Շոգ օրեր

Եվրոպայում ծայրահեղ առավելագույն ջերմաստիճանը (°C) 2019 թվականի հուլիսի 24-ին

Շան օրեր կամ ամառվա շոգ օրեր (անգլ.՝ dog days կամ dog days of summer), ամառվա տոթ, հեղձուկ օրեր։ Կոչվել է ի պատիվ Մեծ Շուն համաստեղությանː Շան օրերը պատմականորեն համարվում է Սիրիուսի (խոսակցականով` «Շան աստղ») հելիակային արթնացմանը հաջորդող ժամանակաշրջանը, որը հելլենիստական աստղագուշակությունը կապել է շոգի, երաշտի, հանկարծակի ամպրոպների, անտարբերության, տենդի, կատաղած շների և վատ բախտի հետ։ Դրանք այժմ համարվում են Հյուսիսային կիսագնդի ամռան ամենաշոգ և ամենաանհարմար շրջանը։

Ըստ տարբեր հին հաշվարկների՝ Շան օրերը սկսվում են հուլիսի 3-ից մինչև օգոստոսի 15-ը և տևում են 30-ից մինչև 61 օրː Հազարամյակների ընթացքում Երկրի առանցքի պրեցեսիայի արդյունքում շան օրերը մոտ չորս շաբաթով տեղաշարժվել են և ավելի ուշ են լինում ː

Ստուգաբանություն

Բացի գիշերային երկնքում Օրիոնին հետևելուց, Շան աստղ Սիրիուսը կարելի է հեշտությամբ գտնել երկնքում՝ հետևելով Օրիոնի գոտու նշանավոր աստղատան գծին

Անգլերեն անվանումը լատինական dies caniculares բառի մի մասն է (բառացիորեն՝ «շնիկի օրերը»), ինքնին հին հունական  κυνάδες ἡμέραι (կինադես հիմերայ, շան օրեր) պատճենն է ː Հույները Սիրիուս (α Canis Majoris) աստղին մի քանի անուններով են իմացել, այդ թվում՝ Սիրիուս «Կիզիչ» ( Σείριος, Սեյրիոս ), Սոթիս (Σῶθις, Սոթիս, եգիպտական Սոպդետ (Σοπντέτ) տառադարձություն) և Շան աստղ ( Κῠ́ων - Կուոն` շուն) ː Վերջինս արտացոլում է այն ընթացքը, որով Սիրիուսը հետևում է Օրիոն աստղատանը (Asterism) գիշերային երկնքումː

Պատմություն

Սիրիուսը գիշերային երկնքի ամենապայծառ աստղն է, ինչի արդյուքում ամբողջ աշխարհի հին աստղագետները նկատել են այն: Մ.թ.ա. երրորդ հազարամյակում Եգիպտոսում գիշերային երկնքում նրա հայտնվելը եղել է Նեղոսի տարեկան վարարման նախանշան՝ «Նեղոսի ջրհեղեղի բերող» և երկրպագվել է որպես Սոպդետ աստվածուհու մարմնացում:

Հունաստանում այն ​​հայտնի է դարձել որպես ամառվա ամենաշոգ փուլի սկսվելու նախանշան: Հույն բանաստեղծները նույնիսկ գրանցել են այն համոզմունքը, որ պայծառ աստղի հայտնվելն իր հետ բերել է ջերմություն և տենդː

Այն նաև կապվել է հանկարծակի ամպրոպների հետ։ Հոմերոսի «Իլիականում» (որը հավանաբար գրվել է մ.թ.ա. 8-րդ դարում, բայց ներկայացնում է ավելի վաղ ավանդույթ) Աքիլլեսի դեպի Տրոյա մեկնելը, որտեղ նա սպանելու էր Հեկտորին, ներկայացված է Սիրիուսի հայտնվելուն ուղեկցող կործանարար ազդեցությունների մասին ընդլայնված փոխաբերության միջոցով.

