Յուլիա կամ Նոր Էլոիզ

Յուլիա կամ Նոր Էլոիզ; ֆր.՝ Julie ou la Nouvelle Héloïse
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	նամակավեպ, գեղարվեստական գրականություն և պատմվածք
Հեղինակ	Ժան Ժակ Ռուսո
Երկիր	Ֆրանսիա
Բնագիր լեզու	ֆրանսերեն
Գրվել է	1757
Տեսարան	Փարիզ, Շվեյցարիա և Լոնդոն
Հրատարակվել է	1761
Թվային տարբերակ	github.com/MiMoText/roman18/blob/master/XML-TEI/files/Rousseau_Julie.xml և github.com/MiMoText/roman18/blob/master/plain/files/Rousseau_Julie.txt
	Julie ou la Nouvelle Héloïse

«Յուլիա կամ Նոր Էլոիզ» (ֆր.՝ Julie ou la Nouvelle Héloïse), նամակագրական վեպ՝ գրված 1757-1760 թվականներին Ժան-Ժակ Ռուսոյի կողմից։ Գրական սենտիմենտալիզմի կենտրոնական ստեղծագործություններից մեկն է, որը սկիզբ է դրել «գյուղական ճաշակի» և շվեյցարական բնանկարի նորաձևությանը։ Վեպը մեծ հաջողություններ է ունեցել ժամանակակիցների շրջանում։ Առաջին քառասուն տարում «Նոր Էլոիզը» միայն պաշտոնապես վերահրատարակվել է 70 անգամ. հաջողություն, որին չի արժանացել 18-րդ դարի ֆրանսիական գրականության ոչ մի այլ գործ^[3]։

Վերնագրի երկրորդ մասը հղում է կատարում Էլոիզայի և Աբելյարի միջնադարյան սիրո պատմությանը, որին նման էր վեպի գլխավոր հերոսների՝ ազնվականուհի Յուլիա դ’Էտանժի և տարատոհմիկ Սեն-Պրեի ճակատագիրը։ Գրքի առաջին կեսը քաղաքակրթության բոլոր պայմանականությունները ոչնչացնող բնական կրքի գովերգումն է, երկրորդ կեսում հեղինակը նկարագրել է Յուլիայի և Վոլմարի ընտանեկան կյանքը, փառաբանել մարդու բարոյական պարտքը և հասարակական պարտականությունները։ Ռուսոյի կարծիքով՝ բնության ձայնը, որին հնազանդվում են հերոսները, նրանց դարձնում է առաքինի։ Նամակաձև ժանրի կիրառումը Ռուսոյին հնարավորություն է տվել արտացոլելու ոչ միայն հերոսների ներաշխարհը, այլև շոշափելու դարի կարևորագույն սոցիալական և փիլիսոփայական խնդիրները։ Սա կապված է Սեն Պրեի կերպարի՝ «երրորդ դասի» մարդու նոր տիպի հետ, որին անձնական կրքերից և շահերից բացի հուզել է նաև աշխարհի ճակատագիրը։ Վեպում կարևոր կոնստրուկտիվ դեր են կատարում նաև բնապատկերները, որոնք միշտ գունազարդված են քնարական տրամադրությամբ և համապատասխանեցված գործող անձանց հոգեվիճակին^[4]։

Սյուժե

Սեն-Պրեն, որը ոչ ազնվական ծագմամբ երիտասարդ էր, շվեյցարական լճի ափի դաստակերտում աշխատում էր որպես բարոն դ’Էտանժի դստեր տնային ուսուցիչ և միջնադարյան Աբելյարի նման սիրահարվում իր աշակերտուհուն՝ Յուլիային։ Նրա սերը փոխադարձ էր, և աղջիկը նույնիսկ նվիրում է առաջին համբույրը։ Յուլիան հասկանում էր, որ իրենց կապն առանց ամուսնության չի կարող հավանության արժանանալ իր ծնողների կողմից, իսկ ցածր խավի մարդու հետ ամուսնությանը հայրը երբեք հավանություն չի տա (չէ՞ որ հայրը վաղուց աղջկա համար ամուսին էր ընտրել իր հին ընկերոջ՝ դե Վոլմարի որդուն)։

