Մոնտեյրու Լոբատու

Մոնտեյրու Լոբատու;
Ծնվել է	ապրիլի 18, 1882[…]
Ծննդավայր	Տաուբատե, Սան Պաուլու, Բրազիլիա
Մահացել է	հուլիսի 4, 1948[…] (66 տարեկան)
Մահվան վայր	Սան Պաուլո, Բրազիլիա
Գերեզման	Կոնսոլասան
Քաղաքացիություն	Բրազիլիա
Կրթություն	Law School, University of São Paulo? և Սան Պաուլուի համալսարան
Մասնագիտություն	լեզվաբան, լրագրող, գրող, հրատարակիչ, մանկագիր, վիպասան և թարգմանիչ
	Ստորագրություն;
	Monteiro Lobato Վիքիպահեստում

Մոնտեյրու Լոբատու (իսկական անունը՝ Ժոզե Բենտու Մոնտեյրու Լոբատու (բրազ.-պորտ.՝ José Bento Monteiro Lobato, ապրիլի 18, 1882(1882-04-18)^[1]^[2]^[3]^[…], Տաուբատե, Սան Պաուլու, Բրազիլիա - հուլիսի 4, 1948(1948-07-04)^[1]^[2]^[3]^[…], Սան Պաուլո, Բրազիլիա)), բրազիլացի գրող, թարգմանիչ և գեղարվեստական քննադատ։ Առավել հայտնի է «Դեղին փայտփորիկի շքանշանը» խորագրով մանկական ստեղծագործությունների շարքով։ Բրազիլական առաջին խմբագրություններից մեկի՝ «Companhia Editora Nacional» հիմնադիրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Սան Պաուլու նահանգի Տաուբատե քաղաքում Ժոզե Բենտու Մարկոնդես Լոբատուի և Օլիմպիա Աուգուստա Մոնտեյրու Լոբատուի ընտանիքում։ Յոթ տարեկան հասակում սկսել է ուսանել քոլեջում և հետաքրքրություն է ցուցաբերել իր մայրական պապի՝ Ժոզե Ֆրանսիսկո Մոնտեյրուի, հսկայական գրադարանի նկատմամբ։ Ուսանողական առաջին տարիներին սկսել է հրատարակել ոչ մեծ պատմվածքներ։

1904 թվականին ստացել է իրավունքի բակալավրի աստիճան և վերադարձել Տաուբատե, որտեղ ծանոթացել է իր ապագա կնոջ՝ Մարիա Պուրեզա դա Նատիվիդադե դե Սոուզա ի Կաստրուի (Պուրեզինյա)^[5] հետ։ Ամուսնացել է 1908 թվականին։ 1909 թվականին ծնվել է նրա ավագ դուստրը՝ Մարթան, 1910-ին՝ որդին՝ Էդգարը, 1912-ին՝ Գիլյերմեն, իսկ 1916-ին՝ Ռութը^[5]։

Քաղաքական հայացքներով Լոբատուն կողմնակից էր հանքարդյունաբերության և նավթային արդյունաբերության պետական մոնոպոլիային։ Իր ազատական հայացքների համար ձերբակալվել է 1941 թվականին՝ ժետուլիու Վարգասի կառավարման ժամանակ։ Մոնտեյրու Լոբատուն մահացել է Սան-Պաուլոյում՝ 1948 թվականին։ Հուղարկավորված է Սան-Պաուլոյի Կոնսոլասան գերեզմանոցում։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոնտեյրո Լոբատուն 1920 թվականին

«Դեղին փայտփորիկի շքանշանը» նկարագրում է երեխաների արկածները բրազիլական ֆերմայում և իր մեջ միավորում է իրականության և հեքիաթի տարրեր։ Հերոսները երեխաներ են, խոսող տիկնիկներ, ինչպես նաև հայտնի հեքիաթների կերպարներ։ Դպրոցական կրթության առաջադրանքները թեթևացնելու նպատակով՝ Լոբատուն ստեղծագործության մեջ ներմուծել է կրթական տարրեր։ Հեքիաթը հասկանալու համար պահանջվում է իմանալ այլ հեքիաթների սյուժեներ, ինչպես նաև անհրաժեշտ են պարզապես գիտելիքներ, օրինակ պատմությունից և առասպելաբանությունից, որոնք ուսուցանվում են դպրոցում։

Լոբատուի գրքերը Բրազիլիայում եղել և մնում են հանրաճանաչ, նրանց հիման վրա ստեղծվել են հեռուստատեսային ծրագրեր։ «Դեղին փայտփորիկի շքանշանը» էկրանավորվել է հինգ անգամ՝ 1952, 1964, 1967, 1977 և 2001 թվականներին։