Առաջինը Պրիամը ծեր տեսավ քաջոտն Աքիլեսին, Որ ցոլում էր դաշտի միջով` աշնանային աստղի նըման, Որ փայլփըլում է շողարձակ բյուր աստղերի մեջ գիշերով, Որին մարդիկ հորջորջաբար անվանում են Օրիոնի շուն. Փայլուն է նա մյուս աստղերից, բայց նըշան է չարագուշակ, Որը թըշվառ մահկանացոց բերում է տոթ անտանելի։- Քաջի կըրծքին պըղինձն այդպես փայլատակում էր վազելիսː Բնօրինակ տեքստ (հուն.)   τὸν δ᾽ ὃ γέρων Πρίαμος πρῶτος ἴδεν ὀφθαλμοῖσι παμφαίνονθ᾽ ὥς τ᾽ ἀστέρ᾽ ἐπεσσύμενον πεδίοιο, ὅς ῥά τ᾽ ὀπώρης εἶσιν, ἀρίζηλοι δέ οἱ αὐγαὶ φαίνονται πολλοῖσι μετ᾽ ἀστράσι νυκτὸς ἀμολγῷ, ὅν τε κύν᾽ Ὠρίωνος ἐπίκλησιν καλέουσι. λαμπρότατος μὲν ὅ γ᾽ ἐστί, κακὸν δέ τε σῆμα τέτυκται, καί τε φέρει πολλὸν πυρετὸν δειλοῖσι βροτοῖσιν: ὣς τοῦ χαλκὸς ἔλαμπε περὶ στήθεσσι θέοντος. - Իլիական Երգ քսաներկուերորդ։ Հեկտորի մահը (30)

Հաշվարկվել է, որ Սիրիուսի արթնացումն այս ժամանակահատվածում եղել է հուլիսի 19-ը (Հուլյան օրացույցով) ː Մոտավորապես նույն ժամանակ,  Հեսիոդոսն ամռան ամենաանտանելի և ամենաշոգ մասը համարել է Սիրիուսի գիշերային երկինք վերադառնալուց առաջ եղած օրերը։ Այս ժամանակահատվածում Սիրիուսը տեսանելի չի երկրից, բայց, ըստ երևույթին, ենթադրվում էր, որ այն այնուամենայնիվ երկնքում էր, ինչը մեծացնում էր արևի ուժը։

Կրետեի բուսածածկույթը չորացել է օգոստոսյան շոգի պատճառով

Սիրիուսի լույսի և Արեգակի լույսի համադրության այս ազդեցությունը, ենթադրվել է, որ ազդում է բույսերի, կենդանիների և կանանց, ինչպես նաև տղամարդկանց վրա. երբ արտիճուկը ծաղկում է, [այսինքն՝ հունիսին], և մորեխը նստում է ծառի վրա և երգում՝ հոգնեցուցիչ շոգին, «այդ ժամանակ այծերը ամենաթույլն են լինում, իսկ գինին՝ ամենաքաղցրը. կանայք՝ ամենաանառակը, իսկ տղամարդիկ՝ ամենաթույը, որովհետև Սիրիուսը գլուխն ու ծնկները չորացնում է, իսկ մաշկը չորանում է շոգից»։

«Երբ արևի ջերմությունը թուլանում է, և ամենակարող Զևսը աշնանային անձրևներ է ուղարկում, և մարդկանց մարմինը սկսում է շատ ավելի թեթևանալ, քանի որ այդ ժամանակ Սիրիուս աստղը ցերեկն է միայն կարճ ժամանակով անցնում մարդկանց գլխավերևով և գիշերներն է ավելի շատ անցնում, այդ ժամանակ տերևները թափվում են գետին և ծլելը դադարում է, կացնով կտրած փայտն ամենաքիչն է որդնելու ենթակա»։

Մոտ մեկ դար անց Ալքայոսը կրկնել է այս թեման՝ խորհուրդ տալով իր ունկնդիրներին «թոքերը գինով թրջել» աստղի ժամանումից առաջ, քանի որ «կանայք իրենց ամենաանհաշտ վիճակում են, իսկ տղամարդիկ՝ թույլ, քանի որ նրանց չորացած են գլխով և ծնկներով»: 3-րդ դարում Արատուսի «Երևույթները» նկարագրում է ժամանակը, երբ Սիրիուսն իր ջերմությամբ այրում է ծառերի կեղևները արևածագի և մայրամուտի ժամանակ ː

