Jump to content

Մոնբլան (աղանդեր)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մոնբլան
Ենթատեսակքաղցրավենիք գդալով
Առաջացման երկիր Ֆրանսիա
 Mont-blanc (dessert) Վիքիպահեստում

Մոնբլան (կամ Mont-Blanc aux marrons) քաղցրացրած շագանակի խյուսից պատրաստված աղանդեր՝ վերմիշելի տեսքով, որի վրա հարած սերուցք է։ Այն ստեղծվել է տասնիններորդ դարի Փարիզում։ Անվանումը ծագել է Մոնբլան լեռան անունից, քանի որ կերակուրը նման է ձյունածածկ լեռան։

Ամփոփում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոնբլանը եղել է աշնանային և ձմեռային նախընտրելի աղանդեր փարիզյան հրուշակարաններում, հատկապես Անժելինա թեյարանում։ Երկար ժամանակ համարվելով հնաոճ և ծանր, այն նորից հանրաճանաչ է դարձել 2010-ականներին՝ ավելի թեթև տարբերակով, մոդայիկ խանութներում, ինչպիսին է Պյեր Հերմեն, բազմաթիվ տարբերակներով[1][2]:

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարի կեսերին գոյություն ուներ Մոնբլանի երեք բնորոշ հատկանիշներով աղանդեր՝ քաղցր, շագանակի պյուրեից պատրաստված վերմիշելի տեսքով, որը մատուցվում էր լեռան կամ օղակի ձևով և հարած սերուցքով։

Շագանակի խյուս

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շագանակի խյուսը երկար պատմություն ունի Եվրոպայում՝ որպես ապուր, շիլա կամ մսի գարնիր, հատկապես այն շրջաններում, որտեղ շագանակը հիմնական սնունդ է։[3][4][5][6]։ ակայն այս ուտեստները աղանդեր չեն և չեն մատուցվում հարած սերուցքով։

Հարած քաղցր շագանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1460-1480 թվականների Մարտինո դա Կոմոյի հեղինակած «Libro de arte coquinaria» խոհարարական ձեռագրում կա շագանակով կարկանդակի բաղադրատոմս (հետագայում կոչվել է torta di castagne[7])։ Այն խմորեղեն է՝ լցոնված շագանակի խյուսի, պանիրների, ճարպերի, ձվերի խառնուրդով, ընտրովի համեմունքներով և շաքարով[8][7]։ Բարտոլոմեո Պլատինայի մոտ 1475 թվականին հրատարակված «De honesta voluptate et valetudine» վաղ տպագիր խոհարարական գրքում նույն բաղադրատոմսը ներկայացված է torta ex castaneís վերնագրով[9]։ Նմանատիպ բաղադրատոմս է հայտնվում Բարտոլոմեո Սկապպիի 1570 թվականի «Opera dell'arte del cucinare» խոհարարական գրքում՝ torta di castagne անվամբ[10][11]: Շաքարն այս տարբերակում ստանդարտ բաղադրիչ է: Մեկ այլ նմանատիպ բաղադրատոմս 1747 թվականի անգլիական «The Art of Cookery Made Plain and Easy» խոհարարական գրքում վերնագրված է որպես «շագանակի պուդինգ»[12]։

«Opera dell'arte del cucinare»-ում (1570) կա նաև շագանակով մեկ այլ ուտեստ՝ minestra di farina di castagne, որը թարգմանաբար նշանակում է շագանակի ալյուրի «թանձր ապուր»[11]: 187 , բայց այնքան պինդ, որ կարելի է կտրատել և տապակել: Այս ուտեստը նույնպես կարող է համեմվել և՛ աղով, և՛ շաքարով[10]: f58v ։

Ոմանք համարում են, որ 1475 և 1570 թվականների բաղադրատոմսերն են Մոնբլանը,[13] սակայն դրանք չեն մատուցվում հարած սերուցքով, իսկ կարկանդակը տարբերվում է տիպիկ Մոնբլանից նրանով, որ ունի ավելի շատ բաղադրիչներ, ծածկված է և թխված:

Նշվում է, որ 1620 թվականին Ֆրանսիայի Շամոնի քաղաքի հացթուխը պնդել է, թե ինքն է հորինել Մոնբլանը,[13] կամ որ 1620 թվականին Մոնբլանը Ֆրանսիա է եկել Իտալիայից,[2] սակայն այս պնդումների համար ապացույցներ չկան:

18-րդ դարում արդեն կար շագանակով պաղպաղակ[14]։ Շագանակի հիմքով պաղպաղակի բարդ տեսակ է Նեսելրոդի պուդինգը, որը մոդայիկ էր 19-րդ դարում[15]։

Մաղած շագանակի քաղցր վերմիշել

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաղի միջով անցկացված շագանակի խյուսից պատրաստված քաղցր աղանդերը, որը վերմիշելի ձև ունի, բայց չունի Մոնբլանին բնորոշ հարած սերուցք, տարբեր ֆրանսիական խոհարարական գրքերում 1842 թվականից սկսած հիշատակվում է որպես (compote de) marrons en vermicelle[16][17]:

