Jump to content

Յայոի Կուսամա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յայոի Կուսամա
ճապ.՝ 草間彌生
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 22, 1929(1929-03-22)[1][2][3][…] (96 տարեկան)
ԾննդավայրՄացումոտո, Ճապոնական կայսրություն[4][5][6]
Քաղաքացիություն Ճապոնիա
ԿրթությունKyoto City University of Arts?
ԵրկերA Message of Love, Directly from My Heart unto the Universe?[7]
Մասնագիտությունքանդակագործ, վիպասան, նկարչուհի, գրող, գծանկարիչ, լուսանկարիչ, ինստալյացիոն արտիստ, կոնցեպտուալ արվեստագետ, նորաձևության դիզայներ, վիդեոնկարիչ, performance artist, կոլաժիստ, գծագրող և վիզուալ արտիստ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԶերո
Կայքyayoi-kusama.jp
 Yayoi Kusama Վիքիպահեստում

Յայոի Կուսամա (մարտի 22, 1929(1929-03-22)[1][2][3][…], Մացումոտո, Ճապոնական կայսրություն[4][5][6]), Ճապոնացի նկարչուհի։ Նրա նկարները, կոլաժները, փափուկ քանդակները, ներկայացումները և ինստալյացիաները կրկնության, օրինաչափության և կուտակման մոլուցքն են արտահայտում: Նրա աշխատանքները պարունակում են ֆեմինիզմի, մինիմալիզմի, սյուրռեալիզմի, ար բրյուտի, փոփ արտի և աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմի տարրեր և հագեցած են ինքնակենսագրական, հոգեբանական և սեռական բովանդակությամբ։ Կուսաման իրեն նկարագրում է որպես «կպչուն նկարչուհի»։ Նա նաև գրող է և բանաստեղծուհի, ստեղծել է նշանավոր գործեր կինոյի և նորաձևության ոլորտում: Տառապում է հոգեկան հիվանդությամբ. 2008 թվականի նոյեմբերի 12-ին նրա աշխատանքը Քրիստիսում վաճառվել է 5,100,000 դոլարով, ինչը ռեկորդ է ապրող նկարչի համար։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յայոի Կուսաման ծնվել է Նագանո պրեֆեկտուրայի Մացումոտո քաղաքում, մանկուց տառապում էր հալյուցինացիաներից և մոլուցքային մտքերից, որոնք հաճախ ինքնասպանության փորձերի էին բերում: Նա ընտանիքի չորրորդ երեխան էր։ Մայրը նրանից պահանջում էր լիակատար հնազանդություն և հաճախ պատժում էր երեխային ամենափոքր անհնազանդության համար, այդ թվում՝ ֆիզիկական բռնության ենթարկելով։ Աղջկա հոգեվիճակը մեծապես տուժել է նման արարքներից, նա սկսել է հալյուցինացիաներ և տարբեր տեսիլքներ ունենալ[9]։ Նրա անհանգիստ վիճակը ինչ-որ կերպ հարթելու համար հոգեբույժը խորհուրդ տվեց պարբերաբար նկարել։

Նրա մայրը ակտիվորեն դեմ էր այս հոբբիին, դեն էր նետում նրա նկարները և պատժում նրան նկարելու համար։ Իսկ երբ աղջիկը 10 տարեկան էր, մայրը դուրս է նետել նրա բոլոր ներկերը, վրձիններն ու թուղթը՝ ասելով, որ պետք է պատրաստվի տնային տնտեսուհու կարգավիճակին։

Մի օր ես նայում էի կարմիր ծաղիկներով սփռոցին։ Նայելով վեր՝ հանկարծ տեսա, որ նույն ծաղիկները ծածկում են առաստաղը, պատուհանները, պատերը, ամբողջ սենյակը, մարմինս ու տիեզերքը։ Ինձ թվում էր, որ ինքնաոչնչանում եմ, տարրալուծվում ժամանակի ու տարածության անսահմանության մեջ, վերածվում Ոչնչի: Ես հասկացա, որ դա ոչ թե իմ երեւակայության մեջ է, այլ իրականում, ու վախեցա։ Ես գիտեի, որ պետք է փախչեմ, որպեսզի կարմիր ծաղիկների հմայքը չխլի իմ կյանքը: Ես հուսահատ վազեցի աստիճաններով։ Աստիճանները սկսեցին փշրվել ոտքերիս տակ ու ես ընկա աստիճաններից՝ վնասելով ոտքս
- Յայոի Կուսամայի հուշերից[10]

