Jump to content

Ուիլյամ Հայնեսեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուիլյամ Հայնեսեն
ֆար.՝ William Heinesen
Ծնվել էհունվարի 15, 1900(1900-01-15)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՏորսհավն, Ֆարերյան կղզիներ, Դանիա
Վախճանվել էմարտի 12, 1991(1991-03-12)[1][2][3][…] (91 տարեկան)
Վախճանի վայրՏորսհավն, Ֆարերյան կղզիներ, Դանիա
Մասնագիտությունբանաստեղծ, նկարիչ, թարգմանիչ, կոմպոզիտոր, գրող և սցենարիստ
ՔաղաքացիությունԴանիա
Պարգևներ
Կայքabc-literature.dk
 William Heinesen Վիքիպահեստում

Անդրեաս Ուիլյամ Հայնեսեն (ֆար.՝ Andreas William Heinesen, հունվարի 15, 1900(1900-01-15)[1][2][3][…], Տորսհավն, Ֆարերյան կղզիներ, Դանիա - մարտի 12, 1991(1991-03-12)[1][2][3][…], Տորսհավն, Ֆարերյան կղզիներ, Դանիա), բանաստեղծ, գրող, կոմպոզիտոր և նկարիչ Ֆարերյան կղզիներից[4][5]:

Ուիլյամ Հայնեսենը թարգմանվել է 19 լեզուներով, և Կարեն Բլիքսենից հետո նա ամենաշատ թարգմանված դանիացի հեղինակն է, ով առաջին անգամ հանդես է եկել 1900-1940 թվականներին։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆարերյան կղզիների մայրաքաղաք Տորսհավնը մշտապես եղել է Հայնեսենի ստեղծագործության կենտրոնում: Նա հայտնի է նրանով, որ մի անգամ Տորսավնն անվանել է «Աշխարհի պորտը»։ Նրա ստեղծագործության կենտրոնում չարի ու բարու, խավարի և լույսի, կործանման և արարման միջև հակադրություններն են: Այնուհետև հաջորդում է մարդու էքզիստենցիալ պայքարը դրանցից մեկի կողմը լինելու համար: Այնուամենայնիվ, դա միշտ չէ, որ հեշտ է, և' չարի, և' բարու միջև սահմանները միշտ չէ, որ հստակորեն սահմանված են:

Հայնեսենը հմայված է եղել կյանքի առեղծվածային կողմով, թեև ինքն իրեն կրոնապաշտ է անվանել բառի ամենալայն իմաստով։ Նրա կյանքը կարելի է բնութագրել որպես պայքար պարտվողականության դեմ: Ըստ նրա հաճախ մեջբերվող աֆորիզմներից մեկի` «կյանքը հուսահատություն չէ, և մահր չպետք է այն ղեկավարի»։

Հրապարակումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուիլյամ Հայնեսենը (աջից երկրորդը) իր ընկերների և ժամանակակիցներ Յանուս Ջուրհյուուսի, Յորգեն-Ֆրանց Յակոբսենի և Հանս Անդրիաս Ջուրհուսի հետ։ Ֆարերյան կղզիների չորս մեծագույն բանաստեղծներ և գրողներ: Նկարում միաժամանակ երկու սերունդ կա. Ջուրհուս եղբայրները աջ ու ձախ, իսկ երիտասարդ Յակոբսենն ու Հայնսենը՝ կենտրոնում: 1924 թվական

Քանի որ Հայնեսենը ծնվել և մեծացել է նախքան դպրոցներում ֆարերերեն ուսուցումը, նա հիմնականում գրել է դանիերեն, բայց նրա խոսակցական լեզուն ֆարերերենն էր: Նրա բոլոր գրքերը հետագայում թարգմանվել են մայրենի լեզվով:

Նա իր առաջին բանաստեղծական ժողովածուն հրապարակել է 21 տարեկանում, որից հետո ունեցել է ևս երեք հրատարակություն մինչև 1934 թվականին իր առաջին` «Քամոտ արշալույս» (ֆար.՝ Blæsende gry) վեպը գրելը[6]: Անհանգստանալով, որ իր դանիերենը բավականաչափ լավը չէ, հեղինակն իր վեպի յուրաքանչուր գլուխը ներկայացրել է նկարիչ Սամալ Յոենսեն-Միկինեսին:

«Քամոտ արշալույս» վեպին հաջորդել է «Նոատուն» (ֆար.՝ Noatún, 1938) վեպը: «Նոատունն» ունի խիստ քաղաքական ուղերձ. «համերաշխությունը լավ հասարակության բանալին է»: Նրա հաջորդ «Սև կաթսա» գիրքը (The Black Cauldron, 1949) վերաբերում է անկումային կյանքի հետևանքներին, որոնք զուգորդվում են կրոնական հիստերիայի հետ: «Կորած ջութակահարները» (ֆար.՝ De fortabte spillemænd,1950) գրքում Հայնեսենը շեղվել է իր նախկին ստեղծագործությունների սոցիալական ռեալիզմից՝ փոխարենը տրվելով պարզապես պատմություններ հորինելուն: «Մայր Պլեյադներ» (Mother Pleiades, 1952) նրա երևակայության ձոնն է։ Դրա ենթավերնագիրն է «Մի պատմություն սկզբնական ժամանակներից»:

Հայնեսենը չի բավարարվել միայն վեպեր գրելով։ Հիսունականներին նա սկսել է գրել նաև կարճ պատմվածքներ։ Դրանց մեծ մասը տպագրվել են երեք ժողովածուներում՝ «Կախարդված լույսը», «Գամալիելի կախարդանքը» և «Դարման չար ոգիներից» (Cure Against Evil Spirits, 1969): «Բարի հույսը» վեպում նրա գլխավոր հերոսը՝ քահանա Պեդեր Բյորեսենը, հիմնված է պատմական կերպարի՝ քահանա Լուկաս Դեբեսի վրա: Երբ Հայնեսենին հարցրել էն, թե որքան ժամանակ է պահանջվել այն գրելու համար, նա պատասխանել է. «Քառասուն տարի։ Բայց այդ ընթացքում այլ բաներով էլ եմ զբաղվել»:

Ճանաչում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960 թվականին Ուիլյամ Հայնեսենը պարգևատրվել է Դանիայի գրական մրցանակի Հոլբերգի մեդալով։

Ուիլյամ Հայնեսենը ստացել է Սկանդինավյան խորհրդի գրականության մրցանակ 1965 թվականին իր «Բարի հույսը» (ֆար.՝ Det gode håb) վեպի համար, որը հրատարակվել է 1964 թվականին[7][8]: Պատմվածքում Հայնեսենը դժվարին խնդիր ուներ վերարտադրել 17-րդ դարի դանիերենը։ Նրան հաջողվել է, և արժանացել է այդ բարձրագույն մրցանակին։ Այն համընդհանուր համարվում է նրա լավագույն աշխատանքը։

Երբ խոսակցություններ են տարածվել, որ 1981 թվականին Ուիլյամ Հայնեսենը պատրաստվում է Նոբելյան մրցանակ ստանալ գրականության ոլորտում[9], նա գրել է Շվեդիայի ակադեմիային և հրաժարվել իր թեկնածությունից։ Ավելի ուշ նա բացատրել է, թե ինչու.