Ենթարկվելով իր զգացմունքներին՝ Յուլիան ավելի է մտերմանում Սեն-Պրենի հետ և համաձայնվում նրա հետ գիշերը հանդիպել։ Երբ Սեն-Պրեն ջղագրգռված վիճակում մենամարտի է հրավիրում աղջկա մեկ այլ երկրպագուի՝ միլորդ Էդուարդին, Յուլիան հաշտեցնում է թշնամիներին, և նրանք դառնում են լավագույն ընկերներ։ Ծեր բարոնը, իմանալով նրանց կապի մասին, աղջկան արգելում է հանդիպել Սեն-Պրեի հետ։ Միլորդն ընկերոջը տանում է հեռավոր վայրեր՝ նրան թույլ չտալով հրաժեշտ տալ սիրելիին։ Այնուամենայնիվ, նրանք շարունակում են նամակ գրել միմյանց։ Յուլիայի մայրը, նրանց նամակագրական կապը բացահայտելով, այնպիսի հուզմունք է ապրում, որ վաղաժամ մահանում է։ Փորձելով ապաշխարել՝ Յուլիան համաձայնվում է ամուսնանալ պատվարժան Վոլմարի հետ։

Մի քանի տարի անց Սեն-Պրեն շուրջերկրյա ճանապարհորդությունից վերադառնում է դաստակերտ։ Նա Յուլիա դե Վոլմարին տեսնում է երկու որդիներով շրջապատված։ Բոլորի կողմից հարգված և բարձր արժանիքների տեր Վոլմարը նրան առաջարկում է զբաղվել որդիների դաստիարակությամբ։ Սեն-Պրեն ակնկալում է Յուլիայի համար լինել պարզապես ընկեր, բայց հոգու խորքում կասկածում է, թե ինչքանով է դա հնարավոր։ Յուլիան, փրկելով գետն ընկած որդուն, սառչում է։ Նրա մրսածությունը մահացու էր։ Սեն-Պրեին գրած վերջին նամակում նա խոստովանում է, որ ամբողջ կյանքում սիրել է միայն նրան, և շնորհակալություն է հայտնում ճակատագրին, որ իրեն ազատում է նոր փորձություններից։

Գլխավոր հերոսներ

Յուլիա դ’Էտանժ, ամուսնացած է պարոն դե Վոլմարի հետ։ Սիրում է Սեն-Պրեին՝ իր ուսուցչին, դառնում է նրա գաղտնի սիրուհին։ Հոր՝ բարոն դ’Էտանժեի վճռական մերժումից հետո շարունակում է սիրել Սեն-Պրեին, բայց ամուսնանում է դե Վոլմարի հետ։
Սեն-Պրե – աղքատ տարատոհմիկ, որ սիրահարված է Յուլիա դ’Էտանժին։ Նրա իսկական անունը վեպում չի նշվում։ Սեն-Պրեն (ֆր.՝ Saint-Preux) նրա մականունն էր, որը նրան տվել էր Յուլիան իրենց հարաբերությունների սկզբում՝ նրան անվանելով «իր դյուցազն» (ֆր.՝ mon Preux): Վեպի երրորդ մասի նամակներից պարզվում է, որ նրա իսկական անվան և ազգանվան սկզբնատառերն են «Ս. Գ»^[5]։
դե Վոլմար^[6] – «հունական հավատի» լեհ ազնվական, որը վերադարձել էր ազատախոհների սիբիրյան աքսորից։ Յուլիայի հոր մտերիմ ընկերն է, որը, ի նշան երախտագիտության, խոստացել էր դե Վոլմարի որդուն կնության տալ իր դստերը։ Գիտի Յուլիայի ու Սեն-Պրեի սիրո և նախկին հարաբերությունների մասին, բայց վստահում է նրանց պարտքի ու երախտագիտության զգացումներին։
Կլարա դ’Օրբ –Յուլիայի զարմուհին, նրա լավագույն և հավատարիմ ընկերուհին։
Միլորդ Էդուարդ Բոմստոն – անգլիացի ազնվական։ Սկզբում Սեն-Պրեն Յուլիայի պատճառով նրան մենամարտի է հրավիրում։ Մենամարտը հաջողվում է կանխել, իսկ միլորդ Էդուարդը (ինչպես սովորաբար նրան անվանում են վեպում) դառնում է Սեն-Պրեի մտերիմ ընկերը։

Վեպի նկարազարդումներ
«Յուլիայի և Սեն-Պրեի զբոսանքը Ժնևի լճում»
(IV մաս, XVII նամակ)
Շարլ Էդուարդ Լե Պրենս, 1824, Ռուսոյի թանգարանը Մոնմորանսիում
Յուլիա և Սեն-Պրե։
1878 թվականի ֆրանսիական հրատարակության նկարազարդում
Սեն-Պրեն լճափին։
1840 թվականի գերմանական հրատարակություն
Յուլիան կարդում է Սեն-Պրեի նամակը։
1840 թվականի գերմանական հրատարակություն

