Նիկողայոս Ենիկոլոպյան

Նիկողայոս Ենիկոլոպյան
Ծնվել է	մարտի 13, 1924; Կուսապատ, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ կամ Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունվարի 22, 1993 (68 տարեկան); Հայդելբերգ, Կարլսրուեի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիա
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Բնակության վայր(եր)	Մոսկվա
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	քիմիկոս, ֆիզիկաքիմիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ն. Ն. Սեմյոնովի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ, Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ և Institute of Synthetic Polymeric Materials?
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկական քիմիա
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	ՀԱՊՀ (1945)
Կոչում	պրոֆեսոր, ԽՍՀՄ ԳԱ անդամ և Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամներ
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր (1960)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն և ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Նիկոլայ Սեմյոնով և Արամ Նալբանդյան
Պարգևներ	; Վ. Ա. Կարտինի անվան պարգև և Gold Medal of the Soviet Peace Foundation?
Երեխա(ներ)	Սերգեյ Ենիկոլոպոլով
	Nikolay Yenikolopov Վիքիպահեստում

Նիկողայոս Սարգսի Ենիկոլոպյան (մարտի 13, 1924(1924-03-13)^[1]^[2]^[3], Կուսապատ, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ և Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]^[3] - հունվարի 22, 1993(1993-01-22)^[3], Հայդելբերգ, Կարլսրուեի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիա^[3]), հայ խորհրդային քիմիկոս։ ԽՍՀՄ ակադեմիկոս (1976), ԽՍՀՄ քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի պոլիմերման պրոցեսների լաբորատորիայի վարիչ (1959 թվականից), Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի պրոֆեսոր (1959 թվականից), ԽՍՀՄ-ի ընդհանուր քիմիայի բաժանմունքին կից բարձրամոլեկուլային միացությունների գծով գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1968 թվականից), ԽՍՀՄ նախագահությանը կից նոր սինթետիկ նյութերի գծով գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1972 թվականից), ԽՍՀՄ գիտության և տեխնիկայի կոմիտեին կից ժողովի տնտեսության մեջ պոլիմերների օգտագործման գիտական խորհրդի փոխնախագահ (1972 թվականից), պոլիմերների և կոմպոզիցիոն նյութերի բաժնի վարիչ (1973 թվականից)^[4]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը (1945 թ.)։ 1946 թվականից աշխատել է ԽՍՀՄ քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտում։ Աշակերտել է Լևոն Ռոտինյանին և Նիկոլայ Սեմյոնովին։ Աշխատանքները վերաբերում են ածխաջրածինների օքսիդացման շղթայական և իոնային պոլիմերման ռեակցիաների կինետիկայի ու մեխանիզմի, մակրոմոլեկուլների առաջացման ու փոփոխման վրա ֆիզիկական տարբեր ազդակների ներգործության ուսումնասիրությանը։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը մշակել է այլասերված֊ ճյուղավորված պրոցեսների քանակական տեսության հիմունքները և հաստատել պարզագույն ածխաջրածինների օքսիդացման մեխանիզմը։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը հայտնաբերել է աճող շղթաների ակտիվ կենտրոնների և մակրոմոլեկուլների օղակների փոխազդեցությունից առաջացող շղթայի փոխանցման նոր ակտ՝ շղթայի կտրատումով։ Սրա համար Նիկողայոս Ենիկոլոպյանը արժանացել է ԽՍՀՄ-ի հայտնագործությունների և գյուտերի պետական կոմիտեի դիպլոմին (1966 թ.)։ Պոլյար հետերոցիկլավոր մոնոմերների պոլիմերման դեպքում ցույց է տվել բարձրամոլեկուլային միացության մասնակցությունը պոլիմերման բոլոր տարրական ակտերում, իսկ պինդ ֆազում ընթացող պոլիմերման համար հայտնաբերել է սողքային մեխանիզմ։ Պոլիմերման վերաբերյալ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանի ստեղծած տեսությունը հնարավորություն է տալիս որոշել ելային պոլիմերի մոլեկուլակշռային բաշխումը ըստ դեստրուկցիայի կինետիկայի։ Հեղինակ է 1300 գիտական աշխատության և մենագրության, 30 հայտնագործության և արտոնագրի։ Նիկողայոս Ենիկոլոպյանի աշխատանքները արտոնագրված են 10 երկրում, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում, ԳՖՀ-ում, Ճապոնիայում, Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ հայտնագործությունների և գյուտերի պետական կոմիտեի դիպլոմ (1966):
Լենինի շքանշան (1980, 1981):
Խորհրդային Միության պատվավոր քիմիկոս (1984)։
Վ. Ա. Կարգինի անվան շքանշան (1984)։
Զինաթափման միջազգային ընկերության «Ոսկե գայլ» շքանշան (1984):
Այլ շքանշաններ ու մեդալներ։

Անդամակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ և արտասահմանյան բազմաթիվ կոմիտեների ու կազմակերպությունների անդամ։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կին՝ Ենիկոլոպոլովա (Շիրմազյան) Մադլեն Գրիգորի (1922-2010)
Երեխաներ՝ Սերգեյ Նիկողայոսի Ենիկոլոպով (1948),Գրիգորի Նիկողայոսի Ենիկոլոպով (1952)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Ениколопов Николай Сергеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 2. — էջ 369.
↑ «Институт Синтетических Полимерных Материалов». web.archive.org. 2009 թ․ հունիսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 29-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկողայոս Ենիկոլոպյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկողայոս Ենիկոլոպյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 516)։

[_a9ae88c849599762-1] 1,0 ^1,1 Ениколопов Николай Сергеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_5e5775e65518eefb-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_c5d6e773bc38c767-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 2. — էջ 369.

[4] «Институт Синтетических Полимерных Материалов». web.archive.org. 2009 թ․ հունիսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 29-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]