Ֆարերերենը ժամանակին մեծ հարգանք չէր վայելում, փաստացի, այն ուղղակիորեն ճնշվում էր: Չնայած դրան, ֆարերերենը մեծ գրականություն է ստեղծել, և խելամիտ կլիներ Նոբելյան մրցանակ տալ այն հեղինակին, ով գրում է ֆարերերեն։ Եթե այն տրվեր ինձ, այն կհասներ մի հեղինակի, ով գրում է դանիերեն, և արդյունքում, անկախ մշակույթ ստեղծելու Ֆարերյան ջանքերին հարված կհասցվեր[10]:
- Ուիլյամ Հայնեսեն
  • Ուիլյամ Հայնեսենն արժանացել է Ֆարերյան գրականության մրցանակի 1975 թվականին[11]:
  • 1980 թվականին ստացել է Դանիայի գրականության քննադատների մրցանակ (ֆար.՝ Kritikerprisen)[12]:
  • 1984 թվականին ստացել է Տորշավնի քաղաքային խորհրդի մանկական գրականության մրցանակ լավագույն գրքի համար (ֆար.՝ Barnabókaheiðursløn Tórshavnar býráðs)[13]:
  • 1985 թվականին Դանիայի ակադեմիան պարգևատրել է Կարեն Բլիքսեն մեդալով[14]:
  • 1987 թվականին արժանացել է Շվեդիայի ակադեմիայի սկանդինավյան մրցանակի («փոքրիկ Նոբել»)։

Մատենագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Հայնեսենի մատենագրության տեղեկատվությունը Դանիայի գրականության կենտրոնից[15].

Բանաստեղծություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1921 թվական, «Արկտիկայի էլեգիաներ և այլ բանաստեղծություններ» (ֆար.՝ Arktiske Elegier og andre Digte), Կոպենհագեն
  • 1924 թվական, «Խոտի պատրաստում ծովի մոտ» (ֆար.՝ Høbjergningen ved Havet), Կոպենհագեն
  • 1927 թվական, «Երգեր դեպի գարնան խորքերը» (ֆար.՝ Sange mod Vaardybet), Կոպենհագեն
  • 1930 թվական, «Աստղերն արթնանում են» (ֆար.՝ Stjernerne vaagner), Կոպենհագեն
  • 1936 թվական, «Թունդ արևը» (ֆար.՝ Den dunkle Sol), Կոպենհագեն
  • 1955 թվական, «Բանաստեղծությունների ընտրանի» (ֆար.՝ Digte i udvalg), Կոպենհագեն
  • 1961 թվական, «Հիմներ և վրդովմունքի երգեր» (ֆար.՝ Hymne og harmsang), Կոպենհագեն
  • 1972 թվական, «Ծիածանով համայնապատկեր» (ֆար.՝ Panorama med regnbue), Կոպենհագեն
  • 1983 թվական, «Ձմեռային երազ. 1920-1930 թվականների բանաստեղծությունների ընտրանի» (ֆար.՝ Vinterdrøm. Digte i udvalg 1920–30), Կոպենհագեն
  • 1984 թվական, «Բանաստեղծությունների ժողովածու» (ֆար.՝ Samlede digte), Կոպենհագեն
  • 1990 թվական, «Բանաստեղծություններ» (ֆար.՝ Digte), Կոպենհագեն:

Պատմվածքների ժողովածուներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1957 թվական, «Կախարդված լույսը» (ֆար.՝ Det fortryllede lys), Կոպենհագեն
  • 1960 թվական, «Դիվահար Գամալիել» (ֆար.՝ Gamaliels besættelse), Կոպենհագեն
  • 1967 թվական, «Չար ոգիների բուժում» (ֆար.՝ Kur mod onde ånder), Կոպենհագեն
  • 1970 թվական, «Դոն Ժուանը Կետի յուղի գործարանից» (ֆար.՝ Don Juan fra Tranhuset), Կոպենհագեն
  • 1973 թվական, «Հեքիաթներ Թորշհավնից» (ֆար.՝ Fortællinger fra Thorshavn), Կոպենհագեն
  • 1978 թվական, «Գրիլեն և այլ վեպեր» (ֆար.՝ Grylen og andre noveller), Կոպենհագեն
  • 1980 թվական, «Թող լինի պարը» (ֆար.՝ Her skal danses), Կոպենհագեն
  • 1985 և 1987 թվականներին, «Կախարդական լապտեր» (ֆար.՝ Laterna magica)[16], Կոպենհագեն:

Վեպեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1934 թվական, «Գալարապտույտ լուսաբաց» (ֆար.՝ Blæsende Gry), Կոպենհագեն
    • 2009 թվական, «Գալարապտույտ լուսաբաց» (ֆար.՝ Blæsende Gry) Դեդալուս, -978-1-903517-78-9
  • 1938 թվական, «Նոատուն» (ֆար.՝ Noatun), Կոպենհագեն
  • 1949 թվական, «Սև կաթսա» (ֆար.՝ Den sorte gryde), Կոպենհագեն
  • 1950 թվական, «Կորած ջութակահարները» (ֆար.՝ De fortabte spillemænd), Կոպենհագեն
    • 2006 թվական, «Կորած ջութակահարները» (ֆար.՝ De fortabte spillemænd ), թարգմանիչ՝ Վ. Գլին Ջոնիս, Դեդալուս, 978-1-903517-50-5
  • 1952 թվական, «Յոթ աստղերի մայր» (ֆար.՝ Moder Syvstjerne), Կոպենհագեն
    • 2011 թվական, «Երկրի թագավորությունը» (անգլ.` The Kingdom of the Earth), Դեդալուս -978-1-907650-07-9
  • 1964 թվական, «Բարի հույսը» (ֆար.՝ Det gode håb), Կոպենհագեն
  • 1976 թվական, «Աշխարհի ծայրի աշտարակը» (ֆար.՝ Tårnet ved verdens end), Կոպենհագեն
    • 2018 թվական, «Աշխարհի ծայրի աշտարակը» (ֆար.՝ Tårnet ved verdens end), Դեդալուս, -978-1-910213-66-7

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Հայնեսենի գրած ստեղծագործությունների թեմաներով ֆարերյան նամականիշներ են թողարկվել . մասնավորապես, 1997 թվականին Սուրբ Անտոնիոսի գայթակղությունները, Փոքրիկ ջրահարսը, նաև 1988 թվականին նրա դիմանկարով նամականիշը:

  • Ֆարերյան նամականիշեր 1997: Սուրբ Անտոնիոսի գայթակղությունները
    Ֆարերյան նամականիշեր 1997: Սուրբ Անտոնիոսի գայթակղությունները
  • FR 310: FR Marmennil – The Little Merman.
    FR 310: FR Marmennil – The Little Merman.


Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. ↑ Nils Ohrt (July 2017). «William Heinesen - The Artist». National Gallery of the Faroe Islands. Վերցված է August 1, 2018-ին.
  5. ↑ «William Heinesen, Writer, 91». New York Times. March 14, 1991. Վերցված է August 1, 2018-ին.
  6. ↑ «Blæsende Gry (Bog, Hæftet, Dansk) af William Heinesen». www.williamdam.dk (դանիերեն). Վերցված է 2025-02-08-ին.
  7. ↑ Norden.org 1965 William Heinesen, The Faroe Islands: Det gode håb (in English)
  8. ↑ «William Heinesen | Gyldendal». Den Store Danske. Վերցված է September 27, 2018-ին.
  9. ↑ Mehlin, Hans (2024-05-21). «Nomination Archive. Andreas William Heinesen». NobelPrize.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2025-02-08-ին.
  10. ↑ «William Heinesen (Author of The Lost Musicians)». goodreads.com. Վերցված է September 27, 2018-ին.
  11. ↑ BBS.fo Արխիվացված 2013-01-06 archive.today
  12. ↑ Forfatterweb.dk written in Danish by journalist Rasmus Wiin Larsen
  13. ↑ BBS.fo Býarbókasavnið (Tórshavn City's Library Արխիվացված 2013-01-06 archive.today Barnamentanarheiðursløn Tórshavnar býráðs
  14. ↑ Danskeakademi.dk Karen Blixen Medaljen
  15. ↑ «William Heinesen». Litteratursiden. Վերցված է August 1, 2018-ին.
  16. ↑ Laterna Magica. Fjord Press, 1987 -0-940242-23-0

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Հայնեսեն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուիլյամ_Հայնեսեն&oldid=10247335» էջից