Զևսին՝ որպես անձրևաբերի և խոնավության տիրակալի, Կեա կղզու քրմերը Սիրիուսի ի հայտ գալուց առաջ ամենամյա զոհաբերություններ են կատարել՝ այրող երաշտից խուսափելու համար ː Այս սովորույթը վերագրվում է մշակույթային էպիկական հերոս Արիստեոսին ː Արիստոտելը իր «Ֆիզիկա» աշխատության մեջ էվոլյուցիայի վաղ ձևակերպման դեմ իր փաստարկի շրջանակներում հիշատակում է ամենաշոգ օրերի տապըː

9-րդ դարի աստղագիտական ձեռագիր, որը ներառում է «Սիրիուս» համաստեղությաննկարազարդում

Հռոմեացիները նույնպես հիշատակել են Սիրիուսին վերագրվող եղանակի շոգը և դրան ուղեկցող անտարբերությունն ու հիվանդությունները: Իր «Գեորգիկներ» աշխատության մեջ Վերգիլիոսը նշում է իրենց աշխատանքը պաշտպանելու գինեգործների ջանքերն այն ժամանակ, «երբ Շան աստղը ճեղքում է ծարավ հողը»: Սենեկայի Էդիպուսը բողոքում է «շան աստղի այրող կրակներից»: Պլինիոսի « Բնության պատմությունում» նշվում է շների հարձակումների աճը հուլիս և օգոստոս ամիսներին, և որպես խորհուրդ առաջարկու է նրանց կերակրել թռչնաղբով՝ այդ միտումը զսպելու համարː 20-րդ դարի սկզբի պատմաբանները շարունակել են հիշատակել հռոմեական ամառվա «հուսահատեցնող շոգը» և «ճնշվածությունը»:

Այս ժամանակաշրջանը վաղուց շրջանառվել է արևմտյան բժշկության մեջ։ 1564 թվականի անգլիական «Առողջության հույսը» խորհուրդ էր տալիս զգուշանալ ամռան «շան օրերի» ընթացքում փորլուծելուց (արյունահոսություն և փսխում), քանի որ «Արևը Առյուծի մեջ է» և «այդ ժամանակ բնությունն այրվում և թուլանում է»:

1729 թվականի «Բրիտանական հողագործի պրակտիկան» պնդում է, որ «Արևի ջերմությունն այնքան ուժեղ է, որ մարդկանց մարմինները կեսգիշերին քրտնում է նույնքան, ինչքան կեսօրին. և եթե նրանք վիրավոր լինեն, ավելի հիվանդ կզգան, քան որևէ այլ ժամանակ, նույնիսկ գրեթե մահամերձոթյան աստիճան»։ Հետևաբար, տղամարդկանց խորհուրդ է տալիս «այս ամբողջ ընթացքում հեռու մնալ կանանցից» և «խուսափել շատակերությունից»:

1813 թվականի Կլավիս Կալենդրիայում շան օրերն այն ժամանակն են, երբ «ծովը եռում էր, գինին թթվում էր, շները կատաղում էին, Քվինտոն զայրույթից փոթորկում էր, իսկ մյուս բոլոր արարածները դառնում էին անտարբեր՝ մարդուն պատճառելով, այլ հիվանդությունների շարքում, այրոց, հիստերիա և խելագարություն»:

«Հեղձուկ օրերը մեղմացնելու որոշ հայտնի միջոցներ Նյու Յորքում» 1904 թվականին, այդ թվում՝ երեխաներին հանրային շատրվանի մեջ նետվելը, «երբ «ոստիկանը» չի նայում»

Նույնիսկ այն բանից հետո, երբ աստղագուշակությունը և դրա ազդեցությունը առողջության ու գյուղատնտեսության վրա նվազեցին, «շան օրերը» շարունակում են անորոշ կերպով կիրառվել ամռան ամենատաք օրերին՝ բնության և հասարակության վրա դրանց ուղեկցող ազդեցությամբ։ Հյուսիսային Ամերիկայում ֆերմերների շրջանում ասացվածքն ասում է, որ շան օրերի ընթացքում նախընտրելի է, որ չորային լինի, քան անձրևային։

Շան օրերը պայծառ ու պարզ են Նշանակում է լավ տարի, Բայց անձրևի ուղեկցությամբ, Ապարդյուն է հուսալ լավագույն ժամանակներ։ Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)   Dog days bright and clear Indicate a good year; But when accompanied by rain, We hope for better times in vain. - հեղինակի անվ.

