Մուրադ Թոփալյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թոփալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Մուրադ Թոփալյան
Ծնվել է1943
Քաղաքացիություն ԱՄՆ

Մուրադ Թոփալյան (Mourad Topalian, 1943), ամերիկահայ քաղաքական գործիչ, Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտեի նախկին նախագահ (ԱՀԱԿ), մի քանի անգամ այցելել է Սպիտակ տուն[1]։ Թոփալյանը 1999 թվականին ձերբակալվել է ամերիկյան իրավապահ մարմինների կողմից՝ ահաբեկչական գործողություններ կազմակերպելու և զենք ու պայթուցիկ նյութեր պահելու մեղադրանքով։ 2001 թվականին Թոփալյանն իրեն մեղավոր է ճանաչել գողացված պայթուցիկ նյութեր և ավտոմատ զենք պահելու մեջ և դատապարտվել 37 ամսվա ազատազրկման դաշնային բանտում և 3 տարվա ազատազրկման՝ հսկողության տակ[2][3][4]։ Երբ Թուրքիան ՄԱԿ-ին պաշտոնական նամակ է ուղարկել Մուրադ Թոփալյանին դատապարտելու կապակցությամբ, Հայաստանի կառավարությունը հանդես է եկել նամակով՝ ի պաշտպանություն նրա, բողոքելով օգտագործված արտահայտությունների դեմ[5]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուրադ Թոփալյանը հայտնի է որպես ԱՄՆ-ում հայկական սփյուռքի ականավոր գործիչ[1]։ Նա Ամերիկայի Հայ Ազգային Կոմիտեի (ԱՀԱԿ) նախագահն էր, կազմակերպություն, որը զբաղվում է հայկական շահերի պաշտպանությամբ և կապված է ՀՅԴ-ի հետ[6]։ Ըստ U.S. News & World Report ամսագրի՝ Թոփալյանը «հայտնի էր Կոնգրեսի միջանցքներում և մի քանի անգամ հանդիպել է նախագահ Բիլ Քլինթոնի հետ»[7] 1999 թվականին Մուրադ Թոփալյանը տեղափոխվել է Քլիվլենդ և զբաղեցրել Քայահոգի քոլեջի (Օհայո նահանգ) փոխնախագահի պաշտոնը[7]:1999 թվականին նրան ներկայացվել են դաշնային մեղադրանքներ, որոնք հայտնի են որպես գործ «ԱՄՆ-ն ընդդեմ Մուրադ Թոփալյանի» (անգլ. USA vs. Mourad Topalian, Case No. 1:99 CR 35): Թոփալյանը հրաժարական է տվել ԱՀԱԿ նախագահի պաշտոնից[7][8]։

Մուրադ Թոփալյանի դեմ հետաքննություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոփալյանի դեմ հետաքննությունը սկսվել է 1996 թվականին Բեդֆորդի արվարձանում (Օհայո) անհատական պահման վայրում զենքի և պայթուցիկի հայտնաբերմամբ[2][6]։ Սենյակը բացվել է վարձավճարի վճարման վեցամսյա ուշացումից հետո (Թոփալյանը սկզբնական կազմակերպությունը վարձակալել է 1980 թվականից)։ Ոստիկանությունը դրանում հայտնաբերել է զենք և 100 ֆունտ փչացած պայթանյութ[2][3]։ Ներսում հայտնաբերվել են մազերի մի քանի հատվածներ։ Այս դրվագների Գենետիկ դրոշմավորման վերլուծությունը, որն անցկացվել է 1999 թվականին, ցույց է տվել, որ համընկել է Մուրադ Թոփալյանի ԴՆԹ-ի հետ[3][9]։ Ձերբակալության ժամանակ Թոփալյանը ՀԴԲ-ին կասկածում էր, որ Հայոց ցեղասպանության հարցում արդարության համար պայքարող ահաբեկչական խմբի առաջնորդ է եղել և մասնակցել է Նյու Յորքում ՄԱԿ-ին առընթեր թուրքական առաքելության վրա հարձակմանը[7]։

