Շյոնբրուն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պալատ Շյոնբրուն
Schloss Schönbrunn
Երկիր`Ավստրիա Վիեննա
Ճարտարապետական ոճ`բարոկկո
Ճարտարապետ`Յոհան Բեռնարդ, Ֆիշեր Ֆոն Էռլախ (1695–1700), Ն․Պակասսի (1744–1749)
Կառուցման
ժամանակաշրջան`
1696 - 1713
Քարտեզ
Քարտեզ
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դրոշը ՅՈւՆԵՍԿՕՀամաշխարհային ժառանգություն ,
օբյեկտ № 786
ռուս..անգլ..ֆր.
Մեծ պատկերասրահ, Շյոնբրունի պալատ, Վիեննա

Շյոնբրունի պալատ (գերմ.՝ Schloß Schönbrunn), Ավստրիական կայսրության Հաբսբուրգների արքայատոհմի կայսրերի ամառային նստավայրը[1]։ Գտնվում է Վիեննայում, Ավստրիա։ 1441 սենյակ ունեցող, բարոկկո ոճով պալատը համարվում է Ավստրիայի ամենակարևոր ճարտարապետական, մշակութային և պատմական հուշարձաններից մեկը[2]։

1996 թվականի դեկտեմբերին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Ցանկում ընդգրկվել են պալատը և այգին իրենց բազմաթիվ շատրվաններով և արձաններով, ինչպես նաև 1752 թվականին կառուցված Շյոնբրունի կենդանաբանական այգին, որը համարվում է ամենահինը աշխարհում[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շյոնբրունի պալատը գլխավոր մուտքից
Շյոնբրունի պալատի այգու հաղթակամարը

1569 թվականին Սուրբ Հռոմի կայսր Մաքսիմիլիան II-ը Վենա գետի գետահովիտում, բլրի ստորոտին ձեռք է բերում ընդարձակ տարածք, որտեղ նախկին սեփականատերը 1548 թվականին կառուցել էր Կատերբուրգ (գերմ.՝ Katterburg) անվանումով առանձնատուն։ Տարածքի մեջ էր մտնում ջրաղացը, ախոռը և այգին։

Լեգենդի համաձայն Սրբազան Հռոմի կայսր Մատիասը 1612 թվականին, որսորդության ժամանակ, դեմ է առնում «հրաշալի աղբյուրներին» (գերմաներեն «schonnen Brunnen»), որից էլ առաջացել է պալատի այժմյան անվանումը։ Ջրհորը պահպանվել է մինչև այսօր և գտնվում է նույնանուն այգում՝ հավերժահարսի արձանի մոտ։

1683 թվականին ամրոցը մեծ վնասեր է կրել թուրքերի հարձակումներից։ Լեոպոլդ I կայսրը որոշում է վերակառուցել ավերված դղյակը և 1696 թվականին Ֆիշեր Ֆոն Էռլախը սկսել է շինարարությունը՝ ներշնչվելով Վերսալի պալատի ճարտարապետությունից։ Աշխատանքների մեծ մասը ավարտվել է 1713 թվականին սակայն չի հասցվել ավարտի։

Շյոնբրունը Մարիա Թերեզայի ժամանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շյոնբրունը Մարիա Թերեզայի ժամանակ

1728 թվականին Կառլ VI կայսրը ձեռք է բերում Շյոնբրունը, որն էլ հետագայում նվիրում է իր դուստր Մարիա Թերեզային, ապագա կայսրուհուն։ Դղյակի պատմության մեջ Մարիա Թերեզայի կառավարման տարիները վճռական են եղել։ Հայտնի է, որ Շյոնբրունը դարձնելով քաղաքական և պալատական կյանքի կենտրոն, նա հիանցել է դղյակով և այգիներով[4]։

1742-ից 1743 թվականներին շինարարական աշխատանքները վերսկսվում են և շենքը վերակառուցվում է, արդյունքում պալատը ստանում է այժմյան տեսքը։ Կայսրուհու ցանկությամբ հյուսիսային մասում կառուցվում է թատրոնը, որի տոնական բացումը տեղի է ունենում 1747 թվականին։ Թատրոնում ելույթ ունեցած երգիչների և դերասանների թվում եղել են կայսրուհու երեխաները։ Ինքը՝ Մարիա Թերեզան, նույնպես ցույց է տվել երգչի իր տաղանդը։

1752 թվականին Մարիա Թերեզայի ամուսինը՝ Ֆրանց I կայսրը, պալատի հարակից տարածքում հիմնադրում է կենդանաբանական այգի, որը աշխարհում համարվում է ամենահինը[3]։

Այգուց դեպի արևմուտք կայսրը գնում է հողատարածք, որտեղ տեղադրվում են ջերմոցներ, անընդհատ թարմացվելով Հնդկաստանից և Կաբո գաղութից բերված էկզոտիկ բույսերով։

Մարիա Թերեզայի մահից հետո պալատը օգտագործվել է միայն որպես կայսրերի ամառային նստավայր։

XIX—XX դարեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1805 և 1809 թվականներին պալատը զբաղեցնում է Նապոլեոնը։ Ֆրանսիացի կայսր‌ը տեղավորվում է Ֆրանց I-ի սենյակներում՝ պալատի արևելյան թևում։ Պալատի այդ նույն մասում էլ 1830 թվականին ծնվում է Ֆրանց Յոզեֆ I-ը։

Ամրոցի պատմության մեջ Ֆրանց Յոզեֆ I -ի 1848 թվականին գահ բարձրանալը նշանավորվում է նոր, ուշագրավ դարաշրջանով։ Կայսրը Շյոնբրունը ընտրում է որպես իր հիմնական նստավայր և այնտեղ է անցկացնում իր կյանքի մեծ մասը։

Պալատում էական փոփոխություններ են կատարվում Ֆրանց Յոզեֆ I կասրի և Բավարիայի արքայադուստր Ելիզավետայի ամուսնության նախապատրաստական աշխատանքների ժամանակ։

1945 թվականին պալատի մի մասը ռմբակոծությունից վնասվում է։ Պատերազմից հետո բրիտանական հրամանատարությունը պալատը ընտրում է որպես իրենց շտաբ։

1992 թվականից Շյոնբրունը (բացառությամբ պալատական այգիների) հանձնվում է Schloß Schönbrunn Kultur- und BetriebsGmbH ընկերությանը[5]։

Զբոսաշրջիկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանրապետության հռչակումից հետո 1918 թվականին այգին ու պալատը բացվում են այցելուների առջև։

Ամեն տարի Շյոնբրունի պալատ և այգի են այցելում մինչև վեց միլիոն զբոսաշրջիկ[6]։ Համարվում է Վիեննայի և Ավստրիայի տուրիստական կարևորագույն վայրերից մեկը[7]։

Շյոնբրունի պալատի համայնապատկերը
Շյոնբրունի պալատ
Շյոնբրունի պալատի համայնապատկերը, ետնամասում Վիեննան է

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Schloß Schönbrunn. Wien, 2014. E. Ibi. Kultur und Betriebsges m.b.H.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Official website
  2. Schloß Schönbrunn. Wien, 2014. E. Ibi. Kultur und Betriebsges.m.b.H
  3. 3,0 3,1 «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  4. «The Park under Maria Theresa». Schloß Schönbrunn. Schloß Schönbrunn. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  5. «Who owns the palace?». Schloß Schönbrunn. Schloß Schönbrunn. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  6. Schönbrunn ist Wiens beliebteste Sehenswürdigkeit . Die Presse, August 4, 2010. Retrieved 2010-08-15.
  7. Vienna visitor statistics