Ստեղծման պատմություն

«Նամակ Դ'Ալամբերին» աշխատանքում Ռուսոն «Կլարիսան» անվանել է լավագույն վեպ։ Նրա «Նոր Էլոիզան» գրվել է Ռիչարդսոնի ակնհայտ ազդեցության տակ։ Ռուսոն ոչ միայն վերցրել է նմանատիպ սյուժե. հերոսուհու ողբերգական ճակատագիր, որը մահանում է առաքինության դեմ սիրո և գայթակղության պայքարում, այլ նաև յուրացրել է զգայուն վեպի ոճը։ Վեպը գրված է նամակի ձևով, այն կազմված է 163 նամակից ու վերջաբանից։ 18-րդ դարի ընթերցողներին այդպիսի ձևը դուր էր գալիս, քանի որ նամակներն այդ ժամանակների ճաշակի վերաբերյալ անվերջանալի քննարկումների ու զեղումների լավագույն պատճառն էին։ Այդ ամենը կար նաև Ռիչարդսոնի մոտ։

Ռուսոն «Նոր Էլոիզա» ստեղծագործության մեջ շատ բան ներառել է և իրենից, իր անձնական զգացումներն ու այն, ինչ թանկ էր իր համար։ Սեն-Պրեն հենց ինքն է, բայց իդեալական և վեհ զգացմունքների բարձր ոլորտով, վեպի կանայք կանանց այն կերպարներն են, որոնք հետք են թողել նրա կյանքում, Վոլմարը նրա ընկեր Սեն-Լամբերն է, որը նրան առաջարկել էր զբաղեցնել կոմսուհի դ’Ուդետոյին, վեպի գործողությունների վայրը նրա հայրենիքն է, վեպի առավել դրամատիկ պահերը տեղի են ունենում Ժնևի լճի ափին։ Այս ամենը վեպի առաջացրած տպավորությունն ավելի ազդեցիկ է դարձրել։ Բայց նրա հիմնական նշանակությունը նրանց տրված նոր տեսակների ու նոր իդեալների մեջ է։ Ռուսոն ստեղծել է «նուրբ սրտի», «գեղեցիկ հոգու» տեսակը, որ միշտ և կյանքի բոլոր իրավիճակներում, բոլոր հարաբերություններում ու դատողություններում առաջնորդվում է զգացմունքներով^[7]։

Իր «Խոստովանություն» (ռուս.՝ «Исповедь») աշխատության մեջ Ռուսոն գրել է, որ 1758 թվականի փետրվարին «Նոր Էլոիզան» կիսով չափ պատրաստ էր և ավարտվել է 1758/1759 թվականի ձմռանը։ Սակայն Ռուսոյի ժամանակակիցների վկայությամբ արդեն 1757 թվականի դեկտեմբերին նա ամբողջությամբ գրված վեպը կարդացել է իր ընկեր Դիդրոյի համար, չնայած վերջնական խմբագրումը կարող էր դրանից հետո տևել մեկ տարի։

Ինչպես նշվել է վերևում, վեպի սյուժեի վրա ակնհայտորեն ազդել են Ռուսոյի անձնական ապրումները։ 1756 թվականի գարնանը նա բնակություն է հաստատել Մոնմորանսիի մոտ գտնվող վիլլայում՝ Էրմիտաժում, ուր նրան հրավիրել էր մադամ դ’Էպինեն՝ ֆրանսիական հանրագիտակների երկրպագուն և Ֆ. Մ. Գրիմի ընկերուհին։ Այնտեղ Ռուսոն մտադրվում է ուսուցչի ու նրա աշակերտուհու սիրո մասին վեպ գրել, որի առաջին երկու գլուխները տարվա վերջին պատրաստ էին։

Հաջորդ տարվա գարնանը վիլլա է ժամանում 26-ամյա Սոֆի դ’Ուդետոն (ֆր.՝ Sophie d’Houdetot)՝ դ’Էպինեի ազգականուհին։ 44-ամյա Ռուսոն շուտով սիրահարվում է նրան և խոստովանում իր զգացմունքները։ Սակայն Սոֆին, որն այդ ժամանակ սիրահարված էր բանաստեղծ Սեն-Լամբերին և սպասում էր Գերմանիայից նրա վերադարձին, Ռուսոյին խնդրում է գոհանալ ընկերոջ դերով։ Փոփոխված և իդեալականացված ձևով այս պատմությունը Ռուսոն օգտագործել է իր ստեղծագործության սյուժեի զարգացման մեջ^[8]։

Վեպի կառուցվածք

Վեպը կազմված է 6 մասից։ Տիտղոսաթերթում զետեղված է իտալերեն բնաբան՝ վերցված Ֆրանչեսկո Պետրարկայի՝ Լաուրայի մահվան սոնետից.