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր կարիերայի սկզբում Կուսաման սկսեց ծածկել մակերեսները (պատեր, հատակներ, կտավներ, իսկ ավելի ուշ՝ առօրյա առարկաներ և մերկ օգնականներ) պոլկա կետերով, ինչը դարձավ նրա տարբերանշանը։ Սիսեռի մեծ դաշտերը կամ ինչպես ինքն է անվանում «անսահման ցանցերը», ազդվել են նրա հալյուցինացիաներից:

1948 թվականին, չնայած մոր բացահայտ ընդդիմությանը, Յայոին ընդունվեց Կիոտոյի քաղաքի արվեստի և արհեստների դպրոցը։ Այնտեղ նա սկզբում սովորել է ավանդական ճապոնական «Նիհոնգա» նկարչությունը, այնուհետև անցել աբստրակտ ձևերին։ Նա այնտեղ սովորել է մեկ տարի։

Աղջկա երիտասարդության ամենակարևոր գեղարվեստական ​​տպավորությունը ամերիկացի հայտնի աբստրակտ նկարիչ Ջորջիա Օ'Քիֆի նկարների վերարտադրությունների հավաքածուն էր: Աշխատանքներն այնքան են տպավորվել նրան, որ նա գտել է նկարչի հասցեն և նամակ գրել նրան։ Երկուսի միջև նամակագրություն է սկսվել, և արդյունքում Յայոին որոշել է տեղափոխվել ԱՄՆ։ «Մայրս մի միլիոն իենով ծրարը նետեց երեսիս և ասաց. «Ահա՛, գնա և այլևս ոտք չդնես այս տուն», - հիշում է նկարչուհին։

Յայոին անգլերեն լավ չգիտեր և Ամերիկայում կապեր չուներ, բայց նա վճռել էր անել այն, ինչ սիրում էր և երբեք չվերադառնալ Ճապոնիա: Նա իր հետ բերեց երկու հարյուր գծանկար, իսկ մնացած աշխատանքները ոչնչացրեց. դրանք պարունակում էին հիշողություններ իր անցյալի կյանքից: 1957 թվականին Կուսաման գնաց Սիեթլ։ Այնտեղ նրան բախտ է վիճակվել համեստ ցուցահանդես ունենալ Zoe Dusanne պատկերասրահում: Մեկ տարի անց, հետեւելով Օ'Քիֆի խորհրդին, նա եկավ Նյու Յորք։

Ջորջիա Օ'Քիֆը Կուսամային ծանոթացրեց արվեստի դիլեր Էդիթ Հալպերտի հետ, որը դարձավ նկարչի ֆինանսական աջակիցը հաջորդ մի քանի տարիների ընթացքում: 1959 թվականին նկարչուհին իր առաջին անհատական ​​ցուցահանդեսն անցկացրեց Նյու Յորքում՝ Brata պատկերասրահում։ Այն բարձր է գնահատել նկարիչ և ARTnet-ի քննադատ Դոնալդ Ջադը:

Շուտով Կուսաման մտերմացավ քանդակագործ, սյուրռեալիստ կինոռեժիսոր և նրա ստեղծագործության երկրպագու Ջոզեֆ Քորնելի հետ և դարձավ պացիֆիստական ​​հակամշակույթի մի մասը՝ հիպիների առաջին սերունդը: 1962 թվականին նա միակ կինն էր, որն ընդգրկված էր Nul (Զրո) միջազգային խմբակային ցուցահանդեսում, որն անցկացվեց Ամստերդամի Stedelijk թանգարանում։ Այն ներկայացնում էր այնպիսի նշանավոր եվրոպացիներ, ինչպիսիք են Լուչիո Ֆոնտանան և Օտտո Պիենեն։

