Ուիլյամ Հագինս

Ուիլյամ Հագինս; անգլ.՝ William Huggins
Ծնվել է	փետրվարի 7, 1824[…]
Ծննդավայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մահացել է	մայիսի 12, 1910[…] (86 տարեկան)
Մահվան վայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Գերեզման	Գոլդերս Գրին
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Կրթություն	Լոնդոն Սիթիի դպրոց
Մասնագիտություն	աստղագետ, ֆիզիկոս, աստղաֆիզիկոս և լուսանկարիչ
Ամուսին	Margaret Lindsay Huggins?
Զբաղեցրած պաշտոններ	Թագավորական միության նախագահ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ Հենրի Դրեյպերի մեդալ Թագավորական մեդալ Լալանդի մրցանակ Քեթրին Բրյուսի մեդալ Ռումֆորդի մեդալ Ջանսենի մեդալ Ակտոնյան մրցանակ Բեյքերյան լեկցիա և
Անդամություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
	William Huggins Վիքիպահեստում

Սըր Ուիլյամ Հագինս (փետրվարի 7, 1824(1824-02-07)^[1]^[2]^[3]^[…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - մայիսի 12, 1910(1910-05-12)^[1]^[4]^[2]^[…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[5]), բրիտանացի աստղագետ, առավել հայտնի իր առաջատար աշխատանքներով աստղագիտական սպեկտրոսկոպիայի ոլորտում իր կնոջ՝ Մարգարետի հետ։

Կենսագրություն

Ուիլյամ Հագինսը ծնվել է 1824 թվականին Կորնհիլում, Միդլսեքս։ 1875 թվականին նա ամուսնացել է Մարգարեթ Լինդսեյի հետ, որը Դուբլինից Ջոն Մարեյի դուստրն է եղել և նույնպես հետաքրքրված է եղել աստղագիտությամբ և գիտական հետազոտություններով^[11]։

Մարգարեթը խրախուսել է իր ամուսնու լուսանկարչությունը և օգնել է իրենց հետազոտություններին տալ համակարգված բնույթ։ Հագինսը կառուցել է սեփական աստղադիտարան Լոնդոնի 90 Upper Tulse Hill հասցեում, որտեղ նա և իր կինը կատարել են լայնածավալ դիտարկումներ տարբեր երկնային մարմինների սպեկտրալ արտազատման և կլանման գծերի վերաբերյալ։

1864 թվականի օգոստոսի 29-ին Հագինսը առաջինը հետազոտել է մոլորակային միգամածության սպեկտրալ գծերը՝ վերլուծելով NGC 6543-ը^[12]^[13]։

Նա նաև առաջինն է տարբերել միգամածությունները և գալակտիկաները՝ ցույց տալով, որ որոշ միգամածություններ (օրինակ՝ Օրիոնի միգամածությունը) ունեն գազին բնորոշ մաքուր արտազատման սպեկտրներ, մինչդեռ մյուսները, ինչպիսին է Անդրոմեդայի գալակտիկան, ունեն աստղերին բնորոշ սպեկտրալ հատկություններ^[11]։

Սպեկտրալ վերլուծության հարցում Հագինսին օգնել է իր հարևանը՝ քիմիկոս Ուիլյամ Ալլեն Միլլերը։ Հագինսը նաև առաջինն է, որ աստղագիտական օբյեկտների պատկերավորման համար կիրառել է չոր պլատայով լուսանկարչություն։

1868 թվականին Սիրիուս աստղի վրա դիտարկելով կարմիր տեղաշարժ` նա ենթադրել է, որ հնարավոր է հաշվարկել աստղի ճառագայթային արագությունը^[14]։

1867 թվականին Ուիլյամ Ալլեն Միլլերի հետ համատեղ ստացել է Թագավորական աստղագիտական ընկերության ոսկե մեդալը։ Ավելի ուշ`1876–1878 թվականներին ծառայել է որպես Թագավորական աստղագիտական ընկերության նախագահ և կրկին ստացել է ոսկե մեդալ (այս անգամ՝ միայնակ) 1885 թվականին։ Ընդհանուր առմամբ, նա եղել է Թագավորական աստղագիտական ընկերության պաշտոնյա 37 տարի՝ ավելին, քան որևէ այլ մարդ^[15]։

Հագինսը 1865 թվականի հունիսին ընտրվել է Թագավորական ընկերության անդամ։ Նա ստացել է Թագավորական մեդալ (1866), Ռամֆորդ մեդալ (1880) և Կոպլի մեդալ (1898), ինչպես նաև կարդացել է նրանց Բեյքերական դասախոսությունը 1885 թվականին։

1900-1905 թվականներին ծառայել է որպես Թագավորական ընկերության նախագահ։ Օրինակ՝ իր 1904 թվականի նախագահի ուղերձում նա հիշատակել է ընկած անդամներին և բաժանել այդ տարվա մրցանակները^[16]։

1910 թվականին Հագինսը մահացել է իր տանը՝ Թալս Հիլում, լեղապարկի վիրահատությունից հետո։ Նա թաղվել է Գոլդերս Գրին դիակիզարանում։