Non la conobbe il mondo, mentre l’ebbe: Աշխարհը չգիտեր նրան, երբ նա կենդանի էր,

Conobill’io ch’a pianger qui rimasi. Բայց ես գիտեի և մնացի նրան սգալու համար։

Վեպի հրատարակիչ Ռեյը ցանկանում էր գլխավոր ճակատին տեղադրել Ռուսոյի անձնական կարգախոսը՝ «vitam impendere vero» («կյանքը նվիրել ճշմարտությանը»), որը գրողը վերցրել էր Յուվենալիսի 4-րդ երգիծաբանությունից։ Սակայն Ռուսոն վատ ճաշակ է համարել գրքի ներսի երեսում տեղադրել երեք տարբեր լեզուներով տեքստեր (ֆրանսերեն, իտալերեն և լատիներեն)^[9]։

Գրքի վերնագրին հաջորդում է ենթավերնագիրը. «Ալպերի ստորոտի փոքրիկ քաղաքում ապրող երկու սիրահարների նամակները։ Հավաքված և հրատարակված Ժ.-Ժ. Ռուսոյի կողմից»։ Այս ձևով Ռուսոն շարադրված պատմությանը հաղորդել է ավելի մեծ ճշգրտություն՝ ներկայանալով ոչ թե որպես ստեղծող, այլ որպես հերոսների ծանոթ, որը հավաքել ու տպագրել է նրանց նամակները։

Վեպի առաջին հրատարակումից մի քանի օր անց՝ 1761 թվականի փետրվարի 18-ին, Ռուսոն առանձին տպագրել է վեպի «Երկրորդ առաջաբանը»՝ գրված գրողի ու հրատարակողի երկխոսության ձևով^[9]։

1764 թվականի փարիզյան հրատարակության մեջ ավելացվել է «Նամակների ցանկ»՝ նրանցից յուրաքանչյուրի ամփոփագրով։ Ռուսոն ինքը չի մասնակցել դրան, բայց ավելի ուշ հավանություն է տվել այդ գաղափարին, և վեպի ամբողջական հրատարակությունները սովորաբար այն ներառում են իրենց մեջ^[10]։

Հրատարակությունների ստանդարտ մասն են դարձել նաև «Փորագրանկարների սյուժեները», որոնցում Ռուսոն մանրամասն նկարագրում է առաջին հրատարակության համար արված բոլոր 12 փորագրանկարների սյուժեներն ու պահանջները։

Ընդհակառակը, Ռուսոն իր կյանքի օրոք հրատարակված տարբերակներից հանել է «Միլորդ Էդուարդ Բոմստոնի սիրային պատմությունը» նովելը, քանի որ նա համարում էր, որ այն իր տոնով հակասում է վեպի ընդհանուր ոճին և նրա սյուժեի «հուզիչ պարզությանը»։ Նովելն առաջին անգամ տպագրվել է արդեն Ռուսոյի մահվանից հետո՝ 1780 թվականին ժնևյան հրատարակությամբ^[11]։

Հաջողություններ

«Նոր Էլոիզան» նպաստել է գյուղական կյանքի ռուսոյական մշակույթի տարածմանը։ Այսպես, Ֆրանսիայի թագուհի Մարի Անտուանետը, վեպում կարդալով կաթի օգտակարության մասին Ռուսոյի դատողությունները, պատվիրել է Փոքր Տրիանոն կառուցել իրական կաթնային ձևով, որտեղ պալատականներին ներկայանում էր կաթնավաճառուհու հագուստով։

Վեպն առաջին անգամ հասարակության ուշադրությունը հրավիրել է շվեյցարական ռիվիերայի գեղեցկության վրա^[12]^[13]։ 18-րդ դարի վերջին բոլոր գրան-տուրերի պարտադիր կետն էր դարձել Շվեյցարիա այցելությունը (և ոչ թե միայն անտիկ փլատակներ, որոնք մինչ այդ զբոսաշրջիկների հետաքրքրության հիմնական օբյեկտներն էին)։ «Նոր Էլոիզան» ձեռքներին Շվեյցարիայում շրջած ճանապարհորդների թվում են եղել Ջեյմս Բոսուելը (1764), Նիկոլայ Կարամզինը (1789), Ջորջ Բայրոնը (1816).

