Միխայիլ Գրոմով
Միխայիլ Լեոնիդովիչ Գրոմով (դեկտեմբերի 23, 1943[1][2][3][…], Բոկսիտոգորսկ, Տիխվինսկի շրջան, Լենինգրադի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային, ֆրանսիացի և ամերիկացի մաթեմատիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, Աբելի մրցանակի դափնեկիր։ Մեծ ներդրում է ունեցել մետրիկական երկրաչափության, Ռիմանյան երկրաչափության, խմբերի երկրաչափական տեսության զարգացման մեջ։
Մաթեմատիկայի շատ ոլորտներում մեծ ազդեցություն է ունեցել նրա հիպերբոլական ֆունկցիաների տեսությունը, ինչպես նաև հոմոտոպիայի սկզբունքի (մասնակի ածանցյալներով դիֆերենցիալ հավասարումներ) հետ կապված աշխատությունները։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է ռազմական բժիշկ-պաթոլոգների՝ բժշկական ծառայության մայոր, բժշկական գիտությունների դոկտոր Լեոնիդ Ինոկենտևիչ Գրոմովի (ծնվ․՝ 1899)[15] և բժշկական ծառայության ավագ լեյտենանտ Լիա Ալեքսանդրովնա Ռաբինովիչի (շախմատիստ Միխայիլ Բոտվիննիկի զարմուհին) ընտանիքում[16][17]։ Երկրաբանական և հանքարդյունաբերական գիտությունների դոկտոր Վալերիան Գրոմովի ազգականն է։
Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ մայրը ծառայել է թիվ 341 տեսակավորման և տարհանման հիվանդանոցի պաթալոգիական բաժանմունքի վարիչ և ընդունիչ-տեսակավորման դասակի հրամանատար 44-րդ հրաձգային դիվիզիայի 78-րդ առանձին բժշկական գումարտակի կազմում, մասնակցել է Լենինգրադի պաշտպանությանը[18], որդու ծննդյան տարում ծառայել է Վոլխովի ռազմաճակատամարտի առողջապահական գումարտակում[19]։ Հայրը, ով ծնունդով եղել է Տրորցկովսկից, ծառայել է որպես թիվ 3415 տարհանման հիվանդանոցի պաթալոգիական բաժանմունքի վարիչ, ապա թիվ 3412-ում[15], հեղինակել է գիտական աշխատություններ, այդ թվում՝ «Դատաբժշկական հյուսվածաբանության ձեռնարկ» (1958 թվական)։
Միխայիլ Գրոմովը Սովորել է Լենինգրադի 217-րդ դպրոցում։ 1965 թվականին ավարտել է Լենինգրադի համալսարանը։ 1969 թվականին պաշտպանել է դիսերտացիա՝ ստանալով ֆիզիկական և մաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան[20], իսկ 1973 թվականին՝ ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի դոկտորի աստիճան[21]։ Գիտական ղեկավարը եղել է Վլադիմիր Աբրամովիչ Ռոխլինը։ Նույն համալսարանում 1967 թվականից աշխատել է որպես ասիստենտ և դոցենտ, այնուհետև եղել է գիտաշխատող Լենինգրադի հիդրոօդերևութաբանական ինստիտուտում և Ցելյուլոզա-թղթային արդյունաբերության կենտրոնական գիտահետազատական ինստիտուտում[22]։
1974 թվականին ընտանիքի հետ Իսրայելի վիզայով հեռացել է Խորհրդային Միությունից և Իտալիայի տարածքով տեղափոխվել ԱՄՆ[23]։ Մինչև 1981 թվականը եղել է Նյու Յորք նահանգի Սթոնի Բրուկ համալսարանի պրոֆեսոր, ապա 1981-1982 թվականներին՝ Փարիզի VI համալսարանի պրոֆեսոր[24]։
1982 թվականից աշխատել է Ֆրանսիայի բարձրագույն հետազոտությունների ինստիտուտում, որտեղ զբաղեցրել մշտական պրոֆեսորի պաշտոն։ 1991-1996 թվականներին եղել է Մերիլենդի համալսարանի պրոֆեսոր, 1996 թվականից՝ Նյու Յորքի համալսարանի պրոֆեսոր[25]։
Աշխատություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կառուցվածքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սիմպլետիկ ծավալ
- ֆիլինգ-շառավիղ
- Գրոմով-Հաուսդորֆի բազմություն
- Հիպերբոլիկ խմբեր
- Հիպերբոլիկությունը ըստ Գրոմովի
Թեորեմներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Գրոմովի թեորեմ (Ռիմանյան երկրաչափություն)
- Գրոմովի թեորեմ (սիմպլետիկ երկրաչափություն)
- Գրոմովի թեորեմ Բեթթիի թվերի մասին
- Գրեթե հարթ բազմաձևություն
- Սիմպլետիկ ուղտի թեորեմ
- Գրոմովի թեորեմ բազմամյա խմբերի աճի վերաբերյալ
- Բիշոպ-Գրոմովի անհավասարություն
- Գրոմով-Թյորստոնի 2π-թեորեմ
Ճանաչում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Մոսկվայի մաթեմատիկական միության մրցանակ (1971 թվական)
