Ոսկե դոլար
 | |
| Տեսակ | մետաղադրամի տեսակ |
|---|---|
| Երկիր | .svg){kind=small} ԱՄՆ |
| Ներդրման ամսաթիվը | 1850[1] |
| Ավարտման ամսաթիվը | 1889 |
«Ոսկե դոլար», Միացյալ Նահանգների ոսկե մետաղադրամ, մեկ դոլար անվանական արժեքով, որը հատվել է 1849-1889 թվականներին: Այն պարունակում է 90% մաքուր ոսկի: Այն Միացյալ Նահանգների պատմության մեջ թողարկված ցանկացած ոսկե մետաղադրամի ամենափոքր անվանական արժեքն է: Այն նաև չափսերով Միացյալ Նահանգների ամենափոքր մետաղադրամն է: Կան ոսկե դոլարների երեք տեսակ:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ոսկե դոլար մետաղադրամների ի հայտ գալը խթանվեց հարուստ ոսկու հանքավայրերի հայտնաբերմամբ և 1830-ականների վերջին «ոսկու տենդով»։ Նոր դրամահատարաններ բացվեցին Հյուսիսային Կարոլինայի Շառլոտ քաղաքում և Ջորջիա նահանգի Դալոնեգա ոսկե մետաղադրամներ հատելու համար։
Առաջին դոլարային մետաղադրամները թողարկվել են ոչ թե պետության, այլ մասնավոր անձի՝ գերմանացի ներգաղթյալ ոսկերիչ Քրիստոֆեր Բեխտլերի կողմից: Նկատելով, որ ոսկու փոշին մի շարք պատճառներով դառնում էր փոխանակման անհարմար միջոց, նա այն փոխանակեց ոսկե շրջանակների հետ՝ մետաղադրամների տեսքով՝ փոքր միջնորդավճարի դիմաց: Մինչև 1840 թվականը նա ստեղծել էր նման մետաղադրամներ, որոնց արժեքը գերազանցում էր 2.2 միլիոն դոլարը:а[2].
Բեխտլերի գործունեությունը այդ ժամանակ լիովին օրինական էր, բայց այն գրավեց ԱՄՆ դրամահատարան ուշադրությունը: 1836 թվականին Կոնգրեսում ոսկե դոլարներ հատելու մասին բանաձև ընդունելու փորձը անհաջող էր: Կալիֆոռնիայում նոր ոսկու հանքավայրերի հայտնաբերման և մեկ այլ «ոսկու տենդի» հետ մեկտեղ ոսկե մետաղադրամների անհրաժեշտությունը մեծացավ: 1849 թվականի մարտի 3-ին Կոնգրեսը թույլատրեց ոսկե դոլարների թողարկումը:
I տիպ (1849–1854)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փորագրող Ջեյմս Լոնգեյքի կողմից նախագծված ոսկե դոլարի առաջին տեսակը հայտնի է որպես «Ազատության գլուխ» կամ «Տիպ I»: Մետաղադրամի դիմերեսին պատկերված է Ազատության պատկերը՝ շրջապատված 13 աստղերով: Նա դեմքով դեպի ձախ է, գլխին կրում է շրջանաձև թագ՝ «ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ» մակագրությամբ: Դարձերես պատկերված են անվանական արժեքը և թողարկման տարեթիվը՝ կիսաշրջանաձև «ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԻԱՑՅԱԼ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐ» մակագրությամբ: Մետաղադրամները հատվել են Ֆիլադելֆիայում, Դալոնեգայում, Նոր Օռլեանում և Սան Ֆրանցիսկոյում: Տարեկան թողարկված մետաղադրամների քանակը 1850 թվականին տատանվում էր 511 301 մինչև 4 383 149 1853 թվականին: [3].