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://data.mimotext.uni-trier.de/entity/Q1429
↑ ^2,0 ^2,1 Mylne V. Bibliographie Du Genre Romanesque Français, 1751-1800 (ֆր.) — 1977.
↑ Избранные… — С. 732.
↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան, խմբագիր՝ Վիկտոր Համբարձումյան, հատոր 10, Երևան, Հայ սովետական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1984, էջ 101:
↑ Избранные… — С. 749.
↑ Նրա առաջին անունը վեպում ոչ մի անգամ չի հիշատակվում։
↑ «Руссо, Жан-Жак». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Избранные… — С. 731—732.
↑ ^9,0 ^9,1 Избранные… — С. 761.
↑ Избранные… — С. 762.
↑ Избранные… — С. 760.
↑ Romanticism, Rousseau, Switzerland: New Prospects - Google Книги
↑ Exercises in Translation: Swiss-British Cultural Interchange - Google Книги

Գրականություն

Գրքեր

Santo L. Aricò, Rousseau's Art of persuasion in La nouvelle Héloïse, University Press of America, Lanham, 1994 978-0-8191-9618-7
(Ֆրանսերեն) Nouchine Behbahani, Paysages rêvés, paysages vécus dans La Nouvelle Héloïse de J.-J. Rousseau, Voltaire Foundation at the Taylor Institution, Oxford, 1989 978-0-7294-0393-1
(Ֆրանսերեն) L’Amour dans la nouvelle Héloïse : texte et intertexte : actes du colloque de Genève, 10-11-12 juin 1999, Éd. Jacques Berchtold, François Rosset, Droz, Genève, 2002 978-2-600-00808-2
(Ֆրանսերեն) Jean-Marie Carzou, La Conception de la nature humaine dans la Nouvelle Héloïse, Sauret, Paris, 1966
(Ֆրանսերեն) Charles Dédéyan, Jean-Jacques Rousseau : la Nouvelle Héloïse, ou, l’éternel retour, Nizet, Saint-Genouph, 2002 978-2-207-81269-3
(Ֆրանսերեն) Charles Dédéyan, La Nouvelle Héloïse de Jean-Jacques Rousseau : étude d’ensemble, SEDES-CDU, Paris, 1990 978-2-7181-2781-1
Maurice R Funke, From saint to psychotic: the crisis of human identity in the late 18th century : a comparative study of Clarissa, La Nouvelle Héloise, Die Leiden des jungen Werthers, P. Lang, New York, 1983 978-0-8204-0001-3
James Fleming Jones, La Nouvelle Héloïse, Rousseau and utopia, Droz, Genève, 1977
Peggy Kamuf, Fictions of Feminine Desire: Disclosures of Héloïse, U of Nebraska Press, Lincoln, 1982 978-0-8032-2705-7
(Ֆրանսերեն) François van Laere, Une Lecture du temps dans la Nouvelle Héloïse, La Baconnière, Neuchâtel, 1968
(Ֆրանսերեն) Laurence Mall, Origines et retraites dans La nouvelle Héloïse, P. Lang, New York, 1997 978-0-8204-3349-3
(Ֆրանսերեն) William Mead, Jean-Jacques Rousseau, ou le Romancier enchaîné ; étude de la nouvelle Héloïse, Presses universitaires de France, Paris, 1966
(Ֆրանսերեն) Daniel Mornet, La Nouvelle Héloïse de J.-J. Rousseau ; étude et analyse, Mellottée Paris, 1929
(Ֆրանսերեն) (գերմ.) Perry Reisewitz, L’Illusion salutaire : Jean-Jacques Rousseaus Nouvelle Héloïse als ästhetische Fortschreibung der philosophischen Anthropologie der Discours, Romanistischer Verlag, Bonn, 2000 978-3-86143-103-9
(Ֆրանսերեն) Yannick Séité, Du Livre au lire : La nouvelle Héloïse, roman des lumières, Champion, Paris, 2002 978-2-7453-0517-6
(Ֆրանսերեն) Étienne Servais, Le Genre romanesque en France depuis l’apparition de la Nouvelle Héloïse jusqu’aux approches de la Révolution, M. Lamertin, Bruxelles, 1922
(Ֆրանսերեն) Anne Tilleul, La Vertu du beau : essai sur La nouvelle Héloïse, Humanitas nouvelle optique, Montréal, 1989 978-2-89396-007-4
Жан-Жак Руссо Избранные сочинения. — М.: Гослитиздат, 1961. — Т. 2.
Вольтер, Дени Дидро, Жан-Жак Руссо Литература Французского Просвещения. — М.: Дрофа, 2008. — (Библиотека зарубежной классики). — ISBN 9785358029880

