Նակա Միտիյո

Նակա Միտիյո; ճապ.՝ 那珂通世
Ծնվել է	փետրվարի 6, 1851; Մորիոկա, Ճապոնիա
Մահացել է	մարտի 2, 1908 (57 տարեկան); Տոկիո պրեֆեկտուրա, Ճապոնիա
Քաղաքացիություն	Ճապոնիա
Մասնագիտություն	պատմաբան
Հաստատություն(ներ)	Տոկիոյի համալսարան, Tokyo Women's Higher Normal School?, Tokyo Higher Normal School?, Chiba Normal School? և Առաջին բարձրագույն դպրոց
Գործունեության ոլորտ	Ճապոնիայի պատմություն և արևելագիտություն
Ալմա մատեր	Keio Gijuku?
Գիտական աստիճան	Doctor of Letters?
Հայտնի աշակերտներ	Kurakichi Shiratori?
Պարգևներ
	Naka Michiyo Վիքիպահեստում

Նակա Միտիյո (ճապ.՝ 那珂通世, փետրվարի 6, 1851(1851-02-06), Մորիոկա, Ճապոնիա - մարտի 2, 1908(1908-03-02), Տոկիո պրեֆեկտուրա, Ճապոնիա), Մեյձի ժամանակաշրջանի ճապոնացի պատմաբան, ճապոնական բանահյուսության դոկտոր։ Համարվում է արևելագիտական պատմական հետազոտությունների հիմնադիրը Ճապոնիայում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Մորիոկա տոհմում, տան երրորդ որդին էր։ Փոքր ժամանակ նրան Սոձիրո են անվանել։ Մեծ հաջողություններով ավարտել է երեխաների ֆեոդոլական դպրոցը, իսկ 14 տարեկանում Նակա Միտիտակայի խնդրանքով սովորել է մասնավոր դպրոցում և կարծես դարձել նրա խորթ որդին։ Դառնալով մասնավոր դպրոցի հիմնադրի մերձավորը՝ Նամբու Տոսիյուկին՝ խնամատար հայրը, փոխել է ազգանունը՝ դարձնելով Նակա, ինչի հետևանքով կոչվել է Նակա Միտիյո։ Բոսինի պատերազմում Տոկուգավա տոհմի պարտությունից հետո ընտանիքը տարածքներ է ստացել Ֆուկուի իշխանությունից։

Մեյձիի վերականգնումից հետո դարձել է Յուկիտի Ֆուկուձավիի աշակերտը, իսկ 1872 թվականին սկսել է սովորել Կեյոյի մասնավոր դպրոցում։ 1876 թվականին 20-ամյա երիտասարդը թողարկել է իր «Հին ճապոնական խորհրդանիշների վերլուծություն» աշխատությունը «Յո-Յո սյադան» ամսագրում։ Կեյոյի դասընթացներն ավարտելուց հետո Ֆուկուձավա Յուկիտիի խորհրդով աշխատել է մանկավարժական և միջնակարգ դպրոցներում, այնուհետև աշխատել է Տիբայի մանկավարժական դպրոցի և Տոկիոյի կանանց մանկավարժական դպրոցում որպես տնօրեն՝ այդ ձևով նպաստելով կանանց կրթությանը։ 1900 թվականից նա դարձել է հինգերորդ ավագ խմբի պաշտոնյա, Դայիթիի ավագ դպրոցի և Տոկիոյի բարձրագույն մանկավարժական դպրոցի պրոֆեսոր, ինչպես նաև 1896 թվականից զբաղեցրել է Տոկիոյի համալսարանի բանահյուսության ինստիտուտի դասախոսի պաշտոնը։ Միևնույն ժամանակ նա հրապարակել է Ճապոնիայի, Կորեայի և Չինաստանի պատմության վերաբերյալ բազմաթիվ էմպիրիկ հետազոտություններ։

1901 թվականին ստացել է բանահյուսության դոկտորի աստիճան։ Ներկայացուցչական գիտական աշխատանքը համարվում է «Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները» (1888-1890 թվականներ, աշխատանքն այդպես էլ ավարտին չի հասել, բայց իր պարզության ու օբյեկտիվության համար այն կարդացել են Չինաստանում)։ 1897 թվականին լույս է տեսել «Հնության պարբերականացման մտքերը» աշխատությունը, որում ուսումնասիրվում է ճապոնական պատմության պարբերականացումը, ինչպես նաև «Հայացք դեպի Սինյուի հեղափոխության տարին»։ Ջանքեր են գործադրվել կայսր Ձիմմուի գահին բարձրանալու ամսաթվերը հաստատելու համար, որից հետո Ճապոնիան սկսել է կայսրություն համարվել։ Բացի այդ «Չինգիզ խանի մասին ճշմարտացի գրառումներ» անվանումով Նական առաջին անգամ ճապոներեն է թարգմանել «Մոնղոլների նվիրական հեքիաթը»։

