Միյնա Հյարմա

Միյնա Հյարմա; էստ․՝ Miina Härma
Ծնվել է	փետրվարի 9, 1864
Ծննդավայր	Լիվոնիա
Մահացել է	նոյեմբերի 16, 1941 (77 տարեկան)
Մահվան վայր	Տարտու
Գերեզման	Ռաադիի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Էստոնիա
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա
Մասնագիտություն	դիրիժոր, կոմպոզիտոր, խմբավար, երաժշտության ուսուցիչ և երգեհոնահար
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
	Miina Härma Վիքիպահեստում

Միյնա Հյարմա (էստ․՝ Miina Härma, մինչև 1935 թվականը՝ Միյնա Հերման, փետրվարի 9, 1864(1864-02-09), Լիվոնիա - նոյեմբերի 16, 1941(1941-11-16), Տարտու), էստոնացի կոմպոզիտոր, երգեհոնահար, երգչախմբային դիրիժոր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միյնա Հյարման ծնվել է ուսուցչի և երաժշտի ընտանիքում։ Դպրոց է հաճախել է Տարտուում։ Սկսած 15 տարեկանից՝ դաշնամուրի և կոմպոզիցիայի դասեր է ստացել էստոնացի կոմպոզիտոր և գրականագետ Կառլ Ավգուստ Հերմանից (ազգականներ չեն)։

1883-1890 թվականներին Միյնա Հյարման երգեհոն և կոմպոզիցիա է սովորել Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում (Լուի Գոմիլիուսի մոտ)։ Ուսումն ավարտելուց հետո մնացել է Սանկտ Պետերբուրգում։ Այդտեղ նա աշխատել է երաժշտության և երգեհոնության ուսուցչուհի։ Համերգներով հանդես է եկել արտասահմանում։

1894 թվականին վերադարձել է Տարտու։ Այդտեղ նա աշխատել է երգեհոնահար և հիմնադրել է խառը բարձրակարգ երգչախումբ (1920 թվականից՝ «Miina Hermanni Lauluseltsi segakoor»)։

1903-1915 թվականներին ապրել է Կրոնշտադտ քաղաքում, որտեղ հիմնականում երաժշտական մանկավարժ է աշխատել։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նա հետ է վերադարձել Տարտու։ 1917 թվականին նա երաժշտության ուսուցչուհի է աշխատել կանանց գիմնազիայում, որտեղ աշխատել է մինչև 1929 թվականը։ Միաժամանակ եղել է ամենամսյա «Eesti Muusika Kuukirja» հանդեսի գլխավոր խմբագիրը և «Տարտուի երաժշտական արվեստի միավորման» նախագահը (էստ․՝ Tartu Helikunsti Selts)^[1]^[2]։ 1919 թվականին այլ երաժիշտների հետ Տարտուում հիմնել է Երաժշտական բարձրագույն դպրոց։ 1939 թվականին ընտրվել է Տարտուի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և դարձել Տալլինի կոնսերվատորիայի պատվավոր պրոֆեսոր^[3]։

Միյնա Հյարման ապրել է Տարտուում մինչև իր կյանքի վերջը։ Թաղվել է Ռաադի գերեզմանատանը։ 1965 թվականին էստոնացի քանդակագործ Ալեքսանդր Էլլերը նրա գերեզմանին գրանիտե մահարձան է տեղադրել^[4]։

Տարտուի կանանց գիմնազիան, որտեղ 1917 թվականին դասավանդել էր Միյնա Հյարման, 1964 թվականից կրում է նրա անունը^[5]։ 1984 թվականին գիմնազիայի առաջ տեղադրվել է նրա հուշարձանը։

Երաժշտական ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միյնա Հյարման հայտնի է ոչ միայն որպես երգեհոնահար և Էստոնիայի երաժշտական կյանքի ակտիվ մասնակից, այլև Էստոնական երգի փառատոների ժամանակ երգչախմբի խմբավար և որպես կոմպոզիտոր։ Նա գրել է շուրջ 200 երգչախմբային ստեղծագործություններ, որոնք աչքի են ընկնում քնարական երանգով։ Բացի դա նա գրել է երգչախմբի համար երգերի երեք գիրք, տասը կավատինա, «Կալև և Լինդա» կանտատը (1895), հայտնի ազգային երգերի որոշ մշակումներ և «Murueide tütar» զինգշպիլը (1902)^[6]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Leida Kalling-Kant, Miina Härmaga enne ja nüüd, Tulimuld nr 1, 1964, lk 29
↑ Eesti nõukogude entsüklopeedia, 3. köide, lk 510/511, Tallinn: Valgus, 1988
↑ Eesti elulood.
↑ Miina Härma (1864-1941) haud
↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-29-ին։ Վերցված է 2020-04-23
↑ Artur Vahter, Miina Härma, lk 149 – 153, Tallinn: Eesti Raamat, 1971

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միյնա Հյարմայի կենսագրությունը (էստոներեն)

[1] Leida Kalling-Kant, Miina Härmaga enne ja nüüd, Tulimuld nr 1, 1964, lk 29

[2] Eesti nõukogude entsüklopeedia, 3. köide, lk 510/511, Tallinn: Valgus, 1988

[3] Eesti elulood.

[4] Miina Härma (1864-1941) haud

[5] «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-29-ին։ Վերցված է 2020-04-23

[AV-6] Artur Vahter, Miina Härma, lk 149 – 153, Tallinn: Eesti Raamat, 1971

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]