Հոդվածներ

(Ֆրանսերեն) Nouchine Behbahani, Paysages rêvés, paysages vécus dans La Nouvelle Héloïse de J. J. Rousseau, Voltaire Foundation at the Taylor Institution, Oxford, 1989, 978-0-7294-0393-1
(Ֆրանսերեն) Jacques Berchtold, “L’Impossible Virginité du jardin verbal : les Leçons de la nature selon la Lettre IV, 11 de La Nouvelle Héloïse“, Éd. et préf. Jürgen Söring, Peter Gasser, Rousseauismus: Naturevangelium und Literatur, Frankfurt, Peter Lang, 1999, p. 53-83 978-3-631-34916-8
(Ֆրանսերեն) Nadine Bérenguier, “Le ‘Dangereux Dépôt’: Virginité et contrat dans Julie ou La Nouvelle Héloïse ”, Eighteenth-Century Fiction, July 1997, n° 9 (4), p. 447-63
(Ֆրանսերեն) André Blanc, “Le Jardin de Julie”, Dix-huitième Siècle, 1982, n° 14, p. 357-376
(Ֆրանսերեն) Luciano Bulber, “Jean-Jacques Rousseau, peintre de la nature-état d’âme dans La Nouvelle Héloïse“, Kwartalnik Neofilologiczny, 1988, n° 35 (4), p. 415-29
(Ֆրանսերեն) Henri Coulet, “Couples dans La Nouvelle Héloïse“, Littératures, Fall 1989, n° 21, p. 69-81
(Ֆրանսերեն) Catherine Cusset, “Cythère et Elysée: Jardin et plaisir de Watteau à Rousseau”, Dalhousie French Studies, Winter 1994, n° 29, p. 65-84
(Ֆրանսերեն) Claude Labrosse, Éd. K. Kupisz, G.-A. Pérouse, J.-Y. Debreuille, "La Figure de Julie dans La Nouvelle Héloïse", Le Portrait littéraire, Lyon, PU de Lyon, 1988, p. 153-58
(Ֆրանսերեն) Michel Delon, “La Nouvelle Héloïse et le goût du rêve”, Magazine Littéraire, Sept 1997, n° 357, p. 36-8
(Ֆրանսերեն) Arbi Dhifaoui, “L’Épistolaire et/ou la violence dans La Nouvelle Héloïse de Rousseau”, Éd. et intro. Martine Debaisieux, Gabrielle Verdier, Violence et fiction jusqu’à la Révolution, Tübingen, Narr, 1998, p. 357-66
(Ֆրանսերեն) Jean Ehrard, “Le Corps de Julie”, Éd. Raymond Trousson, Michèle Biblio. Mat-Hasquin, Jacques Lemaire, Ralph Heyndels, Thèmes et figures du siècle des Lumières : mélanges offerts à Roland Mortier, Genève, Droz, 1980, p. 95-106
(Ֆրանսերեն) Anne Srabian de Fabry, “L’Architecture secrète de La Nouvelle Héloïse“, Australian Journal of French Studies, 1982 Jan.-Apr., n° 19 (1), p. 3-10
(Ֆրանսերեն) Anne Srabian de Fabry, “Quelques observations sur le dénouement de La Nouvelle Héloïse“, French Review, Oct 1972, n° 46 (1), p. 2-8
(Ֆրանսերեն) R. J. Howells, “Désir et distance dans La Nouvelle Héloïse“, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1985, n° 230, p. 223-232
(Ֆրանսերեն) R. J. Howells, “Deux histoires, un discours : La Nouvelle Héloïse et le récit des amours d’Émile et Sophie dans l’Émile”, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1987, n° 249, p. 267-294
(Ֆրանսերեն) François Jost, “La Nouvelle Héloïse, Roman Suisse”, Revue de Littérature Comparée, 1962, n° 35, p. 538-565
(Ֆրանսերեն) Tanguy L’Aminot, “L’Amour courtois dans La Nouvelle Héloïse“, Piau-Gillot, Colette Éd. Desné, Roland Éd. L’Aminot, Tanguy Éd. Modernité et pérennité de Jean-Jacques Rousseau. Champion, Paris, 2002, p. 241-57
(Ֆրանսերեն) Claude Labrosse, “Nouveauté de La Nouvelle Héloïse," Eighteenth-Century Fiction, Jan-Apr 2001, n° 13 (2-3), p. 235-46
(Ֆրանսերեն) J.-L. Lecercle, “L’Inconscient et création littéraire : sur La Nouvelle Héloïse“, Études Littéraires, 1969, n° 1, p. 197-204
(Ֆրանսերեն) Annie Leclerc, “Jean-Jacques Rousseau : l’Amour au pays des chimères”, Magazine Littéraire, Par 1995, n° 331, p. 31-34
(Ֆրանսերեն) Pierre Rétat, Litteratures, “L’Économie rustique de Clarens”, 1989 Fall; 21: 59-68
Laurence Mall, “Les Aberrations de l’errance : le Voyage dans La Nouvelle Héloïse“, Australian Journal of French Studies, 1994, n° 31 (2), p. 175-87
(Ֆրանսերեն) Francine Markovits, “Rousseau et l’éthique de Clarens : une économie des relations humaines”, Stanford French Review, 1991, n° 15 (3), p. 323-48
(Ֆրանսերեն) Ourida Mostefai, Lectures de La Nouvelle Héloïse, N. Amer. Assn. for the Study of Jean-Jacques Rousseau, Ottawa, 1993 978-0-9693132-3-6
- (Ֆրանսերեն) Philip Knee, “Wolmar comme médiateur politique”, p. 117-27
- (Ֆրանսերեն) Guy Lafrance, “L’Éthique de La Nouvelle Héloïse et du Vicaire Savoyard“, p. 141-50
