Jump to content

Ուիլյամ Մոերներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուիլյամ Մոերներ
անգլ.՝ William E. Moerner
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 24, 1953(1953-06-24)[1][2] (71 տարեկան)
ԾննդավայրPleasanton, Ալամեդա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունՎաշինգտոնի համալսարան Սենտ Լուիսում (1975), Վաշինգտոնի համալսարան Սենտ Լուիսում (1975), Կոռնելի համալսարան (1978), Կոռնելի համալսարան (1982) և Thomas Jefferson High School?
ԿոչումHarry S. Mosher Professorship?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունքիմիկոս, ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
ԱշխատավայրՍթենֆորդի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց և IBM Almaden Research Center?
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն և Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա
Կայքprofiles.stanford.edu/w-moerner
 William E. Moerner Վիքիպահեստում

Ուիլյամ Էսկո Մոերներ, (անգլ.՝ William Esco Moerner. հունիսի 24, 1953(1953-06-24)[1][2], Pleasanton, Ալամեդա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ) ամերիկացի ֆիզիկական քիմիկոս և քիմիական ֆիզիկոս, ով այժմ աշխատում է կենսաֆիզիկայի և առանձին մոլեկուլների պատկերման ոլորտում։ Նրան և իր հետդոկտոր Լոթար Կադորին է վերագրվում խտացված փուլերում մեկ մոլեկուլի առաջին օպտիկական հայտնաբերման և սպեկտրոսկոպիայի ձեռքբերումը։[9][10] Միայնակ մոլեկուլների օպտիկական ուսումնասիրությունը հետագայում դարձել է քիմիայի, ֆիզիկայի և կենսաբանության մեջ լայնորեն կիրառվող մեկ մոլեկուլային փորձ։[11] 2014 թվականին նա արժանացել է քիմիայի Նոբելյան մրցանակի։[12][13]

Բակտերիա-3D-Double-Helix.
Այս պատկերը ցույց է տալիս Caulobacter crescentus բակտերիաների բջիջների մակերեսների 3D սուպեր թողունակությամբ պատկերումը (մոխրագույն) և պիտակավորված սպիտակուցը (CreS, նարնջագույն-կարմիր), որը ստացվել է մեկ մոլեկուլի կրկնակի սպիրալի ակտիվ հսկողության մանրադիտակի միջոցով։

Վաղ կյանք և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոերները ծնվել է 1953 թվականի հունիսի 24-ին, Կալիֆորնիայի Պլեզանտոն քաղաքում, Բերտա Ֆրենսիսի (Ռոբինսոն) և Ուիլյամ Ալֆրեդ Մոերների որդին է։[14] Նա եղել է տղա սկաուտ Ամերիկայի սկաուտների հետ և դարձել Արծիվ Սկաուտ։[15] Նա հաճախել է Վաշինգտոնի համալսարանը Սենթ Լուիսում և 1975 թվականին ստացել երեք բակալավրիատի աստիճան՝ ֆիզիկայից վերջնական պատվավոր կոչումներով, Էլեկտրատեխնիկայից վերջնական պատվավոր կոչումներով և մաթեմատիկայից։[16]

Այնուհետև նա շարունակեց մագիստրատուրայի ուսումը, որը Կոռնելի համալսարանում մասամբ աջակցվում էր Գիտության ազգային հիմնադրամի կողմից։[17] Այստեղ նա 1978 թվականին ստացել է ֆիզիկայի մագիստրոսի աստիճան և 1982 թվականին՝ դոկտորի կոչում:[18]

Մոերներն աշխատել է IBM Almaden հետազոտական ​​կենտրոնում Սան Խոսեում, Կալիֆոռնիա, 1981-1988 թվականներին որպես հետազոտական ​​անձնակազմի անդամ, 1988-1989 թվականներին՝ մենեջեր և 1989-1995 թվականներին՝ ծրագրի ղեկավար։ Ցյուրիխի ETH-ում (1993–1994) ֆիզիկական քիմիայի հրավիրյալ պրոֆեսոր նշանակվելուց հետո, 1995-1998 թվականներին նա ստանձնել է Սան Դիեգոյի Կալիֆոռնիայի համալսարանի քիմիայի և կենսաքիմիայի ամբիոնի ֆիզիկական քիմիայի ամբիոնի վարիչի պաշտոնը։ 1997 թվականին նա այցելու պրոֆեսոր էր Հարվարդի համալսարանում։ 1998 թվականին նրա հետազոտական ​​խումբը տեղափոխվեց Սթենֆորդի համալսարան, որտեղ նա դարձավ քիմիայի պրոֆեսոր, Հարի Մոշերի պրոֆեսոր (2003) և կիրառական ֆիզիկայի պրոֆեսոր (2005)։[19][20][21] 2011-2014 թվականներին Մոերները նշանակվել է քիմիայի ամբիոնի վարիչ։[22] Նրա հետազոտության և հետաքրքրության ոլորտներն են՝ մեկ մոլեկուլային սպեկտրոսկոպիա և գերթողունակության մանրադիտակ, ֆիզիկական քիմիա, քիմիական ֆիզիկա, կենսաֆիզիկա, նանոմասնիկների թակարդում, նանոֆոտոնիկա, ֆոտոռեֆրակցիոն պոլիմերներ և սպեկտրային անցքերի այրում։[20][23] 2014 թվականի մայիսի դրությամբ Մոերները, որպես ֆակուլտետի խորհրդատու, հիշատակվում է Սթենֆորդի ասպիրանտների կողմից գրված 26 թեզերում։[24] 2014 թվականի մայիսի 16-ի դրությամբ Մոերների ամբողջական CV-ում թվարկված են 386 հրապարակումներ։[25]