Մաղած քաղցր շագանակներ հարած սերուցքով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասվում է, որ entremets du Mont-Blanc կամ պարզապես montblanc[18] կոչվող ուտեստը հորինվել է Փարիզի Դեսատների հրուշակեղենի խանութում մինչև 1847 թվականը[19]։ Գովազդային հոդվածները նկարագրում են այն որպես շագանակի պյուրեի և ձյունանման սերուցքի քաղցր համադրություն,[18] սակայն չեն նշում՝ արդյոք այն ունեցել է վերմիշելի ձև:

1863 թվականին փաստագրված է Մոնբլանի միանշանակ հղում՝ որպես հարած սերուցքով մաղած քաղցր շագանակի վերմիշել, որը կոչվում է nid de marrons (բառացի՝ «շագանակի բույն»): Այստեղ վերմիշելը ձևավորված է օղակի տեսքով, իսկ կենտրոնում բարձրացված է հարած սերուցքը[20]։

Նմանատիպ ուտեստների բաղադրատոմսեր հայտնվեցին բազմաթիվ անուններով: Այնուամենայնիվ, նույն անունը կրող ուտեստները կարող են տարբերվել ձևերով՝ վերմիշել կամ զանգվածային, կամ դասավորվածությամբ:

Շագանակագույն խյուս սերուցքով (Ուրբեն Դյուբուայի 1871 թ. խոհարարական գրքից)[21]

Ուրբեն Դյուբուան 1871-ին այս ուտեստը անվանել է շագանակի պյուրե սերուցքով,[21] իսկ 1876-ին՝ purée de marrons à la crème[22]։ Այլ անվանումներ են montblanc (1885),[23] torche aux marrons, որը համարվում էր էլզասյան ուտեստ (1885,[24] 1892[25]), և marrons chantilly (1889,[26] 1901[27])։

1889 թվականի էսսեն հիշում է անցյալ 60 տարիների աղանդերների միտումները: Այն պատմում է, որ ժամանակին Փարիզում կար մի հրուշակագործ, որը ստեղծել էր monts-blancs կոչվող թխվածքներ՝ պատրաստված շագանակի պյուրեից և հարած սերուցքից. այն մոդայիկ դարձավ, բայց շուտով այդ ոգևորվածությունն անցավ[28]։

Բեզեի հիմքով պատրաստված Մոնբլանը նկարագրված է 1892 թվականի շվեյցարական «La cuisine des familles» խոհարարական գրքում՝ որպես վաշերին տեսակի թխվածք: Վաշերիների հիմքը պատրաստված է նշի մածուկից՝ ձվի սպիտակուցներով, ձևավորված է բաժակի տեսքով և թխված[29]: 384 ։ Vacherin aux marrons լցոնված է շագանակի վերմիշելով՝ հարած սերուցքով,[29] մեկ այլ տարբերակում որպես հիմք օգտագործվում է թխված բեզե[29]:

Էսկոֆիեի 1903 թվականի «Guide Culinaire»-ի Mont-Blanc aux marrons-ը տիպիկ nid de marrons ոճի բաղադրատոմս է, որտեղ խորհուրդ է տրվում հարած սերուցքը հավասարաչափ բաշխել՝ անհարթ լեռ նմանակելու համար[30]։

Մոնբլանի իտալական անվանումը՝ «montebianco»՝ որպես աղանդեր (ոչ լեռ), փոխառություն է ֆրանսերեն «mont-blanc» տերմինից[31]։ Տերմինն օգտագործվել է արդեն 1900 թվականին[32]։

Շվեյցարական վերմիշելես բառը, որը փոխառություն է ֆրանսերենից, վերաբերում է շագանակի խյուսից պատրաստված աղանդերին[33]: Վերմիշելես[34] և «Vermicelles mit Schlagrahm» (գեր․)[35] տերմինները, որոնք վերաբերում են Մոնբլանին, օգտագործվել են մինչև 20-րդ դարի կեսերը: Կան այս բառի ավելի վաղ օրինակներ 1868 թվականից՝ որպես հրուշակեղենի տեսակ,[36] սակայն սահմանում չկա:

Ռումպելմայեր և Անժելինա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փարիզի Ռիվոլի 226 հասցեում գտնվող Անժելինա թեյարանը, որը սկզբնապես կոչվում էր «Ռումպելմայեր» [37], բացվել է 1903 թվականին[38]։ Ռումպելմայերի սրահներն արդեն հիմնվել էին Նիցցայում, Կաննում, Մոնտե Կառլոյում և Էքս-լե-Բենում,[39] իսկ հետագայում՝ 1907 թվականին՝ Լոնդոնում[40]։

1931 թվականին Փարիզում՝ Ֆոբուր Սենտ Օնորեում, բացվեց մեկ այլ «Ռումպելմայեր» անունով սրահ,[41] որի սեփականատերերը տարբերվում էին Ռիվոլիի սեփականատերերից[42]։ Ի վերջո, Ռիվոլիի խանութը 1948 թվականին վերանվանվեց «Անժելինա»[43]։

Ռումպելմայերների վաճառած Մոնբլանի վաղ գրառում կարելի է գտնել 1915 թվականի ամսագրի հոդվածում՝ նրանց լոնդոնյան մասնաճյուղի մասին[44]։