Աստղադիտակներ

1856 թվականին Հագինսը ձեռք է բերել 5 դյույմանոց բացվածքով աստղադիտակ, որը պատրաստել էր Դոլլոնդը^[17]^[18]։ 1858 թվականին ավելացվել է 8 դյույմանոց աստղադիտակ, որը պատրաստել էր Քլարկը^[17]^[18]։ Սրանք երկուսն էլ եղել են անդրադարձող աստղադիտակներ՝ ապակե օբյեկտիվներով^[18]։

1871 թվականին Հագինսը ձեռք է բերել 18 դյույմանոց (0.46 մ) հայելային անդրադարձող աստղադիտակ, որը պատրաստվել էր Գրաբ աստղադիտակների ընկերության կողմից^[18]^[19]։

Մրցանակներ և պարգևներ

Պարգևներ

1892 թվականին ընտրվել է Ամերիկյան արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի միջազգային պատվավոր անդամ^[20]
1895 թվականին ընտրվել է Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության միջազգային անդամ^[21]
Knight Commander of the Order of the Bath (KCB) in the 1897 Diamond Jubilee Honours list on 22 June 1897.^[22]
Հագինսը 1902 թվականի հունիսի 26-ին հրապարակված Թագադրման պատվոգրերի ցանկում եղել է Արժանի շքանշանի (OM) սկզբնական ստացողների թվում և 1902 թվականի օգոստոսի 8-ին Բուքինգհեմյան պալատում ստացել է Էդվարդ VII թագավորի շքանշանը
1904 թվականին ընտրվել է Միացյալ Նահանգների Գիտությունների ազգային ակադեմիայի միջազգային անդամ^[23]

Մրցանակներ

Royal Medal (1866)
Lalande Prize (1870)
Gold Medal of the Royal Astronomical Society (jointly with William Allen Miller in 1867, solo in 1885)
Rumford Medal (1880)
Valz Prize (1882)^[24]
Member of the Royal Swedish Academy of Sciences (1883)
Janssen Medal (1888)
Copley Medal (1898)
Henry Draper Medal from the National Academy of Sciences (1901)^[25]
Bruce Medal (1904)

Նրանից հետո անվանվել է

Huggins (lunar crater)
Huggins (Martian crater)
Asteroid 2635 Huggins

Աշխատություններ

1870: Spectrum analysis in its application to the heavenly bodies. Manchester, (Science lectures for the work

people; series 2, no. 3)

1872: (editor) Spectrum analysis in its application to terrestrial substances and the physical constitution of heavenly bodies by H. Schellen, translated by Jane and Caroline Lassell, link from HathiTrust.
1899: (with Lady Huggins): An Atlas of Representative Stellar Spectra from $\lambda$ 4870 to $\lambda$ 3300, together with a discussion of the evolution order of the stars, and the interpretation of their spectra; preceded by a short history of the observatory. London, (Publications of Sir William Huggins's Observatory; v. 1)
1906: The Royal Society, or, Science in the state and in the schools. London.
1909: The Scientific Papers of Sir William Huggins; edited by Sir William and Lady Huggins. London, (Publications of Sir William Huggins's Observatory; v. 2)

Տես նաև

Լոնդոնի թագավորական ընկերության նախագահ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Find A Grave — 1996.
↑ Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 626. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
↑ https://www.nasonline.org/programs/awards/henry-draper-medal.html
↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
↑ https://phys-astro.sonoma.edu/node/176
↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
↑ ^11,0 ^11,1 Becker, Barbara J., «Ch 4—1 – Margaret Huggins: The Myth of the 'able assistant'», Eclecticism, Opportunism, and the Evolution of a New Research Agenda: William and Margaret Huggins and the Origins of Astrophysics
↑ Huggins, William; Miller, W.A. (1864). «On the spectra of some of the nebulae». Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 154: 437–444. Bibcode:1864RSPT..154..437H. doi:10.1098/rstl.1864.0013. See p. 438, "No. 4373".
↑ Kwok, Sun (2000), «Chapter1: History and overview», The origin and evolution of planetary nebulae, Cambridge University Press, էջեր 1–7, ISBN 0-521-62313-8
↑ Huggins, W. (1868). «Further observations on the spectra of some of the stars and nebulae, with an attempt to determine therefrom whether these bodies are moving towards or from the Earth, also observations on the spectra of the Sun and of Comet II». Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 158: 529–564. Bibcode:1868RSPT..158..529H. doi:10.1098/rstl.1868.0022.
↑ Dreyer, John L. E.; Turner, Herbert H. (1923). History of the Royal Astronomical Society, 1820–1920. Vol. 1. London: Royal Astronomical Society. էջ 250.
↑ Wm Huggins (30 November 1904) Huggins Presidential Address, link from Internet Archive
↑ ^17,0 ^17,1 Sciences (U.S.), National Academy of (1902). Report of the National Academy of Sciences for the Year ... U.S. Government Printing Office.
↑ ^18,0 ^18,1 ^18,2 ^18,3 Hale, George E. (1913). «1913ApJ....37..145H Page 145». The Astrophysical Journal. 37: 145. Bibcode:1913ApJ....37..145H. doi:10.1086/141983.
↑ Nall, Joshua. «18-inch telescope primary mirror, speculum, from William Huggins' Tulse Hill Observatory, by Howard Grubb, Irish, 1871». Whipple Museum. University of Cambridge. Վերցված է 27 March 2023-ին.
↑ «William Huggins | American Academy of Arts and Sciences». amacad.org. 2023-02-09. Վերցված է 2024-03-14-ին.
↑ «APS Member History». search.amphilsoc.org. Վերցված է 2024-03-14-ին.
↑ Addison, Henry Robert; Lawson, William John; Oakes, Charles Henry; Sladen, Douglas Brooke Wheelton (1907). «HUGGINS, Sir Wm., K.C.B. cr. 1897». Who's Who. 59: 889–890.
↑ «William Huggins». nasonline.org. Վերցված է 2024-03-14-ին.
↑ «The Valz Prize». Popular Astronomy. 21: 384. 1913.
↑ «Henry Draper Medal». National Academy of Sciences. Վերցված է 19 February 2011-ին.

