Ոսկե վահան (նախագիծ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

«Ոսկե վահան» նախագիծ (ոչ պաշտոնական անվանումը՝ Great Firewall of China[1]), գրաքննության և վերահսկողության ծրագիր Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունում, որն արգելափակում է համացանցի անցանկալի բովանդակությունները։ Նախագիծը ղեկավարվում է Չինաստանի կառավարության՝ Մարդկանց հանրային անվտանգության նախարարության կողմից։ Առաջ է քաշվել 1998 թվականին և սկսել գործարկվել 2003 թվականի նոյեմբերին[2]։ «Վահան»-ը ինֆորմացիայի զտման ինտերնետային սերվերների համակարգ է՝ տեղակայված մատակարարների և ինֆորմացիայի փոխանցման միջազգային ցանցերի միջև։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոսկե վահան նախագծի քաղաքական և գաղափարախոսական առանցքը հիմված է Դեն Սյաոպինի սիրելի մտքերից մեկի վրա (1980-ական թվականներ).

Եթե պատուհանը բացում եք մաքուր օդի համար, ապա պետք է նաև սպասեք, որ որոշ ճանճեր ներս կմտնեն (չինարեն՝ 打开窗户,新鲜空气和苍蝇就会一起进来):
- Դեն Սյաոպին

Այս խոսքն ասվել է Չինաստանում տնտեսական բարեփոխումների ժամանակաշրջանում, որը հայտնի դարձավ «սոցիալիստական առևտրային տնտեսություն» անվանմամբ (անգլ.՝ socialist market economy): Հեղափոխությունը Չինաստանին առաջնորդեց դեպի առևտրային տնտեսություն և շուկան բացեց օտարերկրյա ներդնողների համար։ Այնուամենայնիվ, չնայած տնտեսական ազատությանը՝ Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության արժեքները և քաղաքական գաղափարները շարունակվեցին պաշտպանվել անցանկալի գաղափարախոսությունների «ներս մտնող ճանճերից»[3]։

Ինտերնետը Չինաստան մուտք գործեց 1997 թվականին[4]՝ որպես «սոցիալիստական առևտրային տնտեսության» հետևանք և աջակցող գործիք։ Ինտերնետի հնարավորությունների մեծացմանը զուգընթաց այն աստիճանաբար դարձավ առևտրային տեղեկատվության փոխանակման հիմնական գործիք և հարթակ։

Հանրային անվտանգության նախարարությունն ինտերնետի օգտագործումը վերահսկող քայլեր սկսեց ձեռնարկել 1997 թվականին, երբ մշակվեցին ոլորտի կարգավորումն ապահովող կանոնակարգեր[5]։

1998 թվականին Չինաստանի կոմունիստական կուսակցությունը մտահոգություն հայտնեց, որ Չինաստանի ժողովրդավարական կուսակցությունը (CDP) կստեղծի նոր, հզոր ցանց, որը կուսակցության էլիտան ի վիճակի չի լինի վերահսկել[6]։ CDP-ն անմիջապես արգելափակվեց, որին հաջորդեցին ձերբակալություններ և ազատազրկումներ[7]։ Այդ նույն տարում մեկնարկեց «Ոսկե վահան»-ի նախագիծը։ Դրա առաջին մասը տևեց ութ տարի և ավարտվեց 2006 թվականին։ Երկրորդ մասն սկսվեց 2006 թվականին և տևեց մինչև 2008 թվականը։ 2002 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Չինաստանի 31 մարզերից և քաղաքներից նախագծի համար պատասխանատու 300 մարդ մասնակցեց «Չինական ինֆորմացիոն համակարգի համապարփակ» քառօրյա ցուցահանդեսին[8]։ Ցուցահանդեսի ժամանակ գնվեցին մեծ քանակությամբ արևմտյան նորագույն տեխնոլոգիաներ[9]։

«Ոսկե վահան» ենթածրագիրն ստացավ "the Great Firewall" (防火长城) մականունը[10]։ Դա կապված էր որպես ցանցային պատ հանդիսացող դերի և Չինական մեծ պարսպի հետ։ Նախագծի այս բաժինը հնարավորություն է տալիս արգելափակել Այ-փի հասցեներից եկող բովանդակությունը[11]։

2008 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերի ժամանակ Չինաստանի ղեկավարները ինտերնետ պրովայդերներին հանձնարարեցին հյուրերի համար վերագործարկել որոշ ինտերնետ-սրճարաններից, հյուրանոցներից և խորհրդակցությունների սրահներից օգտվելու հնարավորությունը[12]։

Գործառույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Նախագծի շրջանակներում Չինաստանի տարածքում սահմանափակվում է մի շարք օտարերկրյա կայքերի օգտագործումը։
  • Չինաստանի տարածքում գործող կայքերը առանց հատուկ թույլտվության չեն կարող հղում անել օտարերկրյա լրատվական կայքերին կամ ԶԼՄ-ներին կամ հրատարակել նրանց նորությունները։
  • Կայքերը զտվում են բանալի բառերի հիման վրա՝ ըստ պետական անվտանգության կամ կայքերի հատուկ սև ցուցակի։

Արգելափակման մեթոդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրաքննության հիմնական մեթոդները հետևյալն են[13]