Ռիվոլիի մասնաճյուղի համար (ապագա Անժելինա) վաղ գրառումը՝ 1903 թվականի ամսագրի ակնարկը, չի հիշատակում Մոն-Բլանը նրանց մասնագիտացված ուտեստների շարքում:[45] Կան մի քանի ճապոնական հաշվետվություններ, որոնցում գովաբանում են նրանց Մոն-Բլանը 1920-ականներից,[46][47] իսկ հետո՝ անգլերեն գովազդը 1936 թվականին[48]: 2010-ականներին Անժելինան պնդում էր, որ նրանք Մոն-Բլան են վաճառում 1903 թվականից,[49] բայց հետագայում վերաձևակերպեցին այն որպես «բաղադրատոմս, որը ստեղծվել է 20-րդ դարի սկզբին»[50]։

Մոնբլան վաճառող այլ հայտնի Ռումպելմայերներն են Ֆոբուր Սենտ Օնորե սրահը, որը հիշատակվում է 1958 թվականի ճամփորդական գրքում,[51] և Նյու Յորքի Ռումպելմայերի ռեստորանը՝ իրենց 1972 թվականի ճաշացանկում[52]։

Առնվազն 1980 թվականից, և 2015 թվականի դրությամբ, Անժելինայի Մոնբլանը բաղկացած է բեզեի հիմքի վրա դրված հարած սերուցքից, այնուհետև ծածկված է շագանակի խյուսով, վերմիշելի շերտերով և շաքարի փոշով[53][54][1]։

Ազաբու Իզումիյայի կողմից պատրաստված Մոնբլան[55]

Նույնական արտադրանք վաճառվում է նաև Ճապոնիայում 1956 թվականից,[55] թողնելով Ռումպելմայերի ոճով Մոնբլանի վաղ լուսանկար: Նրանց խոհարարը սովորել է Ֆոբուր Սենտ Օնորեի Ռումպելմայերում 1952-ին և 1955 թվականին վերադարձել է Ճապոնիա[56]: 1058 [57]։

Պատմությունը Ճապոնիայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

20-րդ դարի կեսերին տիպիկ ճապոնական ոճի Մոնբլանը փոքր անհատական թխվածք էր, որը բաղկացած էր բիսկվիթից՝ ծածկված դեղին շագանակի խյուսի պարուրաձև վերմիշելով և վերևում զարդարված դեղին պահածոյացված շագանակով[58]: 56 [59]։

1930-ականների գրառումները ապացուցում են, որ խանութները նմանատիպ թխվածքներ էին առաջարկում արդեն 1934 թվականին,[60] իսկ Մոնբլան անվանումով թխվածքները՝ 1935 թվականին[61][62]։

1990-ականներից սկսած՝ Տոկիոյում գտնվող Մոնբանի (ճապոներեն՝ Monburan) Ջիյուգաոկա հրուշակեղենի խանութը պնդում է, որ իրենք են հորինել ճապոնական տարբերակը,[63][58]: 56  իսկ նրանց մեջբերող մի գիրք նույնիսկ նշել է, որ Մոնբլանը հորինվել է իրենց կողմից[63]։ Խանութի Մոնբլան թխվածքի վաղ հիշատակումը հանդիպում է 1960 թվականի գրքում[56],սակայն դրա ներկայացման ճշգրիտ ամսաթիվը պարզ չէ: 1990-ականներից հետո գրված աղբյուրները տալիս են 1933-ից[64] մինչև 1945[58] թվականների տարբեր ամսաթվեր, որոնցից ոչ մեկը ստուգելի ապացույցներ չունի:

21-րդ դարում «Մոնբլան» տերմինը երբեմն կիրառվում է ցանկացած տեսակի վերմիշելաձև սերուցքով զարդարված թխվածքների համար[65]։

Պատրաստում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոնբլանը կարող է պատրաստվել թեթև օշարակի կամ կաթի մեջ եփած շագանակներից, կամ դրանք կարող են եփվել սովորական ջրում, իսկ շաքարն ավելացվել հետո[66]։ Այն կարող է պատրաստվել նաև պատրաստի պահածոյացված քաղցր շագանակից՝ քաղցր շագանակի արտադրության ժամանակ մնացած ջարդված շագանակների խյուսից[67]:

Շագանակի պյուրեն սովորաբար ձևավորվում է օղակի կամ կոնի տեսքով, իսկ կենտրոնում կամ վրան անկանոն կերպով դրվում են հարած սերուցքի մեծ գնդեր՝ ձյան տեսք ստանալու համար[66]։

Տարբերակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շագանակի խյուսը կարող է ձևավորվել կաղապարի մեջ՝ վերմիշելի ձևի փոխարեն, թեև սա սովորաբար ուտեստը դարձնում է ավելի ծանր[66]:

Բնօրինակ տարբերակը նախատեսված էր մի քանի հյուրերի համար, սակայն այսօրվա հրուշակեղենի տարբերակը հաճախ անհատական մատուցման համար է[68]։

