Միխայիլ Տուխաչևսկի

Միխայիլ Տուխաչևսկի
	ռուս.՝ Михаѝл Никола̀евич Тухачѐвский
փետրվարի 16, 1893 կամ փետրվարի 4 (16), 1893 - հունիսի 12, 1937 (44 տարեկան)
Ծննդավայր	Սլեդնևո, Dorogobuzhsky Uyezd, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, ՌԽՖՍՀ և ԽՍՀՄ
Զորատեսակ	Ռուսական կայսերական բանակ
Կոչում	Խորհրդային Միության մարշալ
Հրամանատարն էր	Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ
Մարտեր/; պատերազմներ	Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ և Խորհրդա-լեհական պատերազմ
Կրթություն	Ալեքսանդրովյան ռազմական ուսումնարան
Պարգևներ	, , , , , , , , , , և Հեղափոխական պատվո զենք

Միխայիլ Նիկոլաևիչ Տուխաչևսկի (ռուս.՝ Михаил Николаевич Тухачевский, փետրվարի 16, 1893(1893-02-16)^[1]^[2]^[3] կամ փետրվարի 4 (16), 1893, Սլեդնևո, Dorogobuzhsky Uyezd, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 12, 1937(1937-06-12)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[4]^[5]^[6]), խորհրդային ռազմական գործիչ, զորավար, Խորհրդային Միության մարշալ (1935), ԽՄԿԿ անդամ (1918), 1930-ականների ստալինյան բռնաճնշումների զոհերից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Սմոլենսկի նահանգում, ազնվականի ընտանիքում։ Ավարտել է Ալեքսանդրյան ռազմական ուսումնարանը (1914 թ.)։ Մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին (1914 - 1918), 1915 թվականին գերի է ընկել, 1917 թվականին փախել Ռուսաստան։ 1918 թվականին մտել է կարմիր բանակ։ Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ եղել է արևելյան ռազմաճակատի 1-ին, հարավային ռազմաճակատի 8-րդ բանակների, արևելյան ռազմաճակատի 5-րդ բանակի (որը մյուս բանակ ների հետ հաջողությամբ կռվել է Կոլչակի զորքերի դեմ Ուրալն ու Սիբիրն ազատագրելու համար) հրամանատար։ Կովկասյան ռազմաճակատի զորքերի հրամանատարն Էր (1920 թվականի փետրվար-ապրիլ) դենիկինյան զորքերի ջախջախման ժամանակ, արևմտյան ռազմաճակատի հրամանատարը (1920 - 1921) սովետա-լեհական պատերազմում, 7-րդ բանակի հրամանատարը Կրոնշտադտի խռովության ճնշման (1921 թվականի մարտ) և ջախջախման (1921 թվականի ապրիլ-մայիս) ժամանակ։

Քաղաքացիական պատերազմից հետո գործուն մասնակցություն է ունեցել 1924 - 1925 թվականների ռազմական ռեֆորմին։ Եղել Է ԲԳԿԲ ռազմական ակադեմիայի պետ (1921), արևմտյան ռազմական օկրուգի զորքերի հրամանատար, 1925 - 1928 թվականներին՝ ԲԳԿԲ շտաբի պետ, 1928 - 1931 թվականներին՝ Պետերբուրգի ռազմական օկրուգի զորքերի հրամանատար, 1934 թվականից՝ Տուխաչևսկին եղել է պաշտպանության ժողկոմի տեղակալ, 1936 թվականից՝ 1-ին տեղակալ և մարտական պատրաստության վարչության պետ։ Մեծ դեր է խաղացել կարմիր բանակի տեխնիկական վերազինման, զորքերի կազմակերպական կառուցվածքի փոփոխման, նոր զորատեսակների և զինված ուժերի տեսակների (ավիացիա, մեքենայացված և օդա-դեսանտային զորքեր, ռազմածովային ուժեր և այլն) զարգացման, բանակի հրամանատարական կազմի պատրաստման գործում։ Եղել է մի շարք ինքնուրույն ռազմական ակադեմիաների (մեքենայացման և մոտորավորման) ստեղծման նախաձեռնող։ Տուխաչևսկին մեծ ներդրում է կատարել ռազմավարության, օպերատիվ արվեստի, տակտիկայի և ընդհանրապես ռազմական գիտության մշակման մեջ։

Տուխաչևսկու գործունեությունը, հատկապես զինվածության պետի և պաշտպանության ժողկոմի տեղակալի պաշտոնում, կարևոր նշանակություն է ունեցել ապագա պատերազմին ԽՍՀՄ Զինված ուժերի կազմակերպական և տեխնիկական նախապատրաստման գործում։ 1930-ականների երկրորդ կեսին խորհրդային իշխանությունները Տուխաչևսկուն մեղադրեցին դավաճանության մեջ, ով իր վրա դրված մեղադրանքն ընդունելուց հետո 1937 թվականին մահապատժի ենթարկվեց։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարգևատրվել է Լենինի և Կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Избр. произв., т. 1 - 2, М., 1964.
Тодорский А. И., Маршал Тухачевский, М., 1966.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.history.army.mil/books/OpArt/russia2.htm
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA195053
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/fmso/kipp.htm
↑ https://marknesop.wordpress.com/2010/10/03/stalin-in-the-eye-of-the-russian-beholder/

[_15ce10e032d88230-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_0ba9995b2bdcabfb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_d8009d2ceaee8a2f-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Munzinger Personen (գերմ.)

[_f04369436b29101b-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.history.army.mil/books/OpArt/russia2.htm

[_3637e7f0693fc773-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA195053

[_3cd4e376e6616363-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/fmso/kipp.htm

[_de87afdb18329f93-7] ttps://marknesop.wordpress.com/2010/10/03/stalin-in-the-eye-of-the-russian-beholder/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]