Մոգական մտածողություն

Մոգական մտածողություն (անգլ.՝ Magical thinking), կամ սնահավատ մտածողություն (անգլ.՝ superstitious thinking)^[1], հավատք առ այն, որ չկապված իրադարձությունները ունեն պատճառահետևանքային կապ, հատկապես գերբնական գործոնի արդյունքում, չնայած դրանց միջև չկա որևէ հնարավոր կապ^[1]^[2]^[3]։ Օրինակները ընդգրկում են այն գաղափարը, որ անձնական մտքերը կարող են ազդել արտաքին աշխարհի վրա՝ առանց գործողություններ կատարելու, կամ էլ որ առարկաները պետք է ունենան պատճառահետևանքային կապ, եթե նրանք նույնիսկ իրար նման չեն կամ նախկինում իրար հետ որևէ կերպ չեն առնչվել^[1]^[2]^[4]։ Մոգական մտածողությունը տրամաբանական մոլորության (en) տեսակ է, որն էլ իր հերթին սխալ պատճառական եզրակացությունների (en) տարածված աղբյուր է^[3]^[5]։ Ի տարբերություն համահարաբերակցությունը չի ընթադրում պատճառական կապ (en) երևույթի, մոգական մտածողությունը չի պահանջում իրադարձությունների համահարաբերակցություն^[3]։

Մոգական մտածողության հստակ սահմանումները կարող են տարբերվել ոլորտից ոլորտ։ Մարդաբանությունում (ամենավաղ հետազոտությունը) կանխադրվում է պատճառահետևանքային կապ կրոնական ծեսի, աղոթքի, զոհաբերության կամ տաբուի պահպանման և սպասված օգուտի կամ հատուցման միջև։ Հետագա ուսումնասիրությունները վկայում են, որ մոգական մտածողությունը տարածված է ժամանակակից հասարակություններում։

Հոգեբանությունում մոգական մտածողությունը հավատքն է առ այն, որ մտքերը իրենք իրենցով կարող է ազդեցություն գործել աշխարհի վրա կամ էլ ինչ-որ բանի մասին մտածելը համապատասխանում գործողություն կատարելուն^[6]։ Այս համոզմունքները կարող են առաջացնել մարդու մոտ որոշակի գործողություններ կատարելու կամ որոշակի մտքեր ունենալու իռացիոնալ վախ՝ այդ գործողությունների ու մտածմունքների և հնարավոր սպառնալիքի միջև ենթադրյալ կապի պատճառով^[1]։

Հոգեբուժությունում մոգական մտածողությունը մտքի խանգարում (en) է^[7], նշանա կեղծ համոզմունք առ այն, որ մեկի մտքերը, գործողությունները կամ բառերը կարող են առաջացնել կամ չեղարկել որոշակի հետևանքներ այնպիսի եղանակով, որը դեմ պատճառականության ընդունված օրենքներին կամ շրջանցում է դրանք^[8]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Hood, Bruce (2009). SuperSense: Why We Believe in the Unbelievable. HarperOne. ISBN 9780061452642.
Horton, Robin (1970). «African traditional thought and western science». In Wilson, Bryan R. (ed.). Rationality. Key Concepts in the Social Sciences. Oxford: Basil Blackwell. էջեր 131-171. ISBN 9780631119302. Abridged version of Horton (1967a) and Horton (1967b).
Hutson, Matthew (2012). The 7 Laws of Magical Thinking: How Irrational Beliefs Keep Us Happy, Healthy, and Sane. Hudson Street Press. ISBN 9781594630873.
Serban, George (1982). The Tyranny of Magical Thinking. New York: E. P. Dutton. ISBN 978-0525241409. This work discusses how and why the magical thinking of childhood can carry into adulthood, causing various maladaptions and psychopathologies.
Vyse, Stuart (1997). Believing in Magic: The Psychology of Superstition. Oxford University Press. ISBN 9780195136340.

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մագիֆրենիկ համախտանիշ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Bennett, Bo. «Magical Thinking». Logically Fallacious. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 Carroll RT (2014 թ․ սեպտեմբերի 12). «Magical thinking». The Skeptic's Dictionary. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Robert J. Sternberg; Henry L. Roediger III; Diane F. Halpern (2007). Critical Thinking in Psychology. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60834-3.
↑ Vamos, Marina (2010). «Organ transplantation and magical thinking». Australian & New Zealand Journal of Psychiatry. 44 (10): 883–887. doi:10.3109/00048674.2010.498786. ISSN 0004-8674. PMID 20932201. S2CID 25440192.
↑ Carhart-Harris, R. (2013). «Psychedelic drugs, magical thinking and psychosis». Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 84 (9): e1. doi:10.1136/jnnp-2013-306103.17. ISSN 0022-3050.
↑ Colman, Andrew M. (2012). A Dictionary of Psychology (3rd ed.). Oxford University Press.
↑ Sadock, B. J.; Sadock, V. A.; Ruiz, P. (2017). Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry (10th ed.). Wolters Kluwer. ISBN 978-1-4511-0047-1.
↑ American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. էջեր 655, 824. doi:10.1176/appi.books.9780890425596. ISBN 978-0-89042-554-1.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Hutson, Matthew (2008). «Magical thinking». Psychology Today. Vol. March–April. էջեր 89–95.
Stevens, Phillips Jr. (November–December 2001). «Magical thinking in complementary and alternative medicine». Skeptical Inquirer. 25 (6). Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.

[LF2020-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Bennett, Bo. «Magical Thinking». Logically Fallacious. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.

[Carroll2014-2] 2,0 ^2,1 Carroll RT (2014 թ․ սեպտեմբերի 12). «Magical thinking». The Skeptic's Dictionary. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.

[Sternberg2007-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Robert J. Sternberg; Henry L. Roediger III; Diane F. Halpern (2007). Critical Thinking in Psychology. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60834-3.

[Vamos2010-4] Vamos, Marina (2010). «Organ transplantation and magical thinking». Australian & New Zealand Journal of Psychiatry. 44 (10): 883–887. doi:10.3109/00048674.2010.498786. ISSN 0004-8674. PMID 20932201. S2CID 25440192.

[Carhart-Harris2013-5] Carhart-Harris, R. (2013). «Psychedelic drugs, magical thinking and psychosis». Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 84 (9): e1. doi:10.1136/jnnp-2013-306103.17. ISSN 0022-3050.

[6] Colman, Andrew M. (2012). A Dictionary of Psychology (3rd ed.). Oxford University Press.

[7] Sadock, B. J.; Sadock, V. A.; Ruiz, P. (2017). Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry (10th ed.). Wolters Kluwer. ISBN 978-1-4511-0047-1.

[DSM-5-8] American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. էջեր 655, 824. doi:10.1176/appi.books.9780890425596. ISBN 978-0-89042-554-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]