Մոգական մտածողություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մոգական մտածողություն (անգլ.՝ Magical thinking), կամ սնահավատ մտածողություն (անգլ.՝ superstitious thinking), [1] հավատք առ այն, որ չկապված իրադարձությունները ունեն պատճառահետևանքային կապ, հատկապես գերբնական գործոնի արդյունքում, չնայած դրանց միջև չկա որևէ հնարավոր կապ։ [1][2][3] Օրինակները ընդգրկում են այն գաղափարը, որ անձնական մտքերը կարող են ազդել արտաքին աշխարհի վրա՝ առանց գործողություններ կատարելու, կամ էլ որ առարկաները պետք է ունենան պատճառահետևանքային կապ, եթե նրանք նույնիսկ իրար նման չեն կամ նախկինում իրար հետ որևէ կերպ չեն առնչվել[1][2][4]։ Մոգական մտածողությունը տրամաբանական մոլորության (en) տեսակ է, որն էլ իր հերթին սխալ պատճառական եզրակացությունների (en) տարածված աղբյուր է[3][5]։ Ի տարբերություն համահարաբերակցությունը չի ընթադրում պատճառական կապ (en) երևույթի, մոգական մտածողությունը չի պահանջում իրադարձությունների համահարաբերակցություն[3]։

Մոգական մտածողության հստակ սահմանումները կարող են տարբերվել ոլորտից ոլորտ։ Մարդաբանությունում (ամենավաղ հետազոտությունը) կանխադրվում է պատճառահետևանքային կապ կրոնական ծեսի, աղոթքի, զոհաբերության կամ տաբուի պահպանման և սպասված օգուտի կամ հատուցման միջև։ Հետագա ուսումնասիրությունները վկայում են, որ մոգական մտածողությունը տարածված է ժամանակակից հասարակություններում։

Հոգեբանությունում մոգական մտածողությունը հավատքն է առ այն, որ մտքերը իրենք իրենցով կարող է ազդեցություն գործել աշխարհի վրա կամ էլ ինչ-որ բանի մասին մտածելը համապատասխանում գործողություն կատարելուն[6]։ Այս համոզմունքները կարող են առաջացնել մարդու մոտ որոշակի գործողություններ կատարելու կամ որոշակի մտքեր ունենալու իռացիոնալ վախ՝ այդ գործողությունների ու մտածմունքների և հնարավոր սպառնալիքի միջև ենթադրյալ կապի պատճառով[1]։

Հոգեբուժությունում մոգական մտածողությունը մտքի խանգարում (en) է[7], նշանա կեղծ համոզմունք առ այն, որ մեկի մտքերը, գործողությունները կամ բառերը կարող են առաջացնել կամ չեղարկել որոշակի հետևանքներ այնպիսի եղանակով, որը դեմ պատճառականության ընդունված օրենքներին կամ շրջանցում է դրանք[8]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Bennett Bo։ «Magical Thinking»։ Logically Fallacious։ Վերցված է 20 May 2020 
  2. 2,0 2,1 Carroll RT (12 Sep 2014)։ «Magical thinking»։ The Skeptic's Dictionary։ Վերցված է 20 May 2020 
  3. 3,0 3,1 3,2 Robert J. Sternberg, Henry L. Roediger III, Diane F. Halpern (2007)։ Critical Thinking in Psychology։ Cambridge University Press։ ISBN 978-0-521-60834-3 
  4. Vamos Marina (2010)։ «Organ transplantation and magical thinking»։ Australian & New Zealand Journal of Psychiatry 44 (10): 883–887։ ISSN 0004-8674։ PMID 20932201։ doi:10.3109/00048674.2010.498786 
  5. Carhart-Harris R. (2013)։ «Psychedelic drugs, magical thinking and psychosis»։ Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry 84 (9): e1։ ISSN 0022-3050։ doi:10.1136/jnnp-2013-306103.17 
  6. Colman Andrew M. (2012)։ A Dictionary of Psychology (3rd ed.)։ Oxford University Press 
  7. Sadock B. J., Sadock V. A., Ruiz P. (2017)։ Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry (10th ed.)։ Wolters Kluwer։ ISBN 978-1-4511-0047-1 
  8. American Psychiatric Association (2013)։ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)։ Arlington, VA: American Psychiatric Publishing։ էջեր 655, 824։ ISBN 978-0-89042-554-1։ doi:10.1176/appi.books.9780890425596 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]