Ֆրանսիայում այն երբեմն ներկայացվում է բեզեի կամ թխվածքաբլիթի հիմքի վրա[68]։ Այն կարող է համեմվել կամ զարդարվել շոկոլադով, վարդի օշարակով, հատապտուղներով և այլն[68]։

Տարբերակները ներառում են բեզեի կամ թխվածքաբլիթի հիմքում շագանակի օգտագործում՝ առանց խյուսի:

Էսկոֆիեն նկարագրում է նաև Mont-Blanc aux fraises (Մոնբլան ելակով), որը, ըստ էության, վայրի ելակներով զարդարված հարած սերուցք է՝ առանց շագանակների, անվանումը վերաբերում է միայն դրա ձևին[30]։

Պարզեցված տարբերակում շագանակագույն ջեմը խառնվում է Կրեմ-ֆրեշի հետ և մատուցվում է թասի մեջ՝ առանց «լեռան»[69]։

Շանհայի ավանդական հրուշակեղենները հաճախ ունեն կարճ կտրատված շագանակի վերմիշել՝ դրված բիսկվիթի հիմքի վրա, որի հաստությունը կարող է տարբեր լինել: Շանհայական շագանակով Մոնբլանը նաև աչքի է ընկնում թանձր չհարած սերուցքի վերին շերտով և կարող է մատուցվել բաժակներով: Ասում են, որ այս ոճը ստեղծվել է քաղաքի առաջին եվրոպական հրուշակարանի՝ Կայսիլինգի գերմանացի հրուշակագործի կողմից, և ժամանակի ընթացքում այն դարձել է շանհայական հիմնական ուտեստ՝ «li zi dan gao» կամ շագանակով թխվածք անվանումով[70]։

Ճապոնիայում երբեմն շագանակների փոխարեն օգտագործվում են դդում, սքվոշ և մանուշակագույն քաղցր կարտոֆիլ, իսկ շագանակների հետ երբեմն ավելացվում են կակաո կամ մատչա: Կան նաև մրգային Մոնբլաններ՝ մանգոյի և ելակի համերով, թեև դրանք քիչ ընդհանուր բան ունեն բնօրինակ Մոնբլանի հետ՝ բացի վերմիշելի ձևով պատրաստված խյուսը:

  • Ֆրանսիական Մոնբլան շոկոլադե սոուսով
    Ֆրանսիական Մոնբլան շոկոլադե սոուսով
  • Ճապոնական Մոնբլանը փոքրիկ տորթի վրա
    Ճապոնական Մոնբլանը փոքրիկ տորթի վրա
  • Ճապոնական ելակով Մոնբլան
    Ճապոնական ելակով Մոնբլան

