Յուպիտեր, դու բարկանում ես
«Յուպիտեր, դու բարկանում ես, նշանակում է՝ դու ճիշտ չես», թևավոր արտահայտություն, որը կիրառվում է հայտարարելու, որ վեճի մեջ հակառակ կողմը չափազանց հուզվում է և դրանով ցույց է տալիս, որ բավարար փաստարկներ չունի։ Արտահայտությունը համարվում է էնթիմեմա[1], քանի որ միջանկյալ տրամաբանությունը («զայրացած ես, որովհետև իրականում վիճելու բան չկա») բաց է թողնված։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավանդաբար արտահայտությունը համարվում է թարգմանություն լատին․՝ Iuppiter iratus ergo nefas և ծագումը բերում են ուղիղ Լուկիանոսից՝ հետևելով Մորիս Միխելսոնին[2], որն արտահայտությունն անում է Զևսին Պրոմեթևսի դիմումի ժամանակ. «Դու պատասխանի փոխարեն կայծակն ես վերցնում. նշանակում է՝ դու ճիշտ չես»։ Այս վերագրումը վիճարկվում է[3]։ Դուշենկոն պնդում է ֆրանսերենի միջոցով փոխառության մասին. ֆր.՝ Tu prends ton tonnerre au lieu de répondre, tu as donc tort` «Դու պատասխանի փոխարեն կայծակն ես ձեռքդ առնում, ուրեմն սխալ ես»[4]։
Արվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միխելսոնը մոտ տասը հիշատակում և համանման դեպքեր է բերում Լուկիանոսից մինչև ֆր.՝ Tu te fâches, tu as tort:
Հաճախ է կիրառվում թերասությունների ձևով[5]. «Թույլ տվեք հաղորդել Ձեզ, Իրինա Պավլովնա, Դուք բառացիորեն զայրանում եք, իսկ Դուք ինքներդ գիտեք, թե ով է բարկանում...» (Ի. Տուրգենև, Ծուխը)։ Ընդ որում, ռուսաց լեզվի սահմաններից դուրս արտահայտությունը գրեթե անհայտ է՝ դժվարություններ ստեղծելով թարգմանության համար. «Դորն. Յուպիտեր, դու բարկանում ես...» (Ա. Չեխով, «Ճայը»)՝ «Dorn: Jupiter, you’re angry…» - «Ի՞նչ-ի՞նչ»[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Упражнения по логике. Сборник. Издательство «Проспект», 2015. С. 121—122.
- ↑ Михельсон М. И. Русская мысль и речь: Своё и чужое: Опыт русской фразеологии: Сборник образных слов и иносказаний. T. II, с. 568.
- ↑ Plutex Юпитер, ты сердишься, – значит, ты не прав // Словарь крылатых слов. — 2004.. // Словарь крылатых слов. Plutex. 2004.
- ↑ Константин Душенко. Большой словарь цитат и крылатых выражений.
- ↑ Тезекбаева, Гульжан Амангельдиновна. Недомолвка как коммуникативнопрагматическое явление. // Вестник ТюмГУ. 2012. №1.
- ↑ Justin Alexander. The seagull — Jupiter is angry. (անգլ.)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Юпитер, ты сердишься, значит, ты не прав. // Вадим Серов. Энциклопедический словарь крылатых слов и выражений. Издательство «Локид-Пресс», 2003.
- Plutex Юпитер, ты сердишься, – значит, ты не прав // Словарь крылатых слов. — 2004.. // Словарь крылатых слов. Plutex. 2004.
- Юпитер, ты сердишься: стало быть, ты виноват // Михельсон М. И. Русская мысль и речь: Своё и чужое: Опыт русской фразеологии: Сборник образных слов и иносказаний: В 2 т. Т. 2. — СПб.: [Тип. Имп. Акад. наук, 1903 (или 1904)]. — 580, 250 с.