Յայոյը բոլորովին չէր ամաչում իր հոգեկան խանգարման համար և հաճախ էր այդ մասին խոսում զրույցներում։ Սա նշանակալի դեր է խաղացել նրա վառ ոճի և ստեղծագործության խթանման գործում: Հատկանշական և ճանաչելի հատկանիշը նրան մանկուց ծանոթ պուտավոր նախշն էր։ Նկարչուհին նկարել է այն ամենը, ինչ կարողացել է այս կետերով՝ դռներ, պատուհաններ, հատակ, կահույք, կենդանիներ։

Յայոի Կուսաման համարվում է Փոփ արտի նախակարապետը։ Նա նյույորքցիների ուշադրությունը գրավեց լյումինեսցենտային ներկով ներկված իր ձեռագործ հանդերձանքով, ճապոնական ավանդական հագուստով և խենթ աքսեսուարներով։ Հավակնոտ Կուսաման քրտնաջան աշխատել է, և նրա անբնական տեսողական ընկալումը գրավեց կոլեկցիոներների և արվեստասերների հետաքրքրությունը:

Նյու Յորքում Կուսաման բազմաթիվ սադրիչ ելույթներ է վարել։ 1968 թվականին նա Բրուքլինի կամրջի վրա կազմակերպեց հակապատերազմական ներկայացում, որը կոչվում էր Self-Obliteration: Anatomic Explosion-Anti-War, որին նա հրավիրեց մասնակցելու ԼԳԲՏ ներկայացուցիչներին։ Նկարչուհին իր ստորագրությամբ զարդարել է ցուցարարների մերկ մարմինները։ Տղաները բարձրացրել են ներկայացման անունով պաստառ, իսկ աղջիկները կանգնել են կամրջի մեջտեղում ու համբուրվել։ Ակցիան միջազգային սկանդալ է առաջացրել։ Բանը հասել է նրան, որ Կիոտոյի դպրոցը, որտեղ սովորել է նկարչուհին, պահանջել է նրա անունը հանել ականավոր շրջանավարտների ցուցակից։ Իր հայրենիքում Կուսամային արժանացրել են ծայրահեղ բացասական վերաբերմունքի և անվանել «անամոթ»։

Չնայած իր համբավին և բեղմնավոր աշխատանքին, Կուսաման անընդհատ ֆինանսական միջոցների պակաս էր զգում, քանի որ փող չէր վաստակում իր արվեստից. այն ժամանակ նրա եկամտի հիմնական աղբյուրները ամսագիրն ու խանութն էին: 1972 թվականին մահանում է նրա ամենամոտ ընկեր Ջոզեֆ Քորնելը, ինչը մեծ կորուստ էր նրա համար։

Կուսաման շատ հավակնոտ էր՝ օգտագործելով ոչ ամերիկուհու իր կարգավիճակը և իր հոգեկան հիվանդության պատմությունը՝ հասարակական հզոր իմիջ ստեղծելու համար: ԱՄՆ-ում գտնվելու ընթացքում նա արագորեն ձեռք բերեց ավանգարդ շարժման առաջնորդի համբավ։

Նա բեմադրում էր իրադարձություններ Կենտրոնական այգում և Բրուքլինի կամրջի վրա՝ մերկ մարմինը օգտագործելով, որպես բողոք Վիետնամի պատերազմի դեմ՝ ստեղծելով հսկայական նկարներ, որոնք հայտնի են որպես Infinity Net Paintings, բաղկացած կրկնվող փոքր կետերից: Այս նկարը բարձր է գնահատել նկարիչ Դոնալդ Ջադը, ով աշխատանքը դիտել է որպես մինիմալիզմի գեղագիտության արտացոլում։

1973 թվականին, առողջական վիճակի կտրուկ վատթարացման պատճառով, Կուսաման վերադարձավ Ճապոնիա։ Բժիշկները պարզել են, որ նա ունի խպիպ և արգանդի միոմա։ Ապաքինվելուց հետո նկարչուհին դարձավ իր գործին և սկսեց վաճառել արևմտյան նկարիչների գործերը: Այնուամենայնիվ, 1973 թվականի նավթային ճգնաժամը և դրան հաջորդած անկումը գործնականում ոչնչացրեցին ճապոնական արվեստի շուկան, և Կուսամայի կարիերան կործանվեց դեռևս չսկսած:

Նյու Յորքից հեռանալուց հետո Կուսաման հիմնականում մոռացության մատնվեց որպես նկարչուհի մինչև 1980-ական թվականների վերջը և 1990-ական թվականների սկիզբը, երբ մի քանի հետահայաց ցուցադրություններ վերակենդանացրին նրա նկատմամբ միջազգային հետաքրքրությունը: Մեկ այլ շրջադարձային պահ էր նրա մասնակցությունը Վենետիկի բիենալեին 1993 թվականին, որտեղ նա ներկայացնում էր Ճապոնիան։ Այսօր նա ապրում է Տոկիոյի հոգեբուժարանում, որտեղ 1970-ականների կեսերից շարունակում է ստեղծագործություններ ստեղծել։ Նրա ստուդիան գտնվում է հիվանդանոցի հարեւանությամբ։

Յայոի Կուսաման գլխավորում է ամենաթանկ գնահատված կենդանի արվեստագետների ցուցակը[11]։

Յայոի Կուսաման ճանաչված է որպես ամերիկյան ավանգարդ շարժման առաջնորդներից մեկը և մինիմալիզմի նախամայրը[11]։

2020 թվականին նկարչուհին կիսվել է ինքնամեկուսացման ժամանակ գրված բանաստեղծությամբ։ Դրանում Կուսաման արձագանքել է աշխարհում տիրող իրավիճակին և կոչ արել պայքարել համաճարակի դեմ և հաղթահարել ընդհանուր դժբախտությունը[12]։ Կուսամայի թանգարանը գտնվում է Տոկիոյում: Շենքը նախագծել է ճապոնական Kume Sekkei ճարտարապետական ​​ընկերությունը։ Հինգ հարկանի շենքը կառուցվել է Սինջուկու թաղամասում՝ նկարչուհու արվեստանոցից և հոգեբուժարանից ոչ հեռու, որտեղ Կուսաման կամավոր բնակվում է 1977 թվականից: Թանգարանի շենքի ձևը հիշեցնում է իրար վրա դրված հինգ խորանարդ։ Շենքի ներսում կան մի քանի պատկերասրահներ, բարձր առաստաղներով տարածություններ, կատարյալ սպիտակ պատեր և կլորացված անկյուններ։ Թանգարանը բացվել է «Ստեղծագործությունը միայնակ հետապնդում է, սերն այն է, ինչը մեզ ավելի է մոտեցնում արվեստին» ցուցահանդեսով (անգլ.՝ Creation Is a Solitary Pursuit, Love Is What Brings You Closer to Art)[11]։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յայոի Կուսամայի թանգարան

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 RKDartists (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Yayoi Kusama — 2008.
  3. ↑ 3,0 3,1 Cole R. Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Artnet — 1998.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Կերպարվեստի արխիվ
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Collectie Boijmans Online — 2010.
  7. ↑ https://new.mta.info/agency/arts-design/collection/a-message-of-love-directly-from-my-heart-unto-the-universe
  8. ↑ https://www.praemiumimperiale.org/en/laureate-en/laureates-en
  9. ↑ «Яей кусама картины. Яёи Кусама: психоделический горошек». evg-crystal.ru. Վերցված է 2021-04-08-ին.
  10. ↑ «Яёи Кусама: психоделический горошек». Яндекс Дзен | Блогерская платформа (ռուսերեն). Վերցված է 2021-04-08-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Яёи Кусама: больше, чем искусство». www.interior.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-04-14-ին. Վերցված է 2021-04-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ artifex (2020-04-21). «Яеи Кусама написала послание коронавирусу | Artifex.ru». Творческий альманах ARTIFEX.RU — Современное искусство и музыка, стрит-арт и граффити, живопись и татуировка в HD (անգլերեն). Վերցված է 2021-04-08-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յայոի Կուսամա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յայոի_Կուսամա&oldid=10254395» էջից