- Jim MacAdam, “Reading Julie Amour-propre-ly”, p. 107-16
- (Ֆրանսերեն) Laurence Mall, pp. 163–73”, “L’Intérieur et l’extérieur : Étude des lettres parisiennes dans La Nouvelle Héloïse“, p. 163-73
- (Ֆրանսերեն) Jean Roussel, pp. 61–72”, “La Nouvelle Héloïse et la politique : de l’écart à l’emblème”, p. 61-72
- (Ֆրանսերեն) Teresa Sousa de Almeida, “La Circulation des lettres dans le roman ou le Partage des pouvoirs”, p. 175-84
- (Ֆրանսերեն) Jean Terrasse, pp. 129–39”, “Jean-Jacques, Saint-Preux et Wolmar : aspects de la relation pédagogique”, p. 129-39
- (Ֆրանսերեն) Loïc Thommeret, “De La Nouvelle Héloïse aux Confessions, une triade infernale”, p. 213-21
- (Ֆրանսերեն) María José Villaverde, “L’Égalité dans La Nouvelle Héloïse“, p. 73-84
Ruth Ohayon, “Rousseau’s Julie; Or, the Maternal Odyssey”, College Language Association Journal, Sept. 1986, n° 30 (1), p. 69-82
(Ֆրանսերեն) Robert Osmont, “Expérience vécue et création romanesque : le sentiment de l’éphémère dans La Nouvelle Héloïse“, Dix-huitième Siècle, 1975, n° 7, p. 225-42
(Ֆրանսերեն) Paul Pelckmans, “Le Rêve du voile dans La Nouvelle Héloïse“, Revue Romane, 1982, n° 17 (1), p. 86-97
(Ֆրանսերեն) René Pomeau, “Le Paysage de La Nouvelle Héloïse : l’Asile, l’espace”, The Feeling for Nature and the Landscape of Man, Éd. Paul Hallberg, Gothenburg, Kungl. Vetenskaps & Vitterhets-Samhället, 1980, p. 132-42
(Ֆրանսերեն) Jean Roussel, “La Douleur de Saint-Preux”, Éd. Carminella Biondi, Carmelina Imbroscio, Marie-Josée Latil, Nadia Minerva, Carla Pellandra, Adriana Sfragaro, Brigitte Soubeyran, Paola Vecchi, La Quête du bonheur et l’expression de la douleur dans la littérature et la pensée françaises. Genève, Droz, 1995, p. 371-9
(Ֆրանսերեն) Jean Roussel, “La Faute, le rachat et le romanesque dans La Nouvelle Héloïse“, Travaux de Littérature, 1995; 8: 209-20
(Ֆրանսերեն) Timothy Scanlan, “Perspectives on the Nuits d’amour in Rousseau’s La Nouvelle Héloïse“, AUMLA, Nov 1993, n° 80, p. 93-9
(Ֆրանսերեն) Norbert Sclippa, “L’Idéal politique et l’idée de Nation dans La Nouvelle Héloïse“, Jean-Jacques Rousseau, politique et nation, Intro. Robert Thiéry, Paris, Champion, 2001, XXIV, p. 101-8
(Ֆրանսերեն) Norbert Sclippa, “La Nouvelle Héloïse et l’aristocratie”, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1991, n° 284, p. 1-71
(Ֆրանսերեն) Norbert Sclippa, “La Nouvelle Héloïse, la noblesse et la bourgeoisie”, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1989, n° 265, p. 1617-1619
(Ֆրանսերեն) Jean-Paul Sermain, “La Nouvelle Héloïse ou l’invention du roman-poème””, Éd. Colette Piau-Gillot, Roland Desné, Tanguy L’Aminot, Modernité et pérennité de Jean-Jacques Rousseau, Paris, Champion, 2002, p. 227-40
(Ֆրանսերեն) Jean Sgard, “De Cunégonde à Julie”, Recherches et Travaux, 1996, n° 51, p. 121-30
(Ֆրանսերեն) Lieve Spaas, “D’un Clarens à l’autre : structures du désir sexuel dans La Nouvelle Héloïse“, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1991, n° 284, p. 73-82
(Ֆրանսերեն) Jean Starobinski, “Jean-Jacques Rousseau : Jours uniques, plaisirs redoublés”, Thèmes et figures du siècle des Lumières : mélanges offerts à Roland Mortier, Éd. Raymond Trousson Michèle Mat-Hasquin, Jacques Lemaire, Ralph Heyndels, Genève, Droz, 1980, p. 285-97
(Ֆրանսերեն) Raymond Trousson, “De Jacques à Jean-Jacques ou du bon usage de La Nouvelle Héloïse“, Éd. Elio Mosele, Intro. Pierre Brunel, George Sand et son temps, I-III. Slatkine, Genève, 1994, p. 749-66
(Ֆրանսերեն) Raymond Trousson, “Le Rôle de Wolmar dans La Nouvelle Héloïse“, Éd. Raymond Trousson, Michèle Mat-Hasquin, Jacques Lemaire, Ralph Heyndels, Thèmes et figures du siècle des Lumières : mélanges offerts à Roland Mortier, Genève, Droz, 1980, p. 299-306
(Ֆրանսերեն) Joseph Waldauer, “La Solitude et la communauté dans La Nouvelle Héloïse“, Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, 1989, n° 265, p. 1271-4
Hans Wolpe, “Psychological Ambiguity in La Nouvelle Héloise“, University of Toronto Quarterly, 1959, n° 28, p. 279-90