Քանի որ «հուլիսը սովորաբար տարվա ամենահանգիստ ամիսներից մեկն է ֆոնդային առևտրի համար», այս շան օրեր տերմինը երբեմն օգտագործվում է ամառային անգործունյա շուկաների համար ː

Արաբ աստղագետները նույնիսկ Ֆատա մորգանա միրաժները, որոնք հատկապես հաճախ են հայտնվում ամառային ճռճռան շոգի մեջ, անվանում են «երկնքից կաթող Շան Աստղի թուք»։

Տևողություն

Ըստ տարբեր հաշվարկների` Շան օրերը սկսվում են հուլիսի 3-ից մինչև օգոստոսի 15-ը և տևում են 30-ից մինչև 61 օր ː Դրանք կարող են սկսվել կամ ավարտվել Սիրիուսի տիեզերական կամ արևային ծագմամբ Մեծ Շուն համաստեղությունից կամ Պրոցիոնի («Փոքր շուն համաստեղության ամենապայծատ աստղ») աստղից և տարբերվել կախված լայնությունից՝ նույնիսկ տեսանելի չլինելով Հարավային կիսագնդի մեծ մասում ː Սիրիուսը դիտարկում է գրեթե ուղիղ 365¼ օրվա ժամանակահատված արթնացումների միջև, ինչը մեծապես համապատասխանում է Հուլյան օրացույցին, բայց ոչ Գրիգորյան օրացույցին։ Այնուամենայնիվ, հազարամյակների ընթացքում շան օրերի ամսաթվերը տարվա ընթացքում որոշ չափով ավելի ուշ են լինում ː

Հնում շան օրերը սովորաբար հաշվարկվել են Սիրիուսի հայտնվելուց մոտավորապես հուլիսի 19-ին (Հուլյան) մինչև մեղմ անձրևներն ու զով քամիները, չնայած Հեսիոդոսը, կարծես, ամռան ամենատապ օրերը համարել է Սիրիուսի վերադարձին նախորդող օրերը։

Անգլո-սաքսոնական Անգլիայում շան օրերը նշվել են տարբեր ամսաթվերից՝ հուլիսի կեսերից մինչև սեպտեմբերի սկիզբ կամ կեսերː Կանոնական «շան օրերը» հիշատակվել են հուլիսի 7-ից սեպտեմբերի 5-ը 16-րդ դարի անգլիական պատարագներում ː Դրանք հանվել են աղոթագրքերից 1660 թվականին Ստյուարտների միապետության վերականգնման ժամանակ, և դրանց ժամկետը կրճատվել է մինչև հուլիսի 19-ից օգոստոսի 20-ը ընկած ժամանակահատվածը ː 1752 թվականին Մեծ Բրիտանիայում Գրիգորյան օրացույցի ընդունման ժամանակ դրանք հուլիսի 30-ից տեղափոխվել են սեպտեմբերի 7-ը ː

Անգլախոս աշխարհի շատ ժամանակակից աղբյուրներում շան օրերն ավելի վաղ են նշվել` հուլիսի 3-ից օգոստոսի 11-ը, այլ ոչ թե սկսելով կամ կենտրոնանալով գիշերային երկնքում Սիրիուսի վերստին հայտնվելու վրա։

Շան օրերի (լատիներեն dies caniculares) ժամանակային հղումը՝ հուլիսի 23-ից օգոստոսի 23-ը, ծագել է Հռոմեական կայսրությունում: Հռոմեական կայսրության սկզբում Սիրիուսի ծագումը Հռոմում տեղի է ունեցել հուլիսի 26-ին։ Հուլիոս Կեսարի օրոք՝ մ.թ.ա. 46 թվականին, այն տեղի է ունեցել օգոստոսի 1-ին։

Գիտական հիմնավորում

Օրիոնը (աջ) և Սիրիուսը (ներքևում), ինչպես երևում է Հաբլ տիեզերական աստղադիտակից

Չնայած Սիրիուսը գիշերային երկնքի ամենապայծառ աստղն է, այն 8.7 լուսային տարի (2.7 պկ, 8.2×10¹⁶ մ) Երկրից հեռու է և որևէ ազդեցություն չունի մոլորակի եղանակի կամ ջերմաստիճանի վրաː Չնայած աստղը շարունակում է վերադառնալ գիշերային երկինք ամռան վերջին, նրա դիրքը շարունակում է աստիճանաբար փոխվել Արեգակի նկատմամբ և 10,000 տարի հետո այն կբարձրանա ձմռան կեսին մոտ օրերինː