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոերները ծնվել է 1953 թվականի հունիսի 24-ին Կալիֆորնիայի Պլեզանթոն քաղաքի Փարքս ռազմաօդային բազայում։ Ծնվելուց ի վեր, նրա ընտանիքը նրան անվանում էր իր սկզբնատառերով W. E., նրան՝ հորից և պապիկից տարբերակելու համար, ովքեր նույնպես կոչվում են Ուիլյամ։[19] Նա մեծացել է Տեխասում, որտեղ հաճախել է Սան Անտոնիոյի Թոմաս Ջեֆերսոնի ավագ դպրոցը: Ավագ դպրոցի ընթացքում նա մասնակցել է բազմաթիվ միջոցառումների. նվագախումբ, ելույթ և բանավեճ, մաթեմատիկա և գիտություն մրցույթի թիմ, Բի-Ֆի-Քիմ, Դիմակ և Գավել, Ազգային Պատվո Միություն, Սկաուտներ, Սիրողական ռադիո ակումբ, Ռուսական ակումբ, Ֆորում սոցիալական ակումբ, Թամադաներ:, «Տեղում» թիմը և յուրաքանչյուրի խմբագիրը խոսել է: Մոերներն ու նրա կինը՝ Շերոնը, ունեն մեկ որդի՝ Դանիելը։[26]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2014/
  4. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  5. https://wolffund.org.il/william-e-moerner/
  6. 6,0 6,1 https://www.aps.org/programs/honors/prizes/langmuir.cfm
  7. https://www.aps.org/programs/honors/prizes/plyler.cfm
  8. https://www.acs.org/funding/awards/peter-debye-award-in-physical-chemistry/past-recipients.html
  9. Reich, Ziv; Kapon, Ruti (8 June 2010). «Foreword by the Guest Editors». Israel Journal of Chemistry. Wiley. 49 (3–4): n/a. doi:10.1002/ijch.201090002. ISSN 0021-2148.
  10. Moerner, W. E.; Kador, L. (22 May 1989). «Optical detection and spectroscopy of single molecules in a solid». Physical Review Letters. American Physical Society (APS). 62 (21): 2535–2538. Bibcode:1989PhRvL..62.2535M. doi:10.1103/physrevlett.62.2535. ISSN 0031-9007. PMID 10040013.
  11. Gräslund, Astrid; Rigler, Rudolf; Widengren, Jerker, eds. (2010). «Single Molecule Spectroscopy in Chemistry, Physics and Biology». Springer Series in Chemical Physics. Vol. 96. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. doi:10.1007/978-3-642-02597-6. ISBN 978-3-642-02596-9. ISSN 0172-6218.
  12. "Nobel Prize in Chemistry 2014." Nobelprize.org (accessed October 8, 2014).
  13. "Professor W.E. Moerner wins the Nobel Prize in Chemistry." Stanford Report, October 8, 2014 (accessed October 8, 2014).
  14. Dignitymemorial.com
  15. «Eagle Scout William E. Moerner Shares Nobel Prize in Chemistry». October 15, 2014. Արխիվացված է օրիգինալից July 11, 2024-ին. Վերցված է July 11, 2024-ին.
  16. Engineering Alumni Achievement Award, Washington University, 2013 Արխիվացված Մայիս 2, 2014 Wayback Machine (accessed May 1, 2014).
  17. Academic Family Tree. Accessed May 9, 2014.
  18. Moerner, W. E. 1982. Vibrational relaxation dynamics of an IR-laser-excited molecular impurity mode in alkali halide lattices. Thesis (Ph. D.)--Cornell University, Jan. 1982. 591 pages. Worldcat.org
  19. 19,0 19,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «kanlin556» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  20. 20,0 20,1 Stanford University. Department of Chemistry. Faculty. W. E. Moerner. Արխիվացված 2011-10-12 Wayback Machine (accessed May 15, 2014).
  21. «Stanford University. Department of Applied Physics. W. E. Moerner». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-02-ին. Վերցված է 2014-05-02-ին.
  22. W. E. Moerner | Stanford University Profiles (accessed May 15, 2014).
  23. Spie (5 March 2015). «William E. Moerner plenary presentation: Single-molecule spectroscopy, imaging, and photocontrol – foundations for super-resolution microscopy». SPIE Newsroom. SPIE-Intl Soc Optical Eng. doi:10.1117/2.3201503.17. ISSN 1818-2259.
  24. Stanford Searchworks. Accessed May 9, 2014.
  25. Full CV for W. E. (William Esco) Moerner (accessed May 15, 2014).
  26. Thomas Jefferson High School Alumni Association – Blog: Mustang Spotlight on W. E. Moerner '71 Արխիվացված 2021-11-29 Wayback Machine (retrieved September 16, 2013).isad
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Մոերներ» հոդվածին։