Մոտեյրու Լոբատուն նաև հայտնի լրագրող էր, մշտապես գրել է հայտնի թերթերում և ամսագրերում։ Մասնավորապես 1922 թվականին նա կտրուկ քննադատել է Ռիո-դե-Ժանեյրոյում անցկացված Ժամանակակից արվեստի շաբաթը, որը դարձել է առանցքային իրադարձություն Բրազիլիան ժամանակակից գեղարվեստական հոսանքներին միացնելու հարցում։ 1919 թվականին նա ձեռք է բերել «Ռեվիստա դո Բրազիլ» ամսագիրը, որը բրազիլական առաջին գրական-գեղարվեստական ամսագրերից մեկն էր, իսկ 1920 թվականին հիմնադրել է իր սեփական խմբագրատունը։ Հետագայում նա մասնակցել է բրազիլական երկու խոշորագույն հրատարակչությունների՝ «Կոմպանիա Նացիոնալի» և «Էդիտորա Բրազիլիենսեի» հիմնադրմանը։

Բացի դրանից Մոնտեյրո Լոբատուն անգլերեն լեզվի թարգմանիչ էր։ Մասնավորապես նա պորտուգալերեն է թարգմանել «Ալիսը հրաշքների աշխարհում» և «Ալիսը հայելու աշխարհում»^[6] հեքիաթները։

Մոնտեյրոյի ստեղծագործությունները թարգմանվել են իսպաներեն^[7], իտալերեն ^[8]^[9], լեհերեն^[10], էստոներեն^[11] և ռուսերեն լեզուներով։

Մանկական գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Քիթը ցցած աղջիկը» (1920)
«Քթերը զվարճանում են» (1931)
«Ճանապարհորդություն դեպի երկինք» (1932)
«Պեդրինյոյի որսորդական արկածները» (1933)
«Համընդհանուր պատմություն երեխաների համար» (1933)
«Էմիլիայի և Փիթեր Փենի ինքնակենսագրությունը» (1936)
«Էմիլիան քերականության աշխարհում և նրա մաթեմատիկայի դասագիրքը» (1934)
«Դոննա Բենտայի աշխարհագրությունը» (1935)
«Զրույց դոննա Բենտայի հետ և հայտնագործությունների պատմություն» (1937)
«Դոն Քիշոտը երեխաների համար» (1936)
«Վիկոնտի պալատը» (1937)
«Մորաքույր Նաստասիայի հեքիաթները» (1937)
«Դեղին փայտփորիկը և բնության բարեփոխումները» (1939)
«Մինոտավրոս» (1937)
«Չափի բանալին» (1942)
«Առակներ» (1942)
«Հերակլեսի տասներկու քաջագործությունները» (2 тт; 1944)

Բեմականացումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

O Saci (ֆիլմ, 1951)
Sítio do Picapau Amarelo (հեռուստասերիալ, 1952—1963)
O Pica-pau Amarelo (կինոնկար, 1973)
Sítio do Picapau Amarelo (հեռուստասերիալ, 1977—1986)
Sítio do Picapau Amarelo (մուլտսերիալ, 2012—2016)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
↑ https://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/upload/cemiterio%20mapa%20baixa_1219246518.pdf
↑ ^5,0 ^5,1 Zöler, Zöler Lobato Letrador. — 1. — Tagore Editora, 2018. — ISBN 9788553250332
↑ Katarina Queiroga Duarte “Alice por artes de Narizinho”: Alice no País das Maravilhas, de Monteiro Lobato(պորտ.) // Cultura & Tradução. — 2014.
↑ Monteiro Lobato Naricita. — Embajada del Brasil, 1986.
↑ Monteiro Lobato Nasino. — Eclettica, 1945.
↑ Monteiro Lobato Il presidente nero. — Controluce, 2008.
↑ Monteiro Lobato Przygody Narizinii czyli Zadartego Noska. — Nasza Księgarnia, 1976.
↑ Monteiro Lobato Kollase Rähni Ordu. — Tallinn: Eesti Riiklik Kirjastu, 1964.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Монтейру Лобату // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Monteiro Lobato Projeto Memória (պորտ.)

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մոնտեյրու Լոբատու կատեգորիայում։

[_4211383d2cad1179-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_c3cc1cb973f146c6-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7

[_2bbb7b8c13920870-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.

[_d0b1fd93f0ce274d-4] ttps://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/upload/cemiterio%20mapa%20baixa_1219246518.pdf

[:0-5] 5,0 ^5,1 Zöler, Zöler Lobato Letrador. — 1. — Tagore Editora, 2018. — ISBN 9788553250332

[6] Katarina Queiroga Duarte “Alice por artes de Narizinho”: Alice no País das Maravilhas, de Monteiro Lobato(պորտ.) // Cultura & Tradução. — 2014.

[7] Monteiro Lobato Naricita. — Embajada del Brasil, 1986.

[8] Monteiro Lobato Nasino. — Eclettica, 1945.

[9] Monteiro Lobato Il presidente nero. — Controluce, 2008.

[10] Monteiro Lobato Przygody Narizinii czyli Zadartego Noska. — Nasza Księgarnia, 1976.

[11] Monteiro Lobato Kollase Rähni Ordu. — Tallinn: Eesti Riiklik Kirjastu, 1964.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]