Արտաքին հղումներ

Huggins, Sir William (1824–1910) Barbara J. Becker, Oxford Dictionary of National Biography, 2004 (subscription required)
Clerke, Agnes Mary (1911). «Huggins, Sir William» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 13 (11th ed.). էջեր 856–857.
Audio description of Huggins' work
Eclecticism, Opportunism, and the Evolution of a New Research Agenda: William and Margaret Huggins and the Origins of Astrophysics Barbara J. Becker
William Wallace Campbell Sir William Huggins, K.C.B.,O.M., Astronomical Society of the Pacific link from Internet Archive.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Հագինս» հոդվածին։

[_dd2a3847aac681cc-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_da0116c16b1b5cdd-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_dcac9e3c0f5ae463-3] 3,0 ^3,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[_6da9876efb0d8d45-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica

[_c51265e6b5eef05d-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Find A Grave — 1996.

[_19cd3696fe94588d-6] Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 626. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2

[_69d03f764df71637-7] ttps://www.nasonline.org/programs/awards/henry-draper-medal.html

[_5024ad2648f36760-8] Award winners : Copley Medal — Royal Society.

[_c366da31d642e493-9] ttps://phys-astro.sonoma.edu/node/176

[_cf5a999f51ac4de3-10] ttps://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/

[Becker4-11] 11,0 ^11,1 Becker, Barbara J., «Ch 4—1 – Margaret Huggins: The Myth of the 'able assistant'», Eclecticism, Opportunism, and the Evolution of a New Research Agenda: William and Margaret Huggins and the Origins of Astrophysics

[12] Huggins, William; Miller, W.A. (1864). «On the spectra of some of the nebulae». Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 154: 437–444. Bibcode:1864RSPT..154..437H. doi:10.1098/rstl.1864.0013. See p. 438, "No. 4373".

[Kwok1-13] Kwok, Sun (2000), «Chapter1: History and overview», The origin and evolution of planetary nebulae, Cambridge University Press, էջեր 1–7, ISBN 0-521-62313-8

[14] Huggins, W. (1868). «Further observations on the spectra of some of the stars and nebulae, with an attempt to determine therefrom whether these bodies are moving towards or from the Earth, also observations on the spectra of the Sun and of Comet II». Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 158: 529–564. Bibcode:1868RSPT..158..529H. doi:10.1098/rstl.1868.0022.

[15] Dreyer, John L. E.; Turner, Herbert H. (1923). History of the Royal Astronomical Society, 1820–1920. Vol. 1. London: Royal Astronomical Society. էջ 250.

[16] Wm Huggins (30 November 1904) Huggins Presidential Address, link from Internet Archive

[:1-17] 17,0 ^17,1 Sciences (U.S.), National Academy of (1902). Report of the National Academy of Sciences for the Year ... U.S. Government Printing Office.

[:0-18] 18,0 ^18,1 ^18,2 ^18,3 Hale, George E. (1913). «1913ApJ....37..145H Page 145». The Astrophysical Journal. 37: 145. Bibcode:1913ApJ....37..145H. doi:10.1086/141983.

[19] Nall, Joshua. «18-inch telescope primary mirror, speculum, from William Huggins' Tulse Hill Observatory, by Howard Grubb, Irish, 1871». Whipple Museum. University of Cambridge. Վերցված է 27 March 2023-ին.

[20] «William Huggins | American Academy of Arts and Sciences». amacad.org. 2023-02-09. Վերցված է 2024-03-14-ին.

[21] «APS Member History». search.amphilsoc.org. Վերցված է 2024-03-14-ին.

[22] Addison, Henry Robert; Lawson, William John; Oakes, Charles Henry; Sladen, Douglas Brooke Wheelton (1907). «HUGGINS, Sir Wm., K.C.B. cr. 1897». Who's Who. 59: 889–890.

[23] «William Huggins». nasonline.org. Վերցված է 2024-03-14-ին.

[Popular-24] «The Valz Prize». Popular Astronomy. 21: 384. 1913.

[Draper-25] «Henry Draper Medal». National Academy of Sciences. Վերցված է 19 February 2011-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]