Յալմար ֆոն Սյուդովի սպանություն
Յալմար ֆոն Սյուդովի սպանություն (ինչպես նաև նրա երկու ծառաների), 1932 թվականի մարտի 7-ին Ստոկհոլմում տեղի ունեցած հանցագործությունը։ Այս եռակի սպանությունը դարձել է Շվեդիայում երբևէ կատարված առավել ռեզոնանսային հանցագործություններից մեկը[1]։
Մարմինների հայտնաբերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1932 թվականի մարտի 7-ի գիշերը շվեդ քաղաքական գործիչ Յալմար ֆոն Սյուդովը և նրա երկու աղախինները՝ խոհարար Կարոլին Հերոուն և տնային տնտեսուհի Էբա Համնը, մահացած են հայտնաբերվել Նորր-Մելարսթրանդ 24-ի քաղաքական գործչի տանը[2][3][4]։ Բոլոր երեք զոհերը սպանվել են մինչև մահ[1]։ Քաղաքական գործչի և խոհարարի մարմինները հայտնաբերվել են նրա սենյակում, իսկ Համնը պառկած է եղել ֆոն Սյուդովի սենյակում[1]։ Սկզբում ենթադրվում էր, որ սպանության գործիքը երկաթյա խողովակն է[5], որը նախօրեին գնել էր քաղաքական գործիչ Ֆրեդրիկ ֆոն Սյուդովը։ Ավելի ուշ պարզվել է, որ սպանության գործիք է ծառայել սպանություններից հետո անհետացած մխոցը[2]։
Դիակները հայտնաբերվել են նրա տանը բնակվող հանգուցյալ կնոջ՝ ֆոն Սյուդովի զարմուհու կողմից։ Նրա ցուցմունքները ոստիկանությանը դրդել են Ֆրեդրիկ ֆոն Սյուդովին և նրա կնոջը՝ Ինգունին ձերբակալելու օրդեր տալ՝ որպես գործով գլխավոր կասկածյալներ։ Սպանությունից անմիջապես հետո ամուսնական զույգը տաքսիով գնացել է Ֆրեդրիկի ընկեր Սվեն Հալլմանի (սպորտային հրաձգությամբ զբաղվող) հետ հանդիպման, որի մոտ նրանք վերցրել են ատրճանակը[1]։ Այնուհետև զույգը ուղևորվել է Ստոկհոլմի «Թեղներ» ռեստորան, որից հետո այցելել է հագուստի խանութում ծանոթին, այցելել դեղատուն, թեյարան Նորվիկենում[6], մտել մեկ այլ ռեստորան՝ «Վալլոնեն» անունով»[2]։ Դրանից հետո նրանք ուղևորվել են Ուփսալա քաղաքի «Յիլեթ» ռեստորան, որտեղ ժամանել են երեկոյան ժամը 8-ին։ Գրեթե անմիջապես նրանք հեռացել են ռեստորանից, սակայն 22-ին վերադարձել են երեք ընկերների հետ և զբաղեցրել ընթրիքի սեղանը։ Ճաշի ժամանակ ժամանել են ոստիկանները, որոնք ռեստորանի աշխատակիցներին խնդրել են հանգիստ տեղեկացնել Ֆրեդրիկին, թե ինչ են նրան սպասում մուտքի մոտ։ Ամուսինները բարձրացել են տեղից և դուրս եկել նստավայր, որտեղ Ինգունը նստել է աթոռին։ Ֆրեդրիկը ձևացրել է, թե պատրաստվում է գրկել նրան և կրակել է նրա վրա[7]՝ 7.65 տրամաչափի «Մաուզեր» ատրճանակից։ Դրանից հետո նա կրակել է իր գլխին և գրեթե ակնթարթորեն մահացել[8][9]։ Ֆրեդրիկն ու Ինգունը երեք տարեկան դուստր ունեին։
Սպանության շարժառիթները պարզ չեն, սակայն հնարավոր բացատրությունն այն է, որ Ֆրեդրիկը թմրամոլ է եղել և լուրջ ֆինանսական դժվարություններ է ունեցել։ Հոր հետ նրա հարաբերությունները լարված էին։ Այս բոլոր պատճառները կարող էին անսպասելի ազդակ առաջացնել սպանության համար[1]։ Ոստիկանության տվյալներով՝ սպանության ժամանակ Ֆրեդրիկը վերցրել է հայրական դրամապանակը, որում եղել է 235 կրոն[5][10] (7 հազար կրոն ժամանակակից համարժեքով)[2][11][12]։