- Վեբլենի մրցանակ երկրաչափության բնագավառում (1981 թվական)
- Փարիզի ԳԱ Էլի Քարթանի մրցանակ (Prix Élie Cartan, 1984 թվական)
- Union des assurances de Paris մրցանակ (1989 թվական)
- Վոլֆի մրցանակ (1993 թվական)
- Ն. Լոբաչևսկու անվան մրցանակ (1997 թվական)
- Բալցանի մրցանակ (1999 թվական)[26]
- Կիոտոյի մրցանակ (2002 թվական)
- Նեմերսի մաթեմատիկական մրցանակ (2004 թվական)
- Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի Բոյայի մրցանակ (2005 թվական)
- Աբելի մրցանակ (2009)
- Որպես զեկուցող հրավիրվել է մասնակցելու Մաթեմատիկոսների միջազգային կոնգրեսներին Նիցցայում (1970 թվական), Հելսինկում (1978 թվական), Վարշավայում (1982 թվական) և Բերկլիում (1986 թվական)
- 2012 թվականին ներկայացրել է պլենար զեկույց Եվրոպական մաթեմատիկական կոնգրեսում։
Կոչումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ֆրանսիայի բարձրագույն հիտական հետազոտությունների ինստիտուտի մշտական պրոֆեսոր
- Ժնևի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1992 թվական)
- Թել Ավիվի համալսարանի Մաթեմատիկական գիտությունների դպրոցի պատվավոր պրոֆեսոր
- Ֆրանսիայի Գիտությունների ակադեմիայի անդամ (1997 թվական) (1989 թվականից՝ արտասահմանյան անդամ)[27]
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ (1989 թվական)
- Ամերիկյան արվեստի և գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան պատվավոր անդամ (1989 թվական)
- եվրոպական ակադեմիայի անդամ (1993 թվական)
- Լոնդոնի մաթեմատիկական ընկերության պատվավոր անդամ (2008 թվական)
- Նորվեգիայի գիտություններ ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ
- Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ (2010 թվական)
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության[28] արտասահմանյան անդամ (2011 թվական)
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի[29] արտասահմանյան անդամ (2011 թվական)
Մատենագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Громов М. Дифференциальные соотношения с частными производными. — М.: Мир, 1990. — 536 с. — ISBN 5-03-001297-4, 3-540-12177-3
- Громов М. Гиперболические группы. — Ижевск: Институт компьютерных исследований, 2002. — 160 с. — ISBN 5-93972-103-6
- Громов М. Знак и геометрический смысл кривизны. — Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика», 2000. — 128 с. — ISBN 5-93972-020-X
- Громов М. Кольцо тайн: вселенная, математика, мысль. — МЦНМО, 2017. — 1000 экз. — ISBN 978-5-4439-117-5
- Ballmann, Werner; Gromov, Mikhael; Schroeder, Viktor: Manifolds of nonpositive curvature. Progress in Mathematics, 61. Birkhäuser Boston, Inc., Boston, MA, 1985. vi+263 pp. 0-8176-3181-X[30]
- Gromov, Mikhael Structures métriques pour les variétés riemanniennes. (French) [Metric structures for Riemann manifolds] Edited by J. Lafontaine and P. Pansu. Textes Mathématiques [Mathematical Texts], 1. CEDIC, Paris, 1981. iv+152 pp. 2-7124-0714-8
- Gromov, Misha: Metric structures for Riemannian and non-Riemannian spaces. Based on the 1981 French original. With appendices by M. Katz, P. Pansu and S. Semmes. Translated from the French by Sean Michael Bates. Progress in Mathematics, 152. Birkhäuser Boston, Inc., Boston, MA, 1999. xx+585 pp. 0-8176-3898-9[31]
- Gromov, Mikhael: Partial differential relations. Ergebnisse der Mathematik und ihrer Grenzgebiete (3) [Results in Mathematics and Related Areas (3)], 9. Springer-Verlag, Berlin, 1986. x+363 pp. 0-387-12177-3[32]
- Gromov, M. Almost flat manifolds. J. Differential Geometry 13 (1978), no. 2, 231–241.