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Escourrou, Lucile (2015-01-09). «Le Mont Blanc : ce grand classique gourmand de l'hiver». Madame Figaro (ֆրանսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2015-01-14-ին. Վերցված է 2023-07-05-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Katia Fache-Cadoret, "L'histoire du Mont-Blanc, la pâtisserie hivernale par excellence", Marie-Claire, October 16, 2019
  3. ↑ Gillian Riley, The Oxford Companion to Italian Food, 2007, 0198606176, s.v., p. 118
  4. ↑ Giacomo Castelvetro, Gillian Riley, translator, The Fruit, Herbs, & Vegetables of Italy, 1989, 067082724X, p. 125
  5. ↑ "Potage à la purée de marrons", recipe in André Viard, Le cuisinier impérial, Paris, 1806, p. 14
  6. ↑ "Rump with Chestnuts", recipe in "A Lady", Domestic economy, and cookery, for rich and poor, London, 1827, id=8MW4KwzBoaEC&dq=chestnut%20puree&pg=PA323 p. 323
  7. ↑ 7,0 7,1 Transcription with missing letters interpolated: Romanelli, Valeria (2004-08-24). «Maestro Martino, Libro de arte coquinaria». University of Giessen (իտալերեն). [Torta di castagne]. Արխիվացված օրիգինալից 2023-01-29-ին. Վերցված է 2023-10-20-ին.
    • "Based on: Arte della cucina. Libri di ricette, testi sopra lo scalco, i trinciante e i vini. Dal XIV al XIX secolo. A cura di Emilio Faccioli. Vol. 1. Milano 1966, 115-204."
  8. ↑ Manuscript. Maestro Martino (1460–1480). «Arai cocere le castagne». Libro de arte coquinaria (իտալերեն). folio 33v – 34r. hdl:loc.rbc/MedievalRen.60856.1. LCCN 2014660856. OCLC 1011550693.
    • folio 33r (Torta di farro): "[N]Etta molto bene il farre"...
    • folio 33v (Torta di castagne): "[F]Arai cocere le castagne"...
    • Notes not in the book: The recipe titles for torta di farro and torta di castagne are invisible in the original manuscript. These titles are interpolated in a later transcription.
  9. ↑ Printed book. Platina, Bartolomeo (1475). «Torta ex castaneis». De honesta voluptate et valetudine (լատիներեն). folio 69v. OCLC 643766840. Կաղապար:URN.
  10. ↑ 10,0 10,1 Scappi, Bartolomeo (c. 1570). «120». Per fare torta di castagne fresche & secche. Opera di Bartolomeo Scappi (իտալերեն). folio 306v–307r. OCLC 166129690. Կաղապար:URN.
    • folio 53r Per far minestra di bianco magnare. Cap.CLXII
    • folio 58v Per far minestra di farina di castagne. Cap.CLXXXVII
    • folio 306v Per fare torta di castagne fresche & secche. Cap.CXX
  11. ↑ 11,0 11,1 English translation: Scully, Terence (2011) [2008]. «120. To prepare a tourte of fresh or dried chestnuts». The Opera of Bartolomeo Scappi (1570). Toronto: University of Toronto Press. էջեր PR5-IA50–PR5-IA51. ISBN 9781442692176 – via Google Books.
    • [1] 162. To prepare a thick soup of whitedish.
    • [2] 187. To prepare a thick soup of chestnut flour.
    • [3] 120. To prepare a tourte of fresh or dried chestnuts.
  12. ↑ A lady (1747). «To make a Chesnut Pudding». The Art of Cookery, Made Plain and Easy. London, England: the author. էջ 109. hdl:2027/gri.ark:/13960/t3wt6h27q. OCLC 225522237.
  13. ↑ 13,0 13,1 Rogov, Daniel; Hershberg, Yael (2007). Rogues, writers & whores : dining with the rich & infamous. Toby Press. էջ 31. ISBN 978-1592641727 – via Google Books (snippet).
  14. ↑ Gilliers, Joseph (1751). «NEIGE de marrons». Le Cannameliste français (ֆրանսերեն). Nancy, France: Joseph Gilliers. էջ 158. Կաղապար:BNF – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  15. ↑ «Pass The Dessert: America's Thanksgiving Recipes – transcript». NPR. 2009-11-24. Արխիվացված օրիգինալից 2019-11-24-ին. Վերցված է 2023-07-28-ին. «It was one of the most popular desserts of the 19th century»
  16. ↑ A. Chevrier, Nouveau manuel complet du maître-d'hôtel, 1842, p. 17
  17. ↑ M. Étienne, Traité de l'office, 1845, p. 101
  18. ↑ 18,0 18,1 A. Le Clerc. (1847-06-06). «Bulletin des modes». La Mode (ֆրանսերեն). Paris, France. 18 (7): 476. ISSN 2017-571X. Կաղապար:BNF – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  19. ↑ Comtesse E. de Ch[ambord], "Modes", La Sylphide : journal de modes, de littérature, de théâtres et de musique II:5, January 3, 1847, p. 35
  20. ↑ Raymond, Emmeline (1863-08-31). «La bonne ménagère. IX». La Mode illustrée (ֆրանսերեն). Paris, France. 35: 277 (M5053JP_LMI_1863_035_F005_V). ISSN 1161-5583 – via Musée des Arts Décoratifs, Paris. «Nid de marrons»（pdf）
  21. ↑ 21,0 21,1 Dubois, Urbain (1871). «980. Chestnut pureé, with cream». The household cookery-book. London, UK: Longmans, Green, & Co. էջ 453. OCLC 17497231 – via Wellcome Trust.