Մեղադրական ակտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970-ական թվականներին թուրք պաշտոնյաների նկատմամբ Հայ ազգայնականների կազմակերպած մի շարք ահաբեկչություններ են տեղի ունեցել, որոնք դժգոհ էին, որ Թուրքիան չի ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը։ Ամբողջ աշխարհում 160 պայթյուն է տեղի ունեցել և սպանվել են 32 թուրք դիվանագետներ, ինչպես նաև նրանց ընտանիքների անդամներ[7]։ Ահաբեկչությունը թուլացել է 1980-ականների կեսերին, սակայն շատ հարձակումներ մնացել են չբացահայտված[7]։ Թոփալյանը մեղադրվում էր ԱՄՆ-ում երկու տասնամյակ թուրքական թիրախների դեմ ահաբեկչական գործողություններ նախապատրաստելու մեջ[1] և կասկածվում էր 1981 թվականին Կալիֆորնիայում տեղի ունեցած երկու պայթյուններին մասնակցության մեջ, որոնք ուղղված էին Անահայմում Օրինջ շրջանի Կոնգրես-կենտրոնի և Բևեռլի Հիլզում (Կալիֆորնիա) թուրքական հյուպատոսության դեմ[1][7]։ Թոփալյանը 1976-1996 թվականներին ենթադրաբար ղեկավարել կամ անմիջականորեն մասնակցել է Նյու Յորքում, Անահայմում և Բևեռլի Հիլզում պայթյունների իրականացմանը, զինամթերքի արտադրության ֆաբրիկաների կողոպուտին և մեծ քանակությամբ զենքի ապօրինի գնմանը[6]։ Ընդհանուր առմամբ, մեղադրական ակտը պնդում էր, որ Թոփալյանը մասնակցել է դավադրության, որ մեղադրյալը և այլ հայտնի և անհայտ անձինք ձևավորել են «էլիտար խումբ» նպատակ ունենալով հանրության ուշադրությունը հրավիրել 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության վրա[6]։ Թոփալյանի դեմ հիմնական ապացույցները ստացվել են նրա երկու նախկին հանցակիցներից[6]։

Ըստ մեղադրանքի՝ Թոփալյանը ԱՄՆ-ի հայ երիտասարդության շրջանում հավաքագրել է պայթուցիկներ և մարդասպաններ[6] և ապահովել զենքի ցուցադրումը Մասաչուսեթս նահանգի Ֆրանկլին քաղաքի հայ երիտասարդության ֆեդերացիայի ամառային ճամբարներում։ Ինչպես նշում են Օհայոյի դաշնային իշխանությունները, հայկական սփյուռքի այս հայտնի ներկայացուցիչը ճամբարը օգտագործել է որպես ուսումնական բազա թուրքական կառավարության դեմ ահաբեկչություններ նախապատրաստելու համար։ Մուրադ Թոփալյանը («սաղմոն») ուրիշներին ցույց է տվել, թե ինչպես օգտագործել զենքը, հավաքել և պայթեցրել Է ական-թակարդները 1976 և 1977 թվականներին[6]։ Մի անգամ, միևնույն ժամանակ, տեղի է ունեցել վաղաժամ պայթյուն, որը առաջացրել է մարդու վնասվածքներ։ Նա նաև հայ երիտասարդներին ուղարկել է Բեյրութ՝ զենքի և պայթուցիկ նյութերի օգտագործման մարտավարությամբ մարզվելու համար[1][6]։

Սակայն Թոփալյանի հասցեին ամենալուրջ մեղադրանքն այն էր, որ նա մասնակցել էր Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի թուրքական առաքելության շենքի մոտ 1980-ի հոկտեմբերին տեղի ունեցած մեքենայի պայթյունից, որը հանգեցրել էր երեք մարդու վիրավորվելուն։ Ոստիկանությունը կասկածում է, որ նա մասնակցել է պայթյունի նախապատրաստմանը և ուղարկել մի խումբ, որը առևանգել է զենք և պայթուցիկ սարքեր, որոնք հետագայում օգտագործվել են ահաբեկչություն իրականացնելու համար[1]։ 1979-1980 թվականներին Թոփալյանը տարբեր մարդկանց Մանհեթեն էր ուղարկում՝ ուսումնասիրելու ՄԱԿ-ում թուրքական առաքելության շենքերը։ Թոփալյանն ինքը Նյու Յորք է ժամանել 1980 թվականի հոկտեմբերի 11-ին պայթուցիկ նյութերով՝ թուրքական առաքելության վրա հարձակվելու համար։ 1980 թվականի հոկտեմբերի 12-ին Թոփալյանը և նրա երկու հանցակիցները ռումբ են պայթեցրել առևանգված մեքենայի մեջ, ինչը հանգեցրել է թուրքական առաքելության ունեցվածքի վնասմանը։ Ահաբեկչության հետևանքով վիրավորվել է նաև երեք անցորդ[10][11]։ 2010 թվականին Թոփալյանին հարցեր են ուղղվել այդ պայթյունի մասին, սակայն նա հրաժարվել է իրեն ահաբեկիչ ճանաչել, թեև ընդունել է զենք պահելու մեղքը, որը, ըստ մեղադրանքի, օգտագործվել է ահաբեկչության մեջ[8]։

Թոփալյանը նաև մեղադրվել է 1982 թվականին քալիֆորնիացիներից մեկին դինամիտի հինգ շաշկի և դետոնատորների առաքումը Բոստոն պատվիրելու մեջ[6]։ Դրանք նախատեսված էր օգտագործել Ֆիլադելֆիայում տեղի ունեցած պայթյունի ժամանակ։ ՀԴԲ-ի գործակալները պայթուցիկ են որսացել։ Նրանց ցուցմունքների համաձայն՝ կասկածյալ Սթիվեն Ջոն Դադյանը կարող էր կապեր ունենալ արդարության համար Մարտիկների հետ[6]։