Մետաղադրամի առանձնահատկությունը նրա փոքր չափսն էր՝ ընդամենը 13 մմ տրամագծով։ Դրա պատճառով, չնայած իր արժեքին, այն հաճախ կորչում էր։ 1853 թվականին որոշվեց թողարկել ավելի մեծ տրամագծով մետաղադրամ՝ նվազեցնելով դրա հաստությունը և պահպանելով նույն քաշը՝ 1.672 կամ 1.673 գրամ։
II տիպ (1854–1856)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1854 թվականին հատվեց նոր ոսկե մետաղադրամ՝ $1 անվանական արժեքով՝ 15 մմ տրամագծով։ Դիմերեսին պատկերված էր «հնդիկ արքայադուստր», այդ պատճառով մետաղադրամը կոչվում էր «հնդկական գլխի տեսակ»։ Սակայն պատմաբանները կարծում են, որ պատկերի նախատիպը Վեներայի արձանն էր, որը գտնվում էր Ֆիլադելֆիայի արվեստի թանգարան։ «ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԻԱՑՅԱԼ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐ» մակագրությունը հակառակ կողմից տեղափոխվել է դիմերես։ Հակառակ դեպքում, դիզայնը մնացել է անփոփոխ։ Դրամագիտական ընկերություն։ II տիպի ոսկե դոլարի պատմությունը 1854 թվականին հատված մետաղադրամների քանակը կազմել է 783 943 հատ, 1855-ին՝ 824 883 , 1856-ին՝ 24 600 [3]։ Շատ փոքր չափի խնդիրը շտկելով՝ դրամահատարանը հաշվի չի առել պատկերի մակերևույթի բարձրությունը, որի բարձրացված մանրամասները հաճախ քերծվածքներ էին թողնում մետաղադրամներն օգտագործող մարդկանց մաշկի վրա։ Դրա պատճառով մետաղադրամը կրկին վերաձևավորվեց։
III տիպ (1856–1889)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1856 թվական թողարկվեց մետաղադրամի նոր տիպը։ Այն II տիպի մետաղադրամից տարբերվում էր ոչ միայն դիմերեսին «հնդիկ արքայադստեր» պատկերի ստորին ռելիեֆով (բացի այդ, աղջկա դեմքը սկսել էր մի փոքր ավելի ծեր թվալ), այլև իր ավելի մեծ չափսերով, որի կապակցությամբ III տիպի մետաղադրամը կոչվում էր «Մեծ գլխով տեսակ», իսկ նախորդը՝ «Փոքր գլխով տեսակ»։[4]։ Այս տեսակի մետաղադրամների հակառակ կողմը չի տարբերվում (բացառությամբ թողարկման տարվա): Նոր թողարկումը հատվել է Ֆիլադելֆիայի, Շառլոտի, Դալոնեգայի և Սան Ֆրանցիսկոյի դրամահատարաններում: Թողարկված մետաղադրամների քանակը տատանվում էր 420-ից 1875 թվականին մինչև 1 764 396 1856 թվականին: Այս տեսակի մետաղադրամները հատվել են 1856-ից մինչև 1889 թվականը, իսկ հուշանվերների շարքերը թողարկվել են նաև 1903–1905, 1917 և 1922 թվականներին:
Ոսկե դոլարները շրջանառության մեջ են մնացել մինչև ոսկե ստանդարտի վերացումը 1933 թվականին:
Ծանոթագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Gold_dollar
- ↑ http://www.coincommunity.com/coin_histories/dollar_1849_gold_liberty_head_type1.asp Արխիվացված 2020-10-23 Wayback Machine Нумизматическое сообщество. История золотого доллара I типа
- ↑ 3,0 3,1 , ISBN 1-58238-188-7։
- ↑ http://www.coincommunity.com/coin_histories/dollar_1856_gold_indian_head_type3.asp Արխիվացված 2020-10-26 Wayback Machine Դրամագիտական ընկերություն։ III տիպի ոսկե դոլարի պատմությունը
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսկե դոլար» հոդվածին։ |