  22. ↑ Dubois, Urbain (1876). «1074. Purée de marrons à la crème». École des cuisinières, méthodes élémentaires, économiques (ֆրանսերեն) (2 ed.). Paris, France: Dentu. էջ 493. Կաղապար:BNF – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  23. ↑ Schéfer, Georgette; Amis, Sophie (1885). «Montblanc ou nid de marrons». Travaux manuels et économie domestique à l'usage des jeunes filles (ֆրանսերեն). Paris, France: Ch. Delagrave. էջ 221. Կաղապար:BNF – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
    • p221: Montblanc ou nid de marrons
    • p221: Vermicellerie de marrons au sirop
  24. ↑ Jean de Paris, "Un conseil par jour", Le Figaro, December 15, 1885, p. 3
  25. ↑ "Coin des ménagères", La Femme 14:5, March 1, 1892, p. 37
    • Explains that torche aux marrons is the Alsatian name for what is called Mont Blanc in southern France.
  26. ↑ Jenny Touzin, François-Victor Foveau de Courmelles, La sauce, la cuisine chez soi, 1889, p. 411
  27. ↑ Knoxville Woman's Building Association, ed. (1901). «Marrons á la chantilly». Knoxville cook book. Knoxville, Tennessee, US: Bean, Warters & Co. էջ 159. hdl:2027/mdp.39015093195934. OCLC 780348 – via HathiTrust.
  28. ↑ de Verdilhac, A. (1889). «La cuisine a la mode». Bibliothèque universelle et Revue suisse (fr) (ֆրանսերեն). Lausanne, Switzerland. Periode 3 Tome 42: 324–325. hdl:2027/pst.000060065698 – via HathiTrust.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Maillard, Louis (1892). «765. Vacherin aux amandes, à la crème». La cuisine des familles: pâtisserie, conserves, glaces (ֆրանսերեն) (2 ed.). Geneva, Switzerland: H. Georg. էջեր 384–385. OCLC 603666903 – via Google Books. «Remarque. On fait le vacherin aux marrons...»
    • p384: 785. Vacherin aux amandes, à la crème.
    • p385: Remarque. On fait le vacherin aux marrons...
  30. ↑ 30,0 30,1 A. Escoffier, Le Guide Culinaire, 1903, p. 726
  31. ↑ Sabatini, Francesco; Coletti, Vittorio (2018). «montebianco». Dizionario di Italiano il Sabatini Coletti (իտալերեն). Corriere della Sera. Արխիվացված օրիգինալից 2023-02-07-ին. Վերցված է 2023-06-05-ին.
  32. ↑ Ferraris Tamburini, Giulia (1900). «Castagne al Monte Bianco». Come posso mangiar bene? (իտալերեն). Milano, Italy: Ulrico Hoepli. էջ 124 – via Biblioteca nazionale centrale di Roma.
  33. ↑ «Vermicelles, die». Duden (գերմաներեն). Cornelsen Verlag. Վերցված է 2023-09-17-ին.
  34. ↑ Example: «(advertisement for Bäckerei-Konditorei-Cafe Schönholzer)». Oberländer Tagblatt (գերմաներեն). Vol. 75, no. 236. Thun, Switzerland. 1951-10-09. էջ 6 – via Swiss National Library. «Vermicelles (Kastanien mit Schlagrahm)»
  35. ↑ Example: «(advertisement for Mitteilungen der Milchwirtschaft) Vermicelles mit Schlagrahm!». Freiburger Nachrichten (գերմաներեն). No. 266. Fribourg, Switzerland. 1962-11-16. էջ 11 – via Swiss National Library.
  36. ↑ Example: «(advertisement for J. Schweizer, Confiseur)». Tagblatt der Stadt Biel (գերմաներեն). Vol. 6, no. 255. Biel, Switzerland. 1868-10-24. էջ 2 – via Swiss National Library. «Vermicelles»
  37. ↑ Guibillon, Georges (c. 1917). La France; French life and ways (ֆրանսերեն). New York, US: E. P. Dutton & Co. էջ 267. hdl:2027/iau.31858006797926. OCLC 31175288 – via HathiTrust.
  38. ↑ «Paris Society Divers - L'ouverture, rue de Rivoli, du Rumpelmayer». New York Herald Paris edition (ֆրանսերեն). 1903-04-28. էջ f4 – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  39. ↑ «PARIS SOCIETY – Divers». New York Herald Paris edition (ֆրանսերեն). 1903-03-27. էջ f4 column 6 – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  40. ↑ «The lounger». Putnam's Monthly. Vol. 2, no. August 1907. New Rochelle, New York, US: G. P. Putnam's Sons. 1907. էջ 629. hdl:2027/hvd.32044094114220. OCLC 7250497 – via Hathitrust.
  41. ↑ «News of Americans in Europe». New York Herald Paris edition. 1931-10-21. p4, column 3, middle rows. available at Gallica – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  42. ↑ «Les transformations de la rue du Faubourg-Saint-Honoré : Béchoff sera remplacé par une maison de thé». Les Echos (France). 1930-05-07. էջ 2. available at Gallica – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  43. ↑ Hyman, Susan (1992-01-12). «The Elegant Tearooms of Paris». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-06-29-ին.
  44. ↑ Arnold, Frank R. (1915). «Three English tea rooms». Table Talk. New York, US: The Arthur H. Crist Co. 30 (6): 308. hdl:2027/mdp.39015093189184. LCCN ca09000284 – via HathiTrust.