Իրադարձություն մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1933 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Գյոթեբորգի Lorensteatern թատրոնում տեղի ունեցավ Սիգֆրիդ Սիվերցի Ett brott («Հանցագործություն») պիեսի պրեմիերան, որի գրվելը պայմանավորված էր քաղաքական գործչի և նրա ծառաների սպանությամբ։ 1934 թվականի մարտի 15-ին պիեսը կատարվել է Ստոկհոլմի թագավորական դրամատիկական թատրոնում, ռեժիսորը եղել է Ալֆ Շյոբերգը։ 1940 թվականին նկարահանվել է ֆիլմ, որում գլխավոր դերերը խաղացել են դերասաններ Էդվին Ադոլֆսոնը և Կարին Էքելունդը[1]։
1985 թվականին շվեդական SVT հեռուստաալիքով ցուցադրվել է ռեժիսոր Ինգվար Սկուգսբերգի Ett skuggspel («Ստվերների խաղ») հեռուստաֆիլմը։ Գլխավոր դերերը կատարել են դերասաններ Ստեֆան Էքմանը և Յեսիկա Սանդենը։
2004 թվականին գրող Հելենա Հենշենը՝ ֆոն Սյուդովի զարմուհին, գիրք է հրատարակել I skuggan av ett brott («Հանցագործության քողի տակ»), որը նվիրված է Նորր-Մելարսթրանդ 24-ում կատարված սպանություններին[13], իսկ 2006 թվականին Ուփսալայի քաղաքային թատրոնը պիես է բեմադրել այդ ողբերգական իրադարձության մասին՝ von Sydowmordens gåta («ֆոն Սյուդովի սպանության հանելուկը»)։ Այս առիթով ֆրեդրիկի և Ինգուն Մոնիկա ֆոն Սյուդովի տարեց դուստրը (մահացել է 2014 թվականին)[14] Svenska Dagbladet թերթին տված հարցազրույցում պատմել է, թե ինչպես է սպանությունը ազդել իր կյանքի վրա[15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Kleberg, Madeleine; Pollack, Ester. «Media stories: murder, motives and moralities» (PDF). Stockholm University. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2005 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 10-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Frigell, Anders von Sydowmordens gåta. — 1st. — Uppsala: Uppsala Publ. House, 2002. — ISBN 91-7005-237-9
- ↑ Ahrenberg, Sixten; Bernhardsson, Carl Olof Polisen lägger pussel. — Stockholm, 1951.
- ↑ Frigell (2004).
- ↑ 5,0 5,1 Frigell (2002).
- ↑ Frigell (2004), p.|133.
- ↑ Frigell (2004), p.|127.
- ↑ Rune, David (2012 թ․ մայիսի 13). «Monica och de von Sydowska morden». P4 Dokumentär (շվեդերեն). Sveriges Radio. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
- ↑ Mälarstedt, Kurt (2004 թ․ օգոստոսի 6). «Morden har präglat hennes liv» (շվեդերեն). Dagens Nyheter. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
- ↑ Henschen (2004).
- ↑ Нп3 I skuggan av ett brott. — Stockholm: Bromberg, 2004. — ISBN 91-7608-994-0
- ↑ «Prisomräknaren – räkna på inflationen» (շվեդերեն). Statistics Sweden. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ LIBRIS post 9499878
- ↑ Monica von Sydow(չաշխատող հղում)//DN.se; 2014-11-26
- ↑ Thunberg, Karin (2006 թ․ նոյեմբերի 19). «Ett barns börda» (շվեդերեն). Svenska Dagbladet. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 1-ին.