Ամառային շոգի և տեղումների հետևանքներն իրական են, բայց տարբերվում են աշխարհագրական լայնությունից և գտնվելու վայրից՝ կախված բազմաթիվ գործոններից։ Օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիայի Լոնդոնը մի փոքր ավելի հյուսիս է, քան Կանադայի Կալգարին, բայց ունի ավելի մեղմ կլիմա՝ ծովի և Գոլֆստրիմի տաք հոսանքի շնորհիվ։

Բժշկական հաստատությունը հայտնել է Ֆինլանդիայում շոգ օրերի և խորը վիրահատական վերքերի վարակի բարձր ռիսկի միջև կապի մասին, չնայած այդ հետազոտությունը դեռևս չի հաստատվել։

Մշակույթում

Ջոն Միլինգթոն Սինգի 1917 թվականի բանաստեղծության Հարրի Քլարկի նկարազարդումը

Հնարավոր է, որ Սուրբ Ռոչը ՝ կաթոլիկ եկեղեցու կողմից օգոստոսի 16-ին նշվող շների լեգենդար հովանավոր սուրբը, իր ժառանգության մի մասը պարտական է Շան օրեր կոչվող շոգ օրերինː Կղզու վրա ինքնահռչակված պրոտեկտորատի ժամանակաշրջանից ի վեր, դանիացի արկածախնդիր Յորգեն Յորգենսենը Իսլանդիայում հիշվում է որպես Յորգեն` Շան օրվա թագավոր (իսլանդերեն` Jörundur hundadagakonungur) ː

Արևմտյան գրականության մեջ, բացի վերը նշված հունական և հռոմեական ստեղծագործություններից, շան օրերը հանդիպում են`

• Ջոն Վեբստերի 1613 թվականի «Մալֆիի դքսուհին» պիեսում
• Չարլզ Դիքենսի 1843 թվականի «Սուրբծննդյան երգ» նովելում
• Ռիչարդ Հ. Դեյվիսի 1903 թվականի «Բարը չարագործ» պատմվածքում
• Ջոն Մ. Սինգի 1909 թվականի «Թագուհիներ» պոեմում
• Ռիչարդ Ադամսի 1972 թվականի «Ջրային նավի անկում» վեպումː
• Շան օրերը ներկայացված են հավիտենական կյանքի մասին «Հավերժական Տուք» (անգլ.՝ Tuck Everlasting, 1973) և «Շան օրեր» (2009) մանկական վեպերում որոնք տեղ են գտել «Վտվտիկի օրագիրը» (անգլ.՝ Diary of a Wimpy Kid, Ջեֆ Քինի) շարքումː

«Շների օրերը» նաև ճապոնական անիմե սերիալի անվանումն է, որի պրեմիերան տեղի է ունեցել 2011 թվականին։ Պատմությունը պտտվում է Շինկու Իզումի անունով մի տղայի շուրջ, որը կանչվում է այլընտրանքային աշխարհ, որտեղ բնակիչները կենդանիների ականջներ և պոչեր ունեն։

«Շան կեսօր» (1975) և «Շան օրեր» ( գերմաներեն ՝ Hundstage, 2001) ֆիլմերում ներկայացած են այդ շոգ օրերի ճնշող սեզոնային միջավայրը ː 2010 թվականի Kane & Lynch 2: Dog Days տեսախաղում այս տերմինն օգտագործվում է նման իմաստով։

Երաժշտության մեջ կան Head of David մետալ խմբի «Dog Day Sunrise» (Շան օրվա արևածագ) երգը, որը 1995 թվականին կատարել է Fear Factory, ինդուստրիալ մետալ բենդի Florence and the Machine- ի 2009 թվականի «Dog Days Are Over» (Շների օրերն ավարտվեցին) երգը և Within Temptation սիմֆոնիկ մետալ բենդի 2013 թվականի «Dog Days» երգը, ինչպես նաև ամերիկյան հարավային ռոք խմբի՝ Atlanta Rhythm Section հարավային ռոք խմբի «Dog Days» ալբոմը։ Թեյլոր Սվիֆթի 2020 թվականի Evermore ալբոմի գլխավոր երգում հանդես եկող Bon Iver ինդի ֆոլք խումբը հիշատակում է «շան օրերի բռնությունը»։

