Շվեդական ակադեմիա
Շվեդական ակադեմիա | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | Շվեդիայի թագավորական ակադեմիաներ, գիտությունների ակադեմիա, կազմակերպություն և ազգային ակադեմիա |
| Հիմնադրված է | մարտի 20, 1786 |
| Հիմնադիր | Գուստավ III |
| Վայր | Stockholm Stock Exchange Building, Ստոկհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա |
| Երկիր |  Շվեդիա |
| Կայք | svenskaakademien.se |
| Swedish Academy Վիքիպահեստում | |
Շվեդական ակադեմիա (շվեդ.՝ Svenska Akademien), Շվեդիայի թագավորական ակադեմիաներից մեկը։ Հիմնադրվել է 1786 թվականին Գուստավ III-ի կողմից: Ակադեմիան որոշում է, թե ով է լինելու Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին տրվող Գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրը:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շվեդական ակադեմիան հիմնադրվել է 1786 թվականին Շվեդիայի թագավոր Գուստավ III-ի կողմից Ֆրանսիական ակադեմիայի նմանությամբ, ունի 18 անդամներ: Ակադեմիայի կարգախոսն է՝ «Տաղանդ և ճաշակ» (Snille och Smak): Ակադեմիայի առաջնային նպատակն է նպաստել շվեդերենի մաքրության, հզորության (Svenska Språkets renhet, styrka och höghet) (Walshe, 1965) զարգացմանը: Ակադեմիան հրատարակում է երկու բառարան[1]: Առաջինը մեկ հատորանոց գլոսարիում է՝ Svenska Akademiens ordlista (SaOl), երկրորդը՝ բազմահատոր բառարան, որը խմբագրվում է Օքսֆորդի անգլերեն բառարանի սկզբունքներով, կոչվում է Svenska Akademiens Ordbok (SAOB): SAOL հրատարակվել է 14 անգամ, իսկ SAOB առաջին հատորը հրատարակվել է 1898 թվականին՝ 2014 թվականին հասնելով "V" տառին:
Ակադեմիայի շենքը, որն այժմ հայտնի է որպես Ստոկհոլմի ֆոնդային բորսայի շենք, կառուցվել է բուրժուազիայի համար: Ներքևի հարկը օգտագործվել է առևտրային փոխանակման համար (հետագայում դարձել է ֆոնդային բորսա), վերևի հարկը օգտագործվել է պարահանդեսների, ամանորյա տոնակատարությունների համար: Երբ ակադեմիան հիմնադրվեց, պարահանդեսների սենյակը Ստոկհոլմում ջեռուցվող ամենամեծ սենյակն էր, որը կարելի էր օգտագործել ձմռանը, և թագավորը վարձակալեց այն: Ակադեմիան իր ամենամյա հանդիպումները, որին մասնակցում են Շվեդիայի թագավորական ընտանիքի անդամները, կազմակերպում է այդ շենքում[2]: 1914 թվականին ակադեմիան իրավունք է ստացել օգտագործելու վերևի հարկը որպես իր սեփականություն: Այստեղ է ակադեմիան հայտարարում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների անունները:
Դագ Համարշոլդի (ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար, 1953-1961) Շվեդիայի հարավում՝ Իստադին մոտ գտնվող նախկին ագարակի, որը նա գնել էր 1957 թվականին, ապա կազմակերպության Գլխավոր քարտուղարին, որ Միավորված ազգերի կազմակերպության (1953-1961) հարավային թևը հատկացվել է ակադեմիայի 18 անդամների (Համարշոլդը նույնպես ակադմեիայի անդամ է) ամառային հանգստի համար:
Ակադեմիայի անդամները չեն կարող հրաժարական տալ. անդամակցությունը ցմահ է, չնայած ակադեմիան կարող է վտարել անդամներին, ինչպես դա տեղի ունեցավ Գուստավ Մորից Արմֆելթի հետ. 1794 թվականին նրան հեռացրեցին անդամությունից, 1805 թվականին կրկին վերընտրվեց, 1811 թվականին կրկին վտարվեց: 1989 թվականին Չերստին Էկմանը և Լարս Գիլենստենը որոշեցին դադարեցնել ակադեմիայի ժողովներին մասնակցությունը՝ այսպիսով աջակցելով Սալման Ռուշդին, երբ Այաթոլլահ Խոմեյնին նրան մահվան դատապարտեց: 2005 թվականին Կնուտ Ահնուլդը նույն որոշումը կայացրեց՝ որպես բողոքի նշան ընդդեմ Էլֆրիդե Ելինեկի 2004 թվականին Նոբելյան դափնեկիր ընտրության[3][4]:
Ներկայիս անդամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Տեղ | Անդամ | Ծննդյան թիվ | Տարիք | Ընտրման տարին | Ծանոթագրություններ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Լոտտա Լոտաս | 1964 | 55 | 2009 | |
| 2. | Բո Ռալֆ | 1945 | 74 | 1999 | |
| 3. | Ստուր Ալեն | 1928 | 91 | 1980 | Մշտական քարտուղար 1986-1999 |
| 4. | Անդերս Օլսոն | 1949 | 70 | 2008 | |
| 5. | Յորան Մալմքվիստ | 1924 | 95 | 1985 | |
| 6. | Տոմաս Ռիադ | 1959 | 60 | 2011 | |
| 7. | Սառա Դանիուս | 1962 | 57 | 2013 | Մշտական քարտուղար 2015- |
| 8. | Յեսպեր Սվենբրո | 1944 | 75 | 2006 | |
| 9. | Տորգնի Լինդգրեն | 1938 | 81 | 1991 | |
| 10. | Փիթեր Էնգլունդ | 1957 | 62 | 2002 | Մշտական քարտուղար 2009-2015 |
| 11. | Քլաս Օստեգրեն | 1955 | 64 | 2014 | |
| 12. | Պեր Վաստբերգ | 1933 | 86 | 1997 | |
| 13. | Սարա Ստրիդսբերգ | 1972 | 47 | 2016 | |
| 14. | Քրիստինա Լուգն | 1948 | 71 | 2006 | |
| 15. | Չերստին Էկման | 1933 | 86 | 1978 | Inactive |
| 16. | Չել Էսպմարկ | 1930 | 89 | 1981 | |
| 17. | Հորաս Էնգդալ | 1948 | 71 | 1997 | Մշտական քարտուղար 1999-2009 |
| 18. | Կատարինա Ֆրոստենսոն | 1953 | 66 | 1992 |
Մշտական քարտուղարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Համար | Տեղ | Ակադեմիայի մշտական քարտուղարներ | Ծննդյան տարեթիվ | Տարիներ | Ծանոթագրություններ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 11. | Նիլս վոն Ռոսենստեյն | 1752 | 1786-1824 | |
| 2. | 13. | Ֆրանս Միքայել Ֆրանսեն | 1772 | 1824-1834 | |
| 3. | 12. | Բերնարդ վոն Բեսկով | 1796 | 1834-1868 | |
| 4. | 5. | Յոհան Էրիկ Ռիդքվիստ | 1800 | 1868-1869 | ժամանակավոր |
| 5. | 15. | Լյուդվիգ Մանդերստրոմ | 1806 | 1869-1872 | |
| 6. | 12. | Կառլ Գուստավ Ստրանդբերգ | 1825 | 1872-1874 | ժամանակավոր |
| 7. | 9. | Հենինգ Համիլտոն | 1814 | 1874-1881 | |
| 8. | 11. | Բրոր Էմիլ Հիլդեբրանդ | 1806 | 1881-1883 | ժամանակավոր |
| 9. | 8. | Կառլ Դեյվիդ աֆ Ուիրսեն | 1842 | 1883-1912 | ժամանակավոր 1883-1884 |
| 10. | 6. | Հանս ՀԻլդբրանդ | 1842 | 1912 | ժամանակավոր |
| 11. | 11. | Էրիկ Աքսել Կառլֆելդթ | 1864 | 1913-1931 | |
| 12. | 14. | Պեր Հոլստրոմ | 1866 | 1931-1941 | |
| 13. | 13. | Անդերս Օստերլինգ | 1884 | 1941-1964 | |
| 14. | 7. | Կառլ Ռագնար Գիերոու | 1904 | 1964-1977 | |
| 15. | 14. | Լարս Գիլենստեն | 1921 | 1977-1986 | |
| 16. | 3. | Ստուր Ալեն | 1928 | 1986-1999 | |
| 17. | 17. | Հորաս Էնգդահ | 1948 | 1999-2009 | |
| 18. | 10. | Պետեր Էնգլունդ | 1957 | 2009-2015 | |
| 19. | 7. | Սառա Դանիուս | 1962 | 2015- |
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Walshe, Maurice O'Connell (1965). "Introduction to the Scandinavian Languages", Andre Deutsch Ltd., 1st edition, p. 57
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Store norske leksikon (2005-2007)։ «Svenska Akademien»։ Store norske leksikon
- ↑ Royal attendance at the formal gathering of the Swedish Academy
- ↑ «Nobel Judge Steps Down in Protest»։ BBC News Online (BBC)։ 2005-10-11։ Վերցված է 2007-10-13
- ↑ Associated Press, "Who Deserves Nobel Prize? Judges Don't Agree", MSNBC, 11 October 2005. Retrieved 13 October 2007.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- http://www.svenskaakademien.se/ Շվեդական ակադեմիա պաշտոնական կայք (շվեդերեն)
- http://www.svenskaakademien.se/en Շվեդական ակադեմիա պաշտոնական կայք (անգլերեն)
- SAOL on the web - Free
- SAOB on the web - Free
| ||||||||||||||||
