Նյութերի հատկությունների ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Նյութի հատկություն, որոշ նյութերի ինտենսիվ հատկություն, այսինքն` ֆիզիկական հատկություն, որը կախված չէ նյութի քանակից։ Այս քանակական հատկությունները կարող են ծառայել որպես մետրիկական ցուցանիշ, որի միջոցով կարելի է համեմատել մինյութի նկատմամբ մյուսի առավելությունները, դրանով իսկ նպաստելով նյութերի ընտրությանը։

Հատկությունը կարող է լինել հաստատուն կամ կարող է ֆունկցիա լինել մեկ կամ մի քանի անկախ փոփոխականներից, ինչպիսիններից է ջերմաստիճանը։ Նյութերի հատկությունները հաճախ որոշ չափով տատանվում են՝ կախված նյութի չափման պայմաններից, որը կոչվում է անիզոտրոպիա։ Նյութերի հատկությունները, որոնք կապված են տարբեր ֆիզիկական երևույթների հետ, հաճախ դրսևորում են գծային կախվածություն (կամ մոտավորապես այդպիսին) տվյալ գործող տիրույթում։ Դրանք որպես գծային մոդելավորելը կարող է էապես պարզեցնել այն դիֆերենցիալ կազմող հավասարումները, որոնք նկարագրում են հատկությունը։

Որոշ նյութեր օգտագործվում են համապատասխան հավասարումների մեջ՝ համակարգի հատկությունների ապրիորի կանխատեսման համար։

Հատկությունները չափվում են թեստավորման ստանդարտ մեթոդներով։ Նման շատ մեթոդներ փաստագրվել են համապատասխան օգտագործողների կողմից և հրապարակվել ինտերնետի միջոցով (ASTM International

Ակուստիկ հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ատոմական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քիմիական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնապահպանական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մագնիսական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտադրական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խանգարումը (Hindrance) մետաղի մագնիսկանության հատկությունն է։