«Շան օրերը» նաև կոմպոզիտոր Դեյվիդ Թ. Լիթլի և լիբրետիստ Ռոյս Վավրեկի 2012 թվականի օպերայի վերնագիրն է, որը հիմնված է Ջուդի Բուդնիցի պատմվածքի վրա։

«Շան օրվա» ակցիաները նույնպես տարածված երևույթ են բեյսբոլում, որոնք օգտագործվում են ամերիկյան մարզադաշտերի կողմից կեսօրվա խաղերի ժամանակ տոմսերի վաճառքը խթանելու համարː

Գրականություն

• Adams, Richard (1972), Watership Down, Oneworld Publications, ISBN 978-0-901720-31-3.
• Alcaeus of Mytilene (1996), Miller, A.M. (ed.), Greek Lyric: An Anthology in Translation, Indianapolis: Hackett, էջեր 38–50.
• Արիստոտել (1930), Hardie, R.P.; և այլք: (eds.), Physica, The Works of Aristotle, Vol. II, Oxford: Clarendon Press {{citation}}: Check |last= value (օգնություն).
• Babbitt, Natalie (1975), Tuck Everlasting, New York: Scholastic, ISBN 9780374480127.
• Brady, John (1813), Clavis Calendaria, Vol. II, London: Longman, Hurst, Rees, Orme, & Brown.
• Carter, Jesse Benedict (1911), The Religious Life of Ancient Rome, New York: Houghton Mifflin.
• Chardonnens, László Sándor (2007), Anglo-Saxon Prognostics, 900–1100, Leiden: Brill, ISBN 978-90-04-15829-0.
• Dickens, Charles (1843), A Christmas Carol, London: Chapman & Hall.
• Dunwoody, Henry Harrison Chase (1883), «Proverbs Relating to Months, Weeks, and Days», Weather Proverbs, Signal Service Notes, No. IX, Washington: Government Printing Office.
• Edwards, Anthony (2004), Hesiod's Ascra, Berkeley: University of California Press, ISBN 9780520236585.
• Harris, Paul; և այլք: (eds.), Old Farmer's Almanac, Dublin: Yankee Publishing.
• Hesiod (1914), Evelyn-White, Hugh G. (ed.), The Homeric Hymns and Homerica, Cambridge: Harvard University Press.
• Holberg, Jay B. (2007), Sirius: Brightest Diamond in the Night Sky, Berlin: Springer Praxis Books, ISBN 978-0387489421.
• Homer (1997), Lombardo, Stanley (ed.), The Iliad, Indianapolis: Hackett, ISBN 9780872203525.
• Kelly, Bethanne; և այլք: (2009), An Uncommon History of Common Things, Washington: National Geographic Books, ISBN 978-1426204203.
• Kinney, Jeff (2009), Dog Days, Diary of a Wimpy Kid, Bk. 2, New York: Amulet Books, ISBN 978-0-8109-8391-5.
• McHugh, Susan (2004), Dog, London: Reaktion, ISBN 9781861894885.
• Moore, Philip (1564), The Hope of Health, London: Ihon Kyngston.
• Seneca, Lucius Annaeus (1917), Miller, Frank Justus (ed.), Oedipus, Loeb Classical Library, Cambridge: Harvard University Press.
• Staudohar, Paul D. (2007), The Best Dog Stories, Chicago: Chicago Review Press, ISBN 978-1-55652-667-1.
• Synge, Edmund John Millington (1909), Poems and Translations, Dublin: Dundrum, excerpted by the University of Toronto Library.
• Townsend, George H. (1862), The Manual of Dates, London: Cox & Wyman for Routledge, Warne, & Routledge.
• Vergilius Maro, Publius (1697), «Georgics, Bk II», in Dryden, John (ed.), The Works of Virgil, London: Jacob Tonson.
• Webster, John (1613), The Duchess of Malfi, Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 5-ին, reprinted in 1914 as Vol. XLVII, Pt. 4, of the Harvard Classics series.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շոգ օրեր» հոդվածին։