Շուշի քաղաքի պատմության թանգարան

Շուշի քաղաքի պատմության թանգարան
Տեսակ	թանգարան
Երկիր	Արցախ
Տեղագրություն	Շուշի
	Կոորդինատներ: 39°45′23.57″ հս․ լ. 46°45′12.77″ ավ. ե. / 39.7565472° հս․. լ. 46.7535472° ավ. ե.

Շուշի քաղաքի պատմության թանգարան, Շուշի հնագույն քաղաք-ամրոցի բազմադարյա անցյալը լուսաբանող հնությունների կենտրոն։

Պատմություն, ցուցադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմություն, ցուցադրություն

Շուշի քաղաքի «Ձորի թաղի» կենտրոնում գտնվող՝ 19-րդ դարի սկզբի փոխգնդապետ Եսայի Ղարամյանցին (Գրամով) պատկանող հիասքանչ առանձնատանը տեղակայված Շուշի քաղաքի պատմության թանգարանը ներկայացնում է ամրոց-քաղաքի հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերն ընդգրկող նյութական և հոգևոր մշակույթը և հանդիսանում է դրանք լուսաբանող հնությունների հաստատություն։ ։

Թանգարանում պահպանվում են հնագիտական, ազգագրական, դրամագիտական, կերպարվեստի, լուսանկարների և այլ հավաքածուներ, որոնք ներկայացնում են ամրոց-քաղաքի անցյալն ու ներկան։ Գործում է գիտացուցադրական չորս և կազմավորման գործընթացի մեջ գտնվող երկու բաժին, որոնցում աշխատակիցները հաստատությանն ստեղվծելու պահից ի վեր հավաքել, ուսումնասիրել և ցուցադրել են Շուշիի պատմությունը լուսաբանող շուրջ 5000 առարկաներ։

Հնագիտական հավաքածուի մեջ առանձնացված է թիվ 61 և թիվ 71/5 դամբա-րաններից հայտնաբերված խեցեղեն անոթներ, բրոնզից և երկաթից պատրաստված կենցաղային,զարդարարա-կիրառական և ռազմական բնույթի առարկաներ, որոնք վկայում են, որ դեռևս մ. թ. ա. 12-10- րդ դարում մեր նախնիները բերդի տարածքում և շրջակայքում ունեցելեն բնակավայրեր և ակտիվ առևտարական կապեր են ունեցել Արևելքի և արևմուտքի ժողովուրդների հետ։

Միջնադարը ներկայացվում է հիմնականում երկու խաչքարերով,որոնք թվագրվում են 10-13-րդ դարերով և Տեր Մավանելի 1428թ. Ավետարանի մի հատվածի ցուցադրմամբ:

18-19-րդ դարի կենցաղի առարկաները լուսաբանում են Հայասատանի արևելյան շրջանների խոշորագույն մշակութա-արհեստավորական կենտրոնի՝ Շուշիի բնակիչ-ների կյանքը։ Ցուցասրահների պատերին տեղադրված լուսանկարների և վահանակ-ների հավաքածուն շոշափելի են դարձնում այդ դարաշրջաններիի բնակավայրի առ-օրյա կյանքը։

Մի վահանակով լուսաբանվում է 1920 թվականի մարտի 22-23-ը թուրք –թաթարա-կան կանոնավոր և անկանոն զորքերի կողմից Շուշիի հայերի նկատմամաբ իրակա-նացված ցեղասպանությունը: Այդ օրերին հողին է հավասարեցվել Շուշիի պար-ծանքը հանդիսացող հայկական մասը: Շուրջ 30 հազար հայ բնակչությունից կոտոր-վել են 7-8 հազարը, իսկ ողջ մնացածները կամ մազապուրծ փախել և ապաստան գտել Արցախի գյուղերում կամ էլ բռնի մահմաեդականացվել են։

Մի գողտրիկ անկյուն հատկացված է ԽՍՀՆ կրկնակի հերոս օդաչու Ն. Ստեփան-յանին, որը շատ է հեռու իմ պատկերացրած անկյունի արտացոլման համար:

Պատանի այլցելուների սիրած թեման ռազմական կյանքը արտացոլող պատերազ-մի լուռ վականերն են՝ զենքերի փողեր, տարաբնույթ վնասազերծված ականներ, 442 տանկի հերոս անձնակազմի վառված ինքնաձիգի մի մասը, ապրիլյան պատերազմից մասունքներ և այլն:

Առանձին վահանակ է տրամադրված 1992 թ. մայիսի 8-9-ը Շուշիի ազատագրման ռազմագործողությանը։ Տեղադրված է զորախմբավորումների զորաշարժերը լուսա-յին էֆեկտներով ուղեկցող՝ «Հարսանիք լեռներում» ռազմագործողության մանրակերտը ։

Շուշի քաղաքի պատմության թանգարանի շենքն էլ հարուստ պատմություն ունի: 1918թ. Ղարմյանների գերդասատնին պատկանող այդ շենքը զավթվել է հայատյաց բժիշկ Մեհմանդարովի կողմից: 1921-1971/72 թթ. շենքը ծառայել է որպես ծննդա-տուն: Այնուհետև մինչև 1990թ շենքում գործել է Արևելյան գորգերի թանգարանը:

1992թ. մայիսի 28-ին այստեղ իր գործունեությունն է ծավալել Շուշիի պատմա-երկրագիտական թանգարանը, որը 2005-ից հետո վերադասի քմահաճ ցանկու-թյամբ վերանվանվել է Շուշի քաղաքի պատմության թանգարան:.^[1]։

Շուշիի պատմության թանգարանն այսօր հիանալի ժամանցի վայր է բոլոր տարի-քի, զբաղմունքի և նախասիրությունների տեր մարդկանց համար։

Թանգարանի` այցելուների հետ տարվող աշխատանքային փորձի շնորհիվ տարեցտարի ավելի հաճելի ու ընկալելի են դառնում այցելուների հետ տարվող էքսկուրսիաները: Տարեցտարի, նոր շունչ ու երանգ ստանալով, ամրապնդվում է թանգարան - դպրոց-հասարակություն կապը ։

Թանգարանը մշտական կապ է պահպանում թե՛ հնաբնակ, թե՛ մատաղ սերնդի շուշեցիների հետ։

Բացե'ք թանգարանի դուռը, մտե'ք ներս, ձեր գոյությունը խառնեք քաղաքի անցյալ, ներկա ու գալիք պատմության ոսկե փոշուն, ապրե'ք, ապրեցրե'ք ձեր մեջ այն հպարտությունը, որ դուք շուշեցի եք և հաղթանակ վայելող հայ եք,..