Ուլուրու Կատա Տյուտա (ազգային պարկ)
| Ուլուրու Կատա Տյուտա | |
|---|---|
| անգլ.՝ Uluṟu-Kata Tjuṯa National Park | |
Կատեգորիա ԲՊՀՄ — II (Ազգային պարկ) | |
 | |
| Տեղագրություն |  Ավստրալիա |
| Կոորդինատներ | 25°19′19″ հվ. լ. 130°59′09″ ավ. ե.HGЯO |
| Կարգավիճակ | Ազգային պարկ |
| Տարածք | 1333,72 կմ², 133 993,48552936 հեկտար[1], 133 994,13744128 հեկտար[2] և 132 566 հեկտար |
| Հիմնադրված է | հունվարի 23, 1958 |
| Հաճախելիություն | 400.000 (2000) |
| Կայք | parksaustralia.gov.au/uluru/index.html(անգլ.) |
 | |
 Uluru-Kata Tjuta National Park Վիքիպահեստում | |
|
ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 447 ռուս.. • անգլ.. • ֆր. |
Ուլուրու Կատա Տյուտա (անգլ.՝ Uluṟu-Kata Tjuṯa National Park), ազգային պարկ Ավստրալիայում։ 1977 թվականից ընդգրկվել է կենսոլորտային տարածքի համաշխարհային ցանցի մեջ, իսկ 1987 թվականից` ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուլուրու Կատա Տյուտա ազգային պարկը գտնվում է Հյուսիսային տարածքում` Դարվին քաղաքից 1431 կմ հարավ և Ալիս Սփրինգս քաղաքից 440 կմ հարավ-արևմուտք։ Պարկը զբաղեցնում է 1.326 կմ² մակերեսով տարածք։ Պարկի մաս են կազմում Ուլուրու և նրանից 40 կմ արևմուտք գտնվող Կատա Տյուտա ժայռերը։
Ամռան ամիսներին պարկի միջին ջերմաստիճանը կազմում է 45 °C, ձմռան ամիսներին` −5 °C: Տարեկան տեղումների միջին քանակը 307.7 մմ է[3]։
Պարկի տարածքը բնակեցված է անանգու ցեղի բնիկների կողմից, որոնցից շատերը ներկայումս զբոսաշրջիկների խմբերի էքսկուրսավարներ և ուղեկիցներ են։
Պարկի միջով է անցնում Կենտրոնական մեծ ճանապարհը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին եվրոպացիները այս տարածք են եկել 1870 թվականին։ 1872 թվականին կազմվել են Ուլուրու Կատա Տյուտա շրջանի քարտեզները։ 19-20-րդ դարերում այստեղ հիմնավորվել են եվրոպացի շատ ֆերմերներ, ինչը հանգեցրել է բնիկների հետ բախումների։ 1920 թվականին ներկայիս պարկի տարածքում տեղ է հատկացվել բնիկների համար։ Զբոսաշրջիկները տեղանք են այցելել` սկսած 1936 թվականից։ 1976 թվականին Ավստրալիան պարկի տարածքի իրավունքը տվել է տեղի բնիկներին, ովքեր «վարձավճարով հանձնել են» տարածքը Ավստրալիայի կառավարությանը 99 տարի ժամկետով։ 1987 թվականին ազգային պարկը ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ 1995 թվականին պարկը արժանացել է Պիկասսոյի ոսկե շքանշանի «բնության և անանգու ցեղի բնիկների մշակույթի պահպանման համար»։
Զբոսաշրջիկների այցերը պարկի տարածք խիստ կանոնակարգված են։ Կարգը խախտողների համար սահմանված են դրամական խոշոր տուգանքներ։
Բուսական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պարկի բնական լանդշաֆտը անապատային է։ Այնտեղ հանդիպող կենդանիները և բույսերը կազմում են կենսաբանական միասնական շղթա, որից որոշ տեսակներ բնիկներն օգտագործում են ավանդական բժշկության և սննդի մեջ։
Ուլուրու Կատա Տյուտայի բուսական աշխարհը ներկայանում է գրեթե բոլոր այն տեսակներով, որոնք հանդիպում են Կենտրոնական Ավստրալիայում։ Դրանցից մի քանիսը խիստ հազվագյուտ տեսակներ են և հանդիպում են միայն պարկի տարածքում։ Ծառերից հանդիպում են նվենիների, ակացիաների, գրեվիլեաների տարբեր տեսակներ։ Ծառերը ծաղկում են ձմռանը և անձրևներից հետո։
Երկրաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրաբանների հետազոտությունների համաձայն` ներկայիս պարկի տարածքում 500 միլիոն տարի առաջ եղել է ծով, որի հատակին հարյուր հազարավոր տարիների ընթացքում առաջացել են ավազ և գետաքար, ինչը ժամանակի հետ վերածվել է ավազաքարի։ Նոր հետազոտությունների համաձայն` Ուլուրուն առանձին բարձունք չէ. այն մաս է կազմում երկրի մակերևույթի տակ գտնվող հսկայական ժայռազանգվածի, որից երկրի մակերևույթ են դուրս եկել միայն Ուլուրուն և Կատա Տյուտան։ Այս երկու բարձունքներն էլ միացված են ստորերկրյա ընդհանուր շղթայով։
Ժայռերի կարմիր գույնը պայմանավորված է հեմատիտ միներալի առկայությամբ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ http://data.gov.au/dataset/2016-soe-her-aus-national-heritage — 2017.
- ↑ http://data.gov.au/dataset/commonwealth-heritage-list — 2017.
- ↑ Welcome to Aboriginal land: Uluru-Kata Tjuta National Park; visitor guide and maps, Colemans Printing, Darwin, January 2006
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլուրու Կատա Տյուտա (ազգային պարկ)» հոդվածին։ |
| ||||||||||