  45. ↑ «Autour du Grand Prix – 5 heures du soir». Le Figaro-Modes (ֆրանսերեն). Paris, France: 15. 1903-06-15. available at Gallica – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  46. ↑ Ejiri, Shoichi (1927-04-25). [[[:Կաղապար:NDLDC]] Nan'ō henro : Ningyo no fun 南欧遍路 人魚の糞] (ճապոներեն). Tokyo: 福永書店 (Fukunaga Shoten). էջ 165. OCLC 673946387. NCID BB24570762. ndldm:1191503. ル・ド・リヴオリの「ランプルメーエ」の菓子「モン・ブラン」を味はへ [Try the confection "Mont-Blanc" from "Ranpurumē'e" at rue de Rivoli!] {{cite book}}: Check |url= value (օգնություն)
  47. ↑ Kinoshita, Mokutaro (1934-12-24) [1929]. [[[:Կաղապար:NDLDC]] Setsuroshū 雪櫚集] (ճապոներեն). Tokyo, Japan: 書物展望社 (Shomotsu Tenbōsha). էջեր 291–292. doi:10.11501/1174955. OCLC 673737492. NCID BN11156528. ndldm:1174955. 巴里で一番繁昌する菓子屋はリュ・ド・リヺリのリュンペルマイエといふ店であつた。[......] 我我はその家のモン・ブランといふ菓子を好んだ。[......]（『スヰート』昭和四年四月十五日） [The most popular confectionery in Paris was "Ryunperumaie" at rue de Rivoli. [...]. We loved their confection called Mont-Blanc. [...] ([Reprint from] magazine Sweet, April 15, 1929 issue)] {{cite book}}: Check |url= value (օգնություն)
  48. ↑ «Dining and shopping in Paris». New York Herald Tribune#European edition. Paris, France. 1936-09-13. p5, column 5, middle rows. available at Gallica – via Bibliothèque nationale de France#Gallica.
  49. ↑ Homepage archived on 2014: «La maison Angelina et son Histoire - Le Mont-Blanc». Angelina Paris (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-12-21-ին. Վերցված է 2023-06-29-ին.
  50. ↑ Homepage archived on 2020: «Mont-Blanc». Angelina Paris. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-09-19-ին. Վերցված է 2023-06-29-ին.
  51. ↑ Hinata, Soro (1958-07-25). [[[:Կաղապար:NDLDC]] 私たちの音楽旅行記] [Travelogue on our music-themed trip] (ճապոներեն). 音楽之友社. էջեր 39–40. OCLC 703723872. NCID BN15926762. ndldm:1623284. {{cite book}}: Check |url= value (օգնություն)
    • rough translation: "So we went to a confectionery named Ryunperumeie, at a street Faubourg Saint-Honoré. They sell many chic foods and drinks, but their specialty is what is called Mont-Blanc. [...] Hiroko told me 'Daddy, this is like a Japanese sweets.'"
  52. ↑ (menu) Rumpelmayer's - Desserts and cheeses. New York, US: Hotel St. Moritz. 1972. էջ 2. Վերցված է 2023-07-14-ին – via New York Public Library. (bibliography)
  53. ↑ Yamamoto, Masuhiro (1980-06-09). «ANGELINA アンジェリーナ». パリのお菓子屋さん - そのエスプリとアールを訪ねて [Le Patisseries de Paris] (ճապոներեն). Tokyo: 文化出版局. էջեր 13–20. OCLC 673272772. JPNO 80030643, NCID BN12207431.
    • p13: Photograph of the facade: "MAISON DE L'AFRIQUE SALONS ANGELINA"; "ANCIENNE MAISO..."; "RENE RU..."; "FONDEE EN 1903"
    • pp19-20: Explanation of preparation process of Mont-Blanc: meringue base, lay whipped cream, covered with layers of vermicelli of chestnut puree, and dust with powdered sugar.
    • p18: Photographs of the process
    • p19: Photographs of the end product
  54. ↑ Simon, François (2020-09-15). «Le secret des grandes griffes Angelina, sur la cime pâtissière». Madame Figaro (ֆրանսերեն). Վերցված է 2023-08-22-ին.
    • Publié le 08/08/2008 à 15:00, Mis à jour le 15/09/2020 à 07:38
    • Clicking "Voir le diaporama" will display a photogallery of the manufacturing process of mont-blancs.
  55. ↑ 55,0 55,1 Hasebe, 新三 (Shinzō ?) (February 1956). 原色版解説 [Description of color pages]. 製菓製パン [The journal of baking and confection] (ճապոներեն). Tokyo: Seika Jikken Publication (製菓実験社). 22 (2). Color pages (unnumbered), p126. ndldm:3321412.
    • Color page (p1): photograph; rough translation: "Authentic chic French confections by Mr. Hasebe, who had recently returned to Japan from Paris."
    • p126: 4.MONT-BLANC: Bake meringue, place whipped cream. Sieve cooked chestnuts and add sugar, kirsch, egg yolk and vanilla. Squeeze it in thin strings to form layers. Dust with powdered sugar.
  56. ↑ 56,0 56,1 池田文痴菴 (Ikeda, Bunchian) (1960-09-01). [[[:Կաղապար:NDLDC]] 日本洋菓子史] [History of Western-style sweets in Japan] (ճապոներեն). Tokyo: 日本洋菓子協会 (Japan Confectionery Association). էջ 941. OCLC 674463095. ndldm:2500175. {{cite book}}: Check |url= value (օգնություն)
  57. ↑ 製菓盛談第12回 トップと語る 今月のお客様 ランペルマイエ社長 長谷部新三 [Confectioners forum part 12. Interviewing presidents – This month's guest: Shinzō Hasebe, president of Ranperumaie (Rumpelmayer)]. 製菓製パン [The journal of baking and confection] (ճապոներեն). Tokyo: Seika Jikken Publication (製菓実験社). 47 (8): 162. August 1981. ndldm:3321719.
    • p162: Hasebe, a son of the owner of Azabu Izumiya studied in several locations in Europe during 1952–1955, including the Rumpelmayer at rue du Faubourg Saint-Honoré. After returning to Japan, he operated the brand "Rumpelmayer Izumiya", adopted from the Rumpelmayer in Paris. It later spun off from Izumiya as Ranperumaie (Rumpelmayer).
    • p162: Hasebe visited Europe in 1952–1955, 1978, 1979 and 1981.
