանիայի թագավորը նրան հայտարարեց օրենքից դուրս։ Ի պատասխան, 1581 թվականի հուլիսի 26-ին հյուսիսային նահանգների գլխավոր նահանգները հրապարակեցին հրաժարականի մասին ակտը, որը ընդմիշտ լքեց Իսպանիայի թագի իրավասությունը: Հասկանալով, որ ռազմական պայքարի համար ներքին ռեսուրսները բավարար չեն, Օրանժի արքայազնը դիմեց Ֆրանսիային և Անգլիային օգնության համար: Վիլհելմ I Օրանցուն համարելով հյուսիսային նահանգներում ապստամբության ոգեշնչողն ու մեղավորը՝ Ֆիլիպ II-ը նրա սպանության համար նշանակեց 25 հազար ոսկե էկյու պարգև։ Հետագայում վարձու մարդասպանը 1584 թվականի հուլիսի 10-ին հաջող մահափորձ կատարեց Օրանց արքայազնի դեմ։ Ալեսանդրո Ֆարնեզեի հրամանատարությամբ իսպանական զորքերի հարձակումը հյուսիսային նահանգների եմ շարունակվեց, որը կդադարեցվեր միայն ականավոր հրամանատար Մորիս Օրանցու շնորհիվ։

Ծանոթագրություններ

Комментарии

Սկզբաղբյուրներ