- Gromov, Mikhael; Lawson, H. Blaine, Jr. The classification of simply connected manifolds of positive scalar curvature. Ann. of Math. (2) 111 (1980), no. 3, 423–434.
- Gromov, Michael. Curvature, diameter and Betti numbers. Comment. Math. Helv. 56 (1981), no. 2, 179–195.
- Gromov, Mikhael. Groups of polynomial growth and expanding maps. Inst. Hautes Études Sci. Publ. Math. No. 53 (1981), 53–73.
- Gromov, M. Hyperbolic manifolds, groups and actions. Riemann surfaces and related topics: Proceedings of the 1978 Stony Brook Conference (State Univ. New York, Stony Brook, N.Y., 1978), pp. 183–213, Ann. of Math. Stud., 97, Princeton Univ. Press, Princeton, N.J., 1981.
- Cheeger, Jeff; Gromov, Mikhail; Taylor, Michael. Finite propagation speed, kernel estimates for functions of the Laplace operator, and the geometry of complete Riemannian manifolds. J. Differential Geometry 17 (1982), no. 1, 15–53.
- Gromov, Mikhael. Filling Riemannian manifolds. J. Differential Geom. 18 (1983), no. 1, 1-147.
- Gromov, Michael. Volume and bounded cohomology. Inst. Hautes Études Sci. Publ. Math. No. 56 (1982), 5–99 (1983).
- Gromov, M.; Milman, V.D. A topological application of the isoperimetric inequality. Amer. J. Math. 105 (1983), no. 4, 843–854.
- Gromov, Mikhael; Lawson, H. Blaine, Jr. Positive scalar curvature and the Dirac operator on complete Riemannian manifolds. Inst. Hautes Études Sci. Publ. Math. No. 58 (1983), 83–196 (1984).
- Gromov, M. Pseudoholomorphic curves in symplectic manifolds. Invent. Math. 82 (1985), no. 2, 307–347.
- Cheeger, Jeff; Gromov, Mikhael. Collapsing Riemannian manifolds while keeping their curvature bounded. I. J. Differential Geom. 23 (1986), no. 3, 309–346.
- Cheeger, Jeff; Gromov, Mikhael. L2-cohomology and group cohomology. Topology 25 (1986), no. 2, 189–215.
- Gromov, M. Hyperbolic groups. Essays in group theory, 75–263, Math. Sci. Res. Inst. Publ., 8, Springer, New York, 1987.
- Eliashberg, Yakov; Gromov, Mikhael. Convex symplectic manifolds. Several complex variables and complex geometry, Part 2 (Santa Cruz, CA, 1989), 135–162, Proc. Sympos. Pure Math., 52, Part 2, Amer. Math. Soc., Providence, RI, 1991.
- Gromov, M. Kähler hyperbolicity and L2-Hodge theory. J. Differential Geom. 33 (1991), no. 1, 263–292.
- Burago, Yu.; Gromov, M.; Perelʹman, G. A.D. Aleksandrov spaces with curvatures bounded below. (Russian) Uspekhi Mat. Nauk 47 (1992), no. 2(284), 3–51, 222; translation in Russian Math. Surveys 47 (1992), no. 2, 1–58
- Gromov, Mikhail; Schoen, Richard. Harmonic maps into singular spaces and p-adic superrigidity for lattices in groups of rank one. Inst. Hautes Études Sci. Publ. Math. No. 76 (1992), 165–246.
- Gromov, M. Asymptotic invariants of infinite groups. Geometric group theory, Vol. 2 (Sussex, 1991), 1–295, London Math. Soc. Lecture Note Ser., 182, Cambridge Univ. Press, Cambridge, 1993.[33]
- Gromov, Mikhael. Carnot–Carathéodory spaces seen from within. Sub-Riemannian geometry, 79–323, Progr. Math., 144, Birkhäuser, Basel, 1996.
- Gromov, Misha. Spaces and questions. GAFA 2000 (Tel Aviv, 1999). Geom. Funct. Anal. 2000, Special Volume, Part I, 118–161.
- Gromov, M. Endomorphisms of symbolic algebraic varieties. J. Eur. Math. Soc. (JEMS) 1 (1999