    • p164: Hasebe's Mont Blanc consist of meringue, un-sugared whipped cream, and imported chestnuts. The difference with "Rumpelmayer in France" (branch not specified) is that the latter adds sugar to their whipped cream.
    • p164: For any confectioner in Japan, Mont Blanc is their third or fourth most important item, but in Paris, Hasebe could find only two shops offering it: Angelina, and Carette in Trocadéro. He also managed to find another shop in Rome selling it.
    • p165: Hasebe had been trained at Rumpelmayer at rue du Faubourg Saint-Honoré. As of 1981, it is defunct. The ownership of "Angelina's Rumpelmayer" had changed hand sometime after the 1950s, now owned by monsieur Gauthier, a hotel owner. The Baden-Baden branch now has no connection with the Paris branch.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 Ako, Mari (2011-10-18). 02 定番ケーキの元祖はここ モンブラン [02 Mont-Blanc: the originator of the everyone's favorite is them]. 自由が丘スイーツ物語: ケーキで人を幸せにする街 [The Jiyūgaoka sucrées tales – the town that makes people happy with cakes] (ճապոներեն). Tokyo, Japan: NTT出版. էջ 57. ISBN 9784757150799 – via Google books.
  59. ↑ file257 「モンブラン」 [file 257 Mont-Blanc]. NHK NHK鑑賞マニュアル・美の壷. Վերցված է 2023-04-09-ին.
  60. ↑ 鹽澤芳郎 (1934-12-05). 洋生とチョコレートキャンデー [Western cakes and chocolate candies]. 製菓実験 [Practical Confectionery] (ճապոներեն). Tokyo: Seika Jikken Publication (製菓実験社). 5 (12). p48(text), p49(photograph). ndldm:1544433.
    • p48: author: 鹽澤芳郎 (Shiozawa / Shiosawa, Yoshirō / Yoshio) from confectionery Beniya in Hongō, Tokyo
    • p48: item Chrysanthe-flavor – Baked biscuit dough, stuffed with chopped pineapples and currants. Strings of marron cream in a circular manner, piling them high. Topped with a piece of mandarin orange, dots of buttercream and a fragment of candied cherry.
  61. ↑ Ichishima, Kenkichi (1935-08-19). [[[:Կաղապար:NDLDC]] 文墨余談] (ճապոներեն). Tokyo: 翰墨同好会、南有書院. էջ 391. OCLC 674138556. NCID BN15089025. ndldm:1236048. {{cite book}}: Check |url= value (օգնություն)
    • 「銀座の喫茶店コロンバンで西洋菓子を漁ると、日本の蕎麦をグルグル捲いたやうなものを出した。味は蕎麦とは異なつて、寧ろ栗の味であつた。聞けば瑞西の菓子で、名も同所の名山モン、ブランと云うて、その山容を形どつたものらしい、」
    • rough translation: "At Columbin, a cafe in Ginza, I browsed their Western confections. They were serving something that resembled coiled up soba noodles. Unlike soba though, it tasted rather like chestnuts. They told me it is a Swiss confection called Mont-Blanc, named from their famous mountain, and imitating its figure,"
  62. ↑ 鹽澤芳朗 (1935-06-05). 洋菓子 - 店頭から撰んで [Western confections from our showcase]. 製菓実験 [Practical Confectionery] (ճապոներեն). Tokyo: Seika Jikken Publication (製菓実験社). 6 (6). p56(text), p57(photograph). ndldm:1544439.
    • author: 鹽澤芳朗 (Shiosawa / Shiozawa, Yoshirō / Yoshio) from confectionery Beniya in Hongō, Tokyo
    • item 3. Mont-Blanc: Plain buttercream on sponge cake. Puree of marrons blended with butter cream, squeezed in circles like a bird's nest. Topped with sugar and a fragment of candied cherry.
  63. ↑ 63,0 63,1 Hayakawa, Hikari (1996-11-20). 元祖モンブラン モンブラン目黒区自由ヶ丘 [The original Mont-Blanc, by Monburan at Jiyugaoka]. 東京名物 [Tokyo specialties] (ճապոներեն). Tokyo, Japan: Shinchosha. էջեր 76–77. ISBN 4103989033. OCLC 674802288.
    • rough translation: "The Western-style confection Mont Blanc has in fact originated in Tokyo.[...] So the shop opened in 1933, in Jiyūgaoka, Tokyo. [...][The founder], inspired by a dessert served at Hotel Mont-Blanc in Chamonix, arranged it to the Japanese-style[...]. But, [Monburan at Jiyugaoka] boasts we definitely are the originator."
  64. ↑ Hayakawa, Hikari (2000-11-03). 23区名物図鑑 [Specialties of the 23 wards, illustrated]. Tokyojin 東京人 (ճապոներեն). Tokyo, Japan: 都市出版. 15 (11): 37. ISSN 0912-0173.
  65. ↑ Nekoi, Noboru (2008-09-20). お菓子の由来物語 [Book of the origins of sweets]. Gentosha. էջ 17. ISBN 978-4779003165.
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 Saint-Ange, Madame E. (1958). La cuisine de Madame Saint-Ange: recettes et méthodes de la bonne cuisine française. 1300 recettes, 110 dessins in texte (French). Larousse. էջ 934. Վերցված է 22 July 2023-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  67. ↑ Gourmet 54:7-12:226
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 Lucile Escourrou, "Le Mont Blanc : ce grand classique gourmand de l'hiver", Le Figaro Madame Cuisine January 9, 2015
  69. ↑ "Mont-blanc", Elle, no date
  70. ↑ 西坡 (2011-05-05). 凯司令. 上海: 新民晚报. էջ 好吃周刊. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-20-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մոնբլան_(աղանդեր)&oldid=10222325» էջից