Մեխանիկական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Փխրունություն (Brittleness) ճնշման ազդեցությամբ նյութի առանց զգալի դեֆորմացիայի կոտրելու կամ ջարդելու ունակություն. պլաստիկության հակառակը, օրինակ՝ ապակի, բետոն, չուգուն, կերամիկա և այլն։
  • Ճկունության ծավալային մոդուլ(Bulk modulus), ամեն կողմից ճնշման ազդեցությանը դիմադրելու ընդունակություն, ճնշման հարաբերակցությունը ծավալային սեղմման նկատմամբ (ԳՊա) կամ անսահման փոքր ճնշման աճի հարաբերակցությունը դրա արդյունքում առաջացող ծավալի հարաբերական նվազմանը։
  • Վերականգնման գործակից (Coefficient of restitution) կամ ռեստիտուցիայի գործակից, երկու օբյեկտների բախումից հետո վերջնական և սկզբնական հարաբերական արագության հարաբերակցությունը․ դիապազոնը 0-1, 1 կատարյալ առաձգական բախման դեպքում։
  • Սեղմման ամրություն (Compressive strength) առավելագույն ճնշումը, որին նյութը կարող է դիմակայել նախքան սեղմման արդյունքում կոտրվելը (ՄՊա)
  • Սողք օբյեկտի դանդաղ և աստիճանական դեֆորմացիան ժամանակի ընթացքում
  • Ճկունություն (Ductility) նյութի առաձգական բեռի տակ դեֆորմացման ունակություն (% երկարացում)
  • Դիմացկունություն (Durability), մաշվածությանը, ճնշմանը կամ վնասին դիմակայելու ունակություն, մաշվածադիմացկունություն
  • Էլաստիկություն դեֆորմացնող ազդեցությանը կամ ճնշմանը դիմակայելու հատկություն և ճնշումը վերանալու դեպքում իր սկզբնական չափին և ձևին վերադառնալու ունակություն
  • Դիմացկունության սահման(Fatigue limit) առավելագույն ճնշումը, որին նյութը կարող է դիմակայել կրկնակի ազդեցության դեպքում (MPa)
  • Կոշտություն. կիրառվող ուժին ի պատասխան օբյեկտի ճկման կամ դեֆորմացմանը դիմադրելու կարողություն, դյուրաթեքություն, կոպտության փոխլրացում
  • Ճկման մոդուլ (Flexural modulus)
  • Ճկման ուժ (Flexural strength) նյութի մեջ լարվածությունը դեֆորմացիայից անմիջապես առաջ։
  • Կոտրվածքների կոշտություն (Fracture toughness) ճաքի դեպքում կոտրվելուն դիմակայելու նյութի ունակություն (Ջ / մ2)
  • Շփման գործակից. երկու նյութերի շփվող մակերեսների միջև հարաբերական շարժմանը դիմակայող մակերևույթին ուղղահայաց ուժի չափը
  • Ամրություն. մակերևույթի քայքայվելուն և քերծմանը դիմակայելու ունակություն (օրինակ, Բրինելի մեթոդով կարծրության չափում)
  • Կռելիություն (Malleability) ուժեղ սեղմող ուժերի կիրառման պայմաններում նյութի հարթ բարակ թիթեղ դառնալու ունակություն՝ տաք կամ սառը եղանակով ազդելիս ճաքեր չառաջացնելով։
  • Դիֆուզիայի գործակից․ մի նյութի մյուսի միջով դիֆուզվելու ունակություն
  • Պլաստիկություն․ նյութի անդառնալի կամ մշտական դեֆորմացիաներին դիմակայելու ունակություն՝ առանց կոտրելու կամ պատռվելու․ փխրունության հակառակ
  • Պուասոնի գործակից. լայնական լարվածության և երկայնական լարվածության հարաբերակցությունը (միավորներ չկան)
  • Դիմացկունություն (Resilience) նյութի էներգիան կլանելու կարողությունը, երբ այն էլաստիկորեն դեֆորմացվում է (ՄՊա) - ուժի և առաձգականության համադրությունը
  • Կոշտության մոդուլ (Shear modulus) սահքի դեֆորմացիային դիմակայելու հատկություն - սահքի լարվածության և սահքի դեֆորմացիայի հարաբերություն (MPa)
  • Կոշտության ուժ (Shear strength) առավելագույն կտրվածքի ճնշումը, որի նյութը կարող է դիմակայել
  • Սահք, նյութի մասնիկների պլաստիկ դեֆորմացիայի ենթարկվելու հակում նյութի ներսում զուգահեռ շերտերի փոխադարձ տեղաշարժման պատճառով․ տարածված է բյուրեղների մեջ
  • Հատուկ մոդուլ (Specific modulus), ճնշումը մեկ միավորի ծավալի վրա (ՄՊա/ մ3)
  • Հատուկ ուժ (Specific strength), ուժը միավոր խտության վրա (Նմ / կգ)
  • Տեսակարար կշիռ, կշիռը միավորի ծավալի վրա (Ն / մ3)
  • Կոշտություն․ կիրառվող ուժին ի պատասխան դեֆորմացիային դիմակայելու առարկայի ունակություն․ կոշտություն․ լրացնում է ճկունությունը
  • Մակերևութային խորդուբորդություն (Surface roughness), մակերևույթի նորմալ վեկտորի ուղղության շեղումները իդեալական ձևից (մկմ)։
  • Առաձգական ուժ, առավելագույն առաձգական լարումը, որին նյութը կարող է դիմակայել նախքան կոտրվելը (ՄՊա)
  • Տոկունություն (Toughness), էներգիան կլանելու (կամ ցնցմանը դիմակայելու) և առանց կոտրվելու (կամ պատռվելու) պլաստիկորեն դեֆորմանալու նյութի ունակություն․ նյութի դիմադրություն կոտրվածքին, երբ ճնշում կա․ ուժի և պլաստիկության համադրություն
  • Մածուցիկություն, ձգման կամ սահքի ճնշման ազդեցությամբ աստիճանական դեֆորմացմանը հեղուկի դիմադրություն. թանձրություն
  • Հոսունության ուժ (Yield strength), ճնշում, որի ժամանակ նյութը սկսում է պլաստիկորեն դեֆորմանալ (ՄՊա)
  • Յանգի մոդուլ, գծային ճնշման և գծային լարման հարաբերակցությունը (ՄՊա)
  • Նյութերի դիմադրություն, տարբեր ուժերի հարաբերակցություն և այլն։

Օպտիկական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճառագայթաբանական հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • (Neutron cross section)
  • Սահմանային ակտիվություն (Specific activity)
  • Կես կյանք (Half life)

Ջերմային հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]