Ուլուգբեկ
| Մուհամեդ Թարաղայ իբն Շահրուխ իբն Թեմուր պարս.՝ الغبیگ | |
| |
| Սուլթան | |
| 1409 - 1449 | |
|---|---|
| Նախորդող | Խալին Սուլթան |
| Մասնագիտություն՝ | աստղագետ, մաթեմատիկոս, գեղագիր և աստղագուշակ |
| Դավանանք | իսլամ |
| Ծննդյան օր | մարտի 22, 1394 |
| Ծննդավայր |  Իրան Սուլթանիա
|
| Վախճանի օր | հոկտեմբերի 27, 1449 |
| Վախճանի վայր | Սամարղանդ |
| Թաղված | Գուր-Էմիր |
| Դինաստիա | Թիմուրիդների հարստություն |
| Հայր | Շահրուխ |
| Մայր | Գոհարշադ բեգիմ |
| Ամուսին | Ակ Սուլթան Խանիկա, Օգե-բեգիմ |
| Զավակներ | Իբոդլլո Միրզո, Հասիբա Սուլթան Խանզադա, Աբդուլլա Միրզո, Աբդու Ռախման Միրզո |
Մուհամեդ Թարաղայ իբն Շահրուխ իբն Թեմուր (պարս.՝ گوركانى, Gurkān 1394-1449), ուզբեկ աստղագետ և մաթեմատիկոս, Լենկթեմուրի թոռը։ Հայտնի է Ուլուգբեկ անունով։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1394 թվականի մարտի 22-ին Սուլթանիե քաղաքում։ Հայրը՝ Շահրուխը (1377-1447), եղել է Թեմուրի կրտսեր որդին։ 1405 թվականին Թեմուրի մահից հետո Շահրուխը մտնում է Սամարղանդ, նրա ավագ որդի Ուլուղբեկը 1409 թվականին հայտարարվում է Սամարղանդի կառավարիչ, որն այդ ժամանակ Մավեր ան-Նահրի մայրաքաղաքն էր։
1447 թվականին Շահրուխի մահից հետո երկրում սկսվեցին անկարգությունները։ Ուլուղբեկի և իր ավագ որդի Աբդ ալ Լաթիֆի միջև առաջացած տարաձայնությունները վերաճեցին պատերազմական գործողությունների։ Այդ պատերազմն ավարտվեց Ուլուղբեկի պարտությամբ և դրանից կարճ ժամանակ անց նա դավադրաբար սպանվեց։
Գիտությամբ տարվել է դեռևս երիտասարդ տարիքում։ Սիրել է պոեզիա, զբաղվել է պատմությամբ, սակայն ուշադրության կենտրոնում հիմնականում եղել է աստղագիտությունը։ Ուլուգբեկը Սամարղանդ է հրավիրել իր ժամանակի նշանավոր գիտնականների, որոնց օգնությամբ Սամարղանդում հիմնել է աստղադիտարան։ Ուլուգբեկի գիտական և լուսավորական գործունեությունը առաջացրել է իսլամական հոգևորականության և հետադեմ ֆեոդալների դժգոհությունը, որոնք նրան մեղադրել են հերետիկոսության մեջ։ Սպանվել է դավադրության արդյունքում, նրա աստղադիտարանը քարուքանդ է արվել։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ուլուղբեկի պատվին իր անունն է ստացել (2439) Ուլուգբեկ աստերոիդը։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Бартольд В. В. Улугбек и его время. / Бартольд В. В. Соч., Т.2, Ч.2. — М., 1964, с .23-196.
- Кары-Ниязов Т. Н. Астрономическая школа Улугбека. / М.-Л.: Изд. АН СССР, 1950.
- Матвиевская Г. П., Сираждинов С. Х. О математических работах школы Улугбека. / В кн.: Из истории эпохи Улугбека. Ташкент: Наука, 1965, с. 173—199.
- Матвиевская Г. П., Розенфельд Б. А. Математики и астрономы мусульманского средневековья и их труды (VIII—XVII вв.). / В 3 т. М.: Наука, 1983.
- Булатов М. С., Обсерватория Улугбека в Самарканде. / Историко-математические исследования, XVIII, 1986, с. 199—216.
- Матвиевская Г. П., Соколовская З. К. Улугбек (1394—1449) / Москва, Наука, 1997.
- Fazlıoğlu İ. The Samarqand Mathematical-Astronomical School: A Basis for Ottoman Philosophy and Science // Journal for the History of Arabic Science. — 2008. — Vol. 14. — P. 3—68. Архивировано из первоисточника 22 փետրվարի 2014.
- Kari-Niazov T. N. Ulugh Beg // Complete Dictionary of Scientific Biography. — 2008.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլուգբեկ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