Արտաքին հղումներ

«Վեպի 1761 թվականի առաջին հրատարակության սկանավորված կրկնօրինակ» (ֆրանսերեն). Open Library. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
Վեպի սյուժեի վերապատմում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուլիա կամ Նոր Էլոիզ» հոդվածին։

[_f6ef2012a1a6b829-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://data.mimotext.uni-trier.de/entity/Q1429

[_69b28d430a120259-2] 2,0 ^2,1 Mylne V. Bibliographie Du Genre Romanesque Français, 1751-1800 (ֆր.) — 1977.

[3] Избранные… — С. 732.

[4] Հայկական սովետական հանրագիտարան, խմբագիր՝ Վիկտոր Համբարձումյան, հատոր 10, Երևան, Հայ սովետական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1984, էջ 101:

[5] Избранные… — С. 749.

[6] Նրա առաջին անունը վեպում ոչ մի անգամ չի հիշատակվում։

[7] «Руссо, Жан-Жак». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[8] Избранные… — С. 731—732.

[autogenerated1-9] 9,0 ^9,1 Избранные… — С. 761.

[10] Избранные… — С. 762.

[11] Избранные… — С. 760.

[12] Romanticism, Rousseau, Switzerland: New Prospects - Google Книги

[13] Exercises in Translation: Swiss-British Cultural Interchange - Google Книги

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]