Մեթոդ Նկարագրություն
IP արգելափակում Արգելափակվում է որոշ IP հասցեների մատչելիությունը։ Եթե թիրախային վեբ կայքը մատակարարվում է ընդհանուր սերվերից, ապա տվյալ սերվերին պատկանող բոլոր կայքերն արգելափակվում են[14]
DNS զտում կամ վերահղում Չի լուծում դոմեյնային անունները կամ վերադառնում սխալ IP հասցեներին։ Սա վերաբերում է բոլոր IP պրատակոլներին, ինչպես HTTP֊ն, FTP֊ն կամ POP֊ը։
URL զտում Բանալի բառի հիման վրա հայտնաբերում է պահանջվող URL֊ը պարունակող տողը։ Սա ներգործում է Hypertext Transfer Protocol֊ների վրա։
Փաթեթի զտում Որոշակի թվով հակասական բանալի բառեր գտնելու դեպքում դադարեցնում է TCP փաթեթների փոխանցումը։ Սա վերաբերում է բոլոր TCP պրատակոլներին, ինչպես HTTP֊ն, FTP֊ն կամ POP֊ը, բայց ավելի հավանական է, որ կգրաքննվեն Search engine էջերը։
Կապի վերականգնում Եթե նախորդ TCP կապը արգելափակված է զտիչի կողմից, ապա հետագա միացումները երկու կողմից էլ կարգելափակվեն մինչև 30 րոպեով։ Կախված բլոկի գտնվելու վայրից՝ այլ օգտատերեր կամ վեբ կայքեր ևս կարող են արգելափակվել, եթե միացված են այդ բլոկի հասցեին[15]։
SSL man-in-the-middle attack Տուժածների հետ ստեղծում է անկախ կապեր և նրանց միջև հաղորդագրություներ փոխանակում՝ նրանց վստահեցնելով, որ իրենք խոսում են միայն միմյանց հետ անձնական կապով․ դա այն դեպքում, երբ նրանց հաղորդագրությունները վերահսկվում են հարձակվողների կողմից[16]։

Ապաարգելափակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ կայքեր սկսել են աստիճանաբար ապաարգելափակել, այդ թվում․

  • անգլալեզու BBC կայքը (բայց ոչ չինարեն լեզվովը)[17],
  • Wikipedia կայքը, HTTPS տարբերակը արգելափակված չէ,
  • սոցիալական կայքերը, թեև սրանք վերաարգելափակվել են,
  • արտերկրյա նորությունների որոշ կայքերը։

Չնայած կառավարության խիստ կանոնակարգերին՝ չինացիները շարունակում են ընդվզել համացանցի բովանդակության վերահսկողության դեմ[18]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Norris, Pippa; World Bank Staff (2009). Public Sentinel: News Media and Governance Reform. World Bank Publications. p. 360. ISBN 978-0-8213-8200-4. Retrieved 11 January 2011
  2. «How China's Internet Police Control Speech on the Internet». Radio Free Asia. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 11-ին. «China's police authorities spent the three years between 2003 and 2006 completing the massive "Golden Shield Project." Not only did over 50 percent of China's policing agencies get on the Internet, there is also an agency called the Public Information Network Security and Monitoring Bureau, which boasts a huge number of technologically advanced and well-equipped network police. These are all the direct products of the Golden Shield Project.»
  3. R. MacKinnon "Flatter world and thicker walls? Blogs, censorship and civic discourse in China" Public Choice (2008) 134: p. 31–46, Springer
  4. «中国接入互联网». chinanews.com. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  5. "China and the Internet.", International Debates, 15420345, Apr2010, Vol. 8, Issue 4
  6. Goldman, Merle Goldman. Gu, Edward X. [2004] (2004). Chinese Intellectuals between State and Market. Routledge publishing. ISBN 0415325978
  7. Goldsmith, Jack L.; Wu, Tim (2006). Who Controls the Internet?: Illusions of a Borderless World. New York: Oxford University Press. p. 91. ISBN 0-19-515266-2
  8. 首屆「2002年中國大型機構信息化展覽會」全國31省市金盾工程領導雲集 (չին.)
  9. "What is internet censorship?". Amnesty International Australia. 28 March 2008. Archived from the original on 27 April 2015. Retrieved 21 February 2011
  10. https://www.economist.com/special-report/2013/04/06/the-art-of-concealment
  11. https://www.nbcnews.com/technology/welcome-wyoming-how-chinas-great-firewall-could-have-sent-web-2D11970733
  12. Fallows, James (March 2008). "The Connection Has Been Reset". The Atlantic. Retrieved 22 May 2011
  13. "Empirical Analysis of Internet Filtering in China". Cyber.law.harvard.edu. Retrieved 2011-06-13.
  14. "GFW (Great Firewall of China) FAQ". HikingGFW. See the section named 'IP blocking'. Retrieved 28 August 2013.
  15. "zdnetasia.com". zdnetasia.com. Retrieved 2011-06-13.
  16. "China, GitHub and the man-in-the-middle". greatfire.org. Retrieved 2014-10-13.
  17. "BBC website 'unblocked in China'". BBC News. 25 March 2008. Retrieved 22 May 2011.
  18. August, Oliver (23 October 2007). "The Great Firewall: China's Misguided — and Futile — Attempt to Control What Happens Online". Wired. Retrieved 4 February 2011.August, Oliver (23 October 2007). "The Great Firewall: China's Misguided — and Futile — Attempt to Control What Happens Online". Wired. Retrieved 4 February 2011

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Аджемов А. С. Международная информационная безопасность: проблемы и решения. — М.: Наука, 2011. — С. 25-28.
  • Philipp Winter, Stefan Lindskog How China Is Blocking Tor. — Sweden: Karlstad University, 2012. — 21 с.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]