Շվեդական ակադեմիա

Շվեդական ակադեմիա
Տեսակ	Շվեդիայի թագավորական ակադեմիաներ, ազգային ակադեմիա և կայք
Հիմնադրված է	մարտի 20, 1786
Հիմնադիր	Գուստավ III
Վայր	Stockholm Stock Exchange Building, Ստոկհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա
Երկիր	Շվեդիա
Կայք	svenskaakademien.se(շվեդ.)(անգլ.)
	Swedish Academy Վիքիպահեստում

Շվեդական ակադեմիա (շվեդերեն՝ Svenska Akademien), Շվեդիայի թագավորական ակադեմիաներից մեկը։ Հիմնադրվել է 1786 թվականին Գուստավ III-ի կողմից։ Ակադեմիան որոշում է, թե ով է լինելու Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին տրվող Գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեդական ակադեմիան հիմնադրվել է 1786 թվականին Շվեդիայի թագավոր Գուստավ III-ի կողմից Ֆրանսիական ակադեմիայի նմանությամբ, ունի 18 անդամներ։ Ակադեմիայի կարգախոսն է՝ «Տաղանդ և ճաշակ» (Snille och Smak): Ակադեմիայի առաջնային նպատակն է նպաստել շվեդերենի մաքրության, հզորության (Svenska Språkets renhet, styrka och höghet) (Walshe, 1965) զարգացմանը։ Ակադեմիան հրատարակում է երկու բառարան^[1]։ Առաջինը մեկ հատորանոց գլոսարիում է՝ Svenska Akademiens ordlista (SaOl), երկրորդը՝ բազմահատոր բառարան, որը խմբագրվում է Օքսֆորդի անգլերեն բառարանի սկզբունքներով, կոչվում է Svenska Akademiens Ordbok (SAOB): SAOL հրատարակվել է 14 անգամ, իսկ SAOB առաջին հատորը հրատարակվել է 1898 թվականին՝ 2014 թվականին հասնելով "V" տառին։

Ակադեմիայի շենքը, որն այժմ հայտնի է որպես Ստոկհոլմի ֆոնդային բորսայի շենք, կառուցվել է բուրժուազիայի համար։ Ներքևի հարկը օգտագործվել է առևտրային փոխանակման համար (հետագայում դարձել է ֆոնդային բորսա), վերևի հարկը օգտագործվել է պարահանդեսների, ամանորյա տոնակատարությունների համար։ Երբ ակադեմիան հիմնադրվեց, պարահանդեսների սենյակը Ստոկհոլմում ջեռուցվող ամենամեծ սենյակն էր, որը կարելի էր օգտագործել ձմռանը, և թագավորը վարձակալեց այն։ Ակադեմիան իր ամենամյա հանդիպումները, որին մասնակցում են Շվեդիայի թագավորական ընտանիքի անդամները, կազմակերպում է այդ շենքում^[2]։ 1914 թվականին ակադեմիան իրավունք է ստացել օգտագործելու վերևի հարկը որպես իր սեփականություն։ Այստեղ է ակադեմիան հայտարարում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների անունները։

Դագ Համարշոլդի (ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար, 1953-1961) Շվեդիայի հարավում՝ Իստադին մոտ գտնվող նախկին ագարակի, որը նա գնել էր 1957 թվականին, ապա կազմակերպության Գլխավոր քարտուղարին, որ Միավորված ազգերի կազմակերպության (1953-1961) հարավային թևը հատկացվել է ակադեմիայի 18 անդամների (Համարշոլդը նույնպես ակադմեիայի անդամ է) ամառային հանգստի համար։

Դագ Համարշոլդի ագարակը, որն ակադեմիայի անդամների հանգստի վայրն է

Ակադեմիայի անդամները չեն կարող հրաժարական տալ. անդամակցությունը ցմահ է, չնայած ակադեմիան կարող է վտարել անդամներին, ինչպես դա տեղի ունեցավ Գուստավ Մորից Արմֆելթի հետ. 1794 թվականին նրան հեռացրեցին անդամությունից, 1805 թվականին կրկին վերընտրվեց, 1811 թվականին կրկին վտարվեց։ 1989 թվականին Չերստին Էկմանը և Լարս Գիլենստենը որոշեցին դադարեցնել ակադեմիայի ժողովներին մասնակցությունը՝ այսպիսով աջակցելով Սալման Ռուշդին, երբ Այաթոլլահ Խոմեյնին նրան մահվան դատապարտեց։ 2005 թվականին Կնուտ Ահնուլդը նույն որոշումը կայացրեց՝ որպես բողոքի նշան ընդդեմ Էլֆրիդե Ելինեկի 2004 թվականին Նոբելյան դափնեկիր ընտրության^[3]^[4]։