1902 թվականին նշանակվել է հանրային լեզվի ուսուցման հանձնաժողովի անդամ, ինչպես նաև դասավանդել է աշխարհագրություն Ձյոդոսյու բուդդայական համալսարանում։ 1905-1906 թվականներին այցելել է Կորեա։ Հետազոտություններ է իրականացնել տարբեր ոլորտներում՝ լեզվաբանություն, գրականություն, պատմություն, աշխարհագրություն, իրավունք, տնտեսություն, արդյունաբերություն, հասարակություն, վիճակագրություն։ Բացի այդ, զբաղվել է մանչժուական և մոնղոլական լեզուների ուսումնասիրությամբ։ Դառնալով ճապոնական արևելագիտական հետազոտությունների հիմնադիր՝ մոնղոլական պատմության հետազոտությունների ոլորտում մեծ հեղինակություն վայելող, նա խորապես ազդել է ճապոնական տարեգրության համակարգի վրա։

1908 թվականին մահացել է սրտի կաթվածից^[1]։ Այդ ժամանակ եղել է կրտսեր պալատական՝ չորրորդ աստիճանով։

Նակա Միտիեն մտերիմ էր Նանտո Կոնանի, դպրոցի ուսուցիչ Սիրատորի Կուրակիտի հետ, նրանք սերում էին Մորիոկի տոհմից։ Նրա հորեղբայր Ֆուձիմուր Միսայոն ուսանող ժամանակ ինքնասպանություն է գործել Նիկկոյի Կեգոն ջրվեժի մոտ (Տոտիգի պրեֆեկտուրա) և իրենից հետո հայտնի հրաժեշտի բանաստեղծություն է թողել։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1891 - կրտսեր պալատական վեցերորդ աստիճան^[2]
1898 - ավագ պալատական վեցերորդ աստիճան^[3]
1901 - Սուրբ գանձի հինգերորդ աստիճան^[4]
1908 - կրտսեր պալատականի չորրորդ աստիճան, Սուրբ գանձի 4 չորրորդ աստիճան^[5]

Կենսագրական նյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոիտի Կուբոդերա - «Ինչպես է սկսվել արևելագիտությունը։ Նակա Միտիյոն և իր էպոսը» (2009 թվական, Խեյբոնսյա), քննադատական կենսագրություն։
- Նակա Միտիյոյի հիշատակին նվիրված «Նակա Միտիյոն՝ բանահյուսության դոկտորը» (1915 թվական, Դայնիպոն)։

Աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ցույ Շուի ստեղծագործությունների հետմահու ժողովածու»՝ Ցույ Շուի համահեղինակությամբ
«Նակա Միտիյոյի հետմահու ստեղծագործությունների ժողովածու»
«Ճանապարհային պարկ․ Մտքեր հայրենիքի ազատության մասին»
«Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները», հատոր 1
«Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները», հատոր 2
«Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները», հատոր 3, 1-3 գլուխներ
«Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները», հատոր 3, 4-9 գլուխներ
«Չինաստանի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները», հատոր 4
«Յուն Շի․ թարգամանություն և մեկնաբանություն»
«Արևմտյան Ասիայի նոր պատմական ատլաս»
«Ճշմարտացի գրառումներ Չինգիզ Խանի մասին»
«Նակա․ Արևելյան Ասիայի ընդհանուր նկարագիր»

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ 服部敏良『事典有名人の死亡診断近代編』付録「近代有名人の死因一覧」（吉川弘文館、2010年）20頁
↑ 『官報』第2534号「叙任及辞令」1891年12月9日。
↑ 『官報』第4421号「叙任及辞令」1898年3月31日。
↑ 『官報』第5548号「叙任及辞令」1901年12月28日。
↑ 『官報』第7403号「叙任及辞令」1908年3月4日。

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նակա Միտիյո» հոդվածին։

[1] 服部敏良『事典有名人の死亡診断近代編』付録「近代有名人の死因一覧」（吉川弘文館、2010年）20頁

[2] 『官報』第2534号「叙任及辞令」1891年12月9日。

[3] 『官報』第4421号「叙任及辞令」1898年3月31日。

[4] 『官報』第5548号「叙任及辞令」1901年12月28日。

[5] 『官報』第7403号「叙任及辞令」1908年3月4日。

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]