Գործընթացի ընթացքում թուրք-ամերիկյան ասոցիացիաների վեհաժողովը տվյալներ է տրամադրել, որոնք ներառում են ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում հայկական ահաբեկչական գործողությունների ժամանակագրությունը, ինչպես նաև հայկական ահաբեկչության զոհերի ցուցմունքները[12]։

Դատավճիռ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուրադ Թոփալյանը 1999 թվականին մեղադրվել է ահաբեկչական գործողություններում, պայթուցիկ նյութերի և հրազենի տիրապետման և պահպանման (ավտոմատներ և հրազեն՝ հեռացված սերիական համարներով), ինչպես նաև դրանց տեղափոխման մեջ։ Բեդֆորդի պահոցը, որն օգտագործվել է նրա և նրա հանցակիցների կողմից, գտնվել է երկարացված օրվա դպրոցից ոչ հեռու, որը աշխատում է բենզալցակայանում և գրասենյակային համալիրից, մայրուղուց 300 ոտնաչափ պակաս հեռավորության վրա, որով օրական 3000 ավտոմեքենա է անցել։ Դատավարության ընթացքում մեղադրող կողմը և պաշտպանական կողմը համաձայնություն են ձեռք բերել մեղքն ընդունելու վերաբերյալ, ըստ որի դավադրության մեղադրանքները հանվել են Թոփալյանի կողմից պայթուցիկ և հրազեն ապօրինի պահելու մեջ խոստովանության դիմաց[7][13]։ 2004 թվականի հունվարի 24-ին նա դատապարտվել էր 37 ամսվա ազատազրկման դաշնային բանտում և 3 տարվա ազատազրկման՝ հսկողության տակ[7]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2000 թվականին ԱՀԱԿ-ն Թոփալյանին «Ազատության պարգև» («Freedom Award») է շնորհել «հայկական գործի առաջխաղացման գործում ունեցած ավանդի» և նրա «Հայոց պատմությանը և հայ ազգին նվիրված բացառիկ գործունեության» համար[8]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 US accuses pro-Armenia group’s chief of bomb plot. Associated Press. Chicago Tribune. Chicago, Ill.: Oct 16, 1999. pg. 13
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 FBI Publication: Terrorism 2000/2001 Արխիվացված 2004-09-15 Wayback Machine
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Richard H. Walton Cold Case Homicides: Practical Investigative Techniques. — CRC Press, 2006. — P. 342. — (Law). — ISBN 084932209X, ISBN 9780849322099

    Armenian nationalists rented a locker in the Cleveland area during the 1970s for the storage of guns and explosives. Rental fees on the locker were not paid in 1996, which triggered an opening and investigation of the locker by authorities, including The Bureau of Alcohol, Tobacco, and Firearms once munitions discovered. Several evidentiary hair fragments were collected from a coat and moving blankets inside the locker. Mitochondrial DNA analysis of these fragments in 1999 matched their profile to that of the leader of the terrorist group, Mourad Topalian. Topalian was arrested, charged, convicted and sentenced to 37 months in prison in 2000. An "ancient" mtDNA analysis was necessary for the hairs, because their mtDNA was minimal and degraded after exposure to the heat of the storage facility over many years. This slightly more specialized approach allows abundant but degraded DNA, such as mtDNA in 25-year-old hairs, to be captured in smaller fragments.
  4. ↑ Harvey W. Kushner. Encyclopedia of terrorism. SAGE, 2002. ISBN 0-7619-2408-6, 9780761924081, p. 86
  5. ↑ Index to Proceedings of the Security Council: 2001, Published by United Nations Publications, 2002 ISBN 978-92-1-100894-4 page 159 meetings A/55/931 and A/55/1008
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 The Boston Globe. Armenian-American site in Franklin named Camp was allegedly used for terrorist training, by John Ellement. October 16, 1999
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 U.S. News & World Report. Following Terror’s Forgotten Trail. An explosives case raises ghosts of a bloody past. By David E. Kaplan, 1/28/01 Արխիվացված 2011-02-01 Wayback Machine
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 The Filthiest 48 Hours Արխիվացված 2011-05-25 Wayback Machine. LA Weekly
  9. ↑ Mitochondrial DNA Examination of Cold Case Crime Scene Hairs Արխիվացված 2009-06-03 Wayback Machine by Terry Melton. Forensic Magazine, Issue: April/May 2009
  10. ↑ Gotti ex marries terror princess. NY Post, 14 July 2008
  11. ↑ Activist charged with being head of bomb group. News & Observer. Raleigh, N.C.: Oct 16, 1999. pg. A.8
  12. ↑ Assembly of Turkish American Associations
  13. ↑ UN bomb attack suspect faces jail term(չաշխատող հղում). The Independent. 24 January 2001

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

UN bomb attack suspect faces jail term(չաշխատող հղում). The Independent. 24 January 2001

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մուրադ_Թոփալյան&oldid=9170804» էջից