Ներկայիս անդամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղ	Անդամ	Ծննդյան թիվ	Տարիք	Ընտրման տարին	Ծանոթագրություններ
1.	Լոտտա Լոտաս	1964	58	2009
2.	Բո Ռալֆ	1945	77	1999
3.	Ստուր Ալեն	1928	94	1980	Մշտական քարտուղար 1986-1999
4.	Անդերս Օլսոն	1949	73	2008
5.	Յորան Մալմքվիստ	1924	98	1985
6.	Տոմաս Ռիադ	1959	63	2011
7.	Սառա Դանիուս	1962	60	2013	Մշտական քարտուղար 2015-
8.	Յեսպեր Սվենբրո	1944	78	2006
9.	Տորգնի Լինդգրեն	1938	84	1991
10.	Փիթեր Էնգլունդ	1957	65	2002	Մշտական քարտուղար 2009-2015
11.	Քլաս Օստեգրեն	1955	67	2014
12.	Պեր Վաստբերգ	1933	89	1997
13.	Սարա Ստրիդսբերգ	1972	50	2016
14.	Քրիստինա Լուգն	1948	74	2006
15.	Չերստին Էկման	1933	89	1978	Inactive
16.	Չել Էսպմարկ	1930	92	1981
17.	Հորաս Էնգդալ	1948	74	1997	Մշտական քարտուղար 1999-2009
18.	Կատարինա Ֆրոստենսոն	1953	69	1992

Մշտական քարտուղարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համար	Տեղ	Ակադեմիայի մշտական քարտուղարներ	Ծննդյան տարեթիվ	Տարիներ	Ծանոթագրություններ
1.	11.	Նիլս վոն Ռոսենստեյն	1752	1786-1824
2.	13.	Ֆրանս Միքայել Ֆրանսեն	1772	1824-1834
3.	12.	Բերնարդ վոն Բեսկով	1796	1834-1868
4.	5.	Յոհան Էրիկ Ռիդքվիստ	1800	1868-1869	ժամանակավոր
5.	15.	Լյուդվիգ Մանդերստրոմ	1806	1869-1872
6.	12.	Կառլ Գուստավ Ստրանդբերգ	1825	1872-1874	ժամանակավոր
7.	9.	Հենինգ Համիլտոն	1814	1874-1881
8.	11.	Բրոր Էմիլ Հիլդեբրանդ	1806	1881-1883	ժամանակավոր
9.	8.	Կառլ Դեյվիդ աֆ Ուիրսեն	1842	1883-1912	ժամանակավոր 1883-1884
10.	6.	Հանս ՀԻլդբրանդ	1842	1912	ժամանակավոր
11.	11.	Էրիկ Աքսել Կառլֆելդթ	1864	1913-1931
12.	14.	Պեր Հոլստրոմ	1866	1931-1941
13.	13.	Անդերս Օստերլինգ	1884	1941-1964
14.	7.	Կառլ Ռագնար Գիերոու	1904	1964-1977
15.	14.	Լարս Գիլենստեն	1921	1977-1986
16.	3.	Ստուր Ալեն	1928	1986-1999
17.	17.	Հորաս Էնգդահ	1948	1999-2009
18.	10.	Պետեր Էնգլունդ	1957	2009-2015
19.	7.	Սառա Դանիուս	1962	2015-

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Walshe, Maurice O'Connell (1965). "Introduction to the Scandinavian Languages", Andre Deutsch Ltd., 1st edition, p. 57

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Store norske leksikon (2005-2007)։ «Svenska Akademien»։ Store norske leksikon
↑ «Royal attendance at the formal gathering of the Swedish Academy»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-10-ին։ Վերցված է 2016-12-16
↑ «Nobel Judge Steps Down in Protest»։ BBC News Online (BBC)։ 2005-10-11։ Վերցված է 2007-10-13
↑ Associated Press, "Who Deserves Nobel Prize? Judges Don't Agree", MSNBC, 11 October 2005. Retrieved 13 October 2007.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

http://www.svenskaakademien.se/ Շվեդական ակադեմիա. պաշտոնական կայք (շվեդերեն)
http://www.svenskaakademien.se/en Շվեդական ակադեմիա. պաշտոնական կայք (անգլերեն)
SAOL on the web - Free
SAOB on the web - Free

[1] Store norske leksikon (2005-2007)։ «Svenska Akademien»։ Store norske leksikon

[2] «Royal attendance at the formal gathering of the Swedish Academy»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-10-ին։ Վերցված է 2016-12-16

[bbcref2-3] «Nobel Judge Steps Down in Protest»։ BBC News Online (BBC)։ 2005-10-11։ Վերցված է 2007-10-13

[msnbc1-4] Associated Press, "Who Deserves Nobel Prize? Judges Don't Agree", MSNBC, 11 October 2005. Retrieved 13 October 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]