Jump to content

Մովսեսի գավազան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
«Հաղթությո՜ւն, Տե՛ր», 1871 թվականին նկարված Ջոն Էվերեթ Միլլայիի կտավը պատկերում է Մովսեսին, որը պահում է իր գավազանը: «Ահարոնը և Ովրը բարձր պահեցին նրա ձեռքերը, որպեսզի Հեսուն հաղթի Ամաղեկացիներին» Ել. ԺԷ.8–16.

Մովսեսի գավազան (եբրայերեն՝ מטה משה‎), Մովսեսի գավազանը, որն այլ կերպ հայտնի է նաև որպես «Աստծո գավազան», հիշատակվում է Աստվածաշնչում և Ղուրանում որպես այն գավազանը, որ Մովսեսը օգտագործել է տարբեր հրաշքներ գործելու համար: Հին Կտակարանի երկրորդ գրքում՝ Ելիցում, նշվում է, որ այս գավազանը (եբրայերեն՝ מַטֶּה, տառադարձված՝ maṭṭe) օգտագործվել է ժայռից ջուր հանելու, վերածվել է օձի և հակառակը, ինչպես նաև օգտագործվել է Կարմիր ծովը երկու մասի բաժանելու համար[1]: Այն հարցը, թե արդյոք Մովսեսի գավազանը նույնն էր, ինչ նրա եղբոր՝ Ահարոնի գավազանը, ռաբինագետների կողմից բանավեճերի թեմա է:

Հիշատակումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գավազանը առաջին անգամ հիշատակվում է Ելից 4:2-ում, երբ Աստված երևում է Մովսեսին այրվող թուփի մեջ: Աստված հարցնում է՝ ինչ կա Մովսեսի ձեռքում, և Մովսեսը պատասխանում է. «գավազան»: Գավազանը հրաշքով վերածվում է օձի, հետո նորից դառնում գավազան: Այնուհետև գավազանը կոչվում է «Աստծո գավազան»: Աստվածաշնչում՝

Այդ ի՞նչ է քո ձեռքինը. Եւ նա ասեց՝ գաւազան։ 3 Եւ ասեց. Գետինը գցիր դորան. Եւ նա գետինը գցեց, եւ օձ եղաւ, եւ Մովսէսը նորա առաջիցը փախաւ։ 4 Եւ Աստված ասեց Մովսէսին. Ձեռքդ մեկնիր եւ ագիիցը բռնիր. Եւ նա իր ձեռքը մեկնեց եւ նորան բռնեց, եւ նա գաւազան եղաւ նորա ձեռքումը:
- «Աստվածաշունչ», Արարատ թարգմանություն[2]

Մովսեսն ու Ահարոնը հայտնվում են փարավոնի առջև, իսկ Ահարոնի գավազանը վերածվում է օձի։ Փարավոնի կախարդները նույնպես կարողանում են իրենց ձողերը վերածել օձերի (Աստվածաշնչում՝ վիշապների), բայց Ահարոնի գավազանը կուլ է տալիս նրանց ձողերը (Ելք 7:10–12): Ահարոնի գավազանը կրկին օգտագործվում է Նեղոսը արյան կարմիր գույնի վերածելու համար։ Այն մի քանի անգամ օգտագործվում է Աստծո հրամանով՝ Եգիպտոսի պատուհասները սկսելու համար: Աստվածաշնչում՝

...Եւ Մովսէսն ու Ահարօնը մտան Փարաւօնի մօտ եւ Աստծու պատուիրածի պէս արին. Եւ Ահարօնն իր գաւազանը գցեց Փարաւօնի առաջին եւ նորա ծառաների առաջին, եւ վիշապ եղաւ։ Փարաւօնն էլ իմաստուններին եւ կախարդներին կանչեց. Եւ Եգիպտոսի մոգերն էլ իրանց կախարդութիւններովը այնպէս արին։ Եւ ամեն մէկն իր գաւազանը գցում էր, եւ վիշապներ էին դառնում. Բայց Ահարօնի գաւազանը նորանց գաւազաններին կուլ տուաւ։ Եւ Փարաւօնի սիրտը կարծրացաւ:

Ելք գրեքում Մովսեսը բարձրացնում է ձեռքը գավազանով՝ Կարմիր ծովը բաժանելու համար: Երբ Եգիպտոսը թողնելուց հետո նրանք հասնում են «Սին անապատ», Մովսեսը հետևում է Աստծո հրամանին և հարվածում է ժայռին գավազանով՝ ստեղծելով մի աղբյուր, որից Իսրայելացիները կարող են ջուր խմել (Ելք 17:5–7): Մովսեսը դա անում է, և ժայռից ջուր դուրս է գալիս Իսրայելի ծերերի ներկայությամբ: Աստվածաշնչում՝

Եւ Աստված ասեց Մովսէսին. Ժողովրդի առաջն անցիր, եւ Իսրայէլի ծերերիցը քեզ հետ առ, եւ քո գաւազանը՝ որով է գետը զարկիր, ձեռքդ առ եւ գնա։ Ահա Քորեբումը այն ժայռի վերայ՝ այնտեղ քո առաջին կ’կանգնեմ, եւ դու ժայռին զարկ եւ նորանից ջուր դուրս կ’գայ, եւ թող ժողովուրդը խմէ։ Եւ Մովսէսն այնպէս արաւ Իսրայէլի ծերերի առաջին։ Եւ այն տեղի անունը թ Մասսա եւ Մերիբա դրաւ:
Մովսեսի ենթադրյալ գավազանը Ստամբուլի Թոփքափը ամրոցի թանգարանում

Մովսեսը նաև օգտագործում է գավազանը Ռափիդիմում իսրայելացիների և Ամաղեկացիներին միջև մարտում (Ելք 17:8–16)[3]: Երբ նա բարձրացնում է ձեռքերը՝ պահելով «Աստծո գավազանը», իսրայելացիները հաղթում են, բայց երբ նա իջեցնում է ձեռքերը, նրանց թշնամիներն ստանում են առավելություն: Ահարոնն ու Ովրը օգնում են նրան՝ գավազանը բարձր պահելով մինչև վերջնական հաղթանակը:

Եւ Մովսէսը՝ Ահարօնը եւ Ովրը բլուրի գլուխն ելան։ Եւ լինում էր որ՝ երբոր Մովսէսն իր խ ձեռքերը վեր էր բարձրացնում, Իսրայէլն էր յաղթում. Եւ հէնց որ իր ձեռքերը իջեցնում էր, Ամաղէկն էր յաղթում։ Եւ Մովսէսի ձեռքերը ծանրանալիս մի քար առին եւ նորա տակը դրին, եւ ինքը նորա վերայ նստեց. Եւ Ահարօնը եւ Ովրը մէկը այս կողմից եւ միւսն այն կողմից նորա ձեռքերը վեր բռնեցին, եւ մինչեւ արեգակի մար մտնելը նորա ձեռքերը հաստատուն մնացին

Իսլամում գավազանը կոչվում է ʿaṣā (արաբ․՝ عصا‎‎), որը նշանակում է ցուպ կամ գավազան, և այն հիշատակվում է տասը տարբեր այաներում՝ տարբեր հրաշալի կիրառություններով ու օգտագործումներով։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Exodus». The King James Bible. Վերցված է 24 August 2017-ին – via en.wikisource.org.
  2. Ելից 4, Աստուած Մովսէսին հրաշքի զօրութիւն է տալիս։ Գնում է դարձեալ Եգիպտոս։
  3. Trimm, Charlie (September 2019). Shepherd, David; Tiemeyer, Lena-Sofia (eds.). «God's staff and Moses' hand(s): The battle against the Amalekites as a turning point in the role of the divine warrior». Journal for the Study of the Old Testament. SAGE Publications. 44 (1): 198–214. doi:10.1177/0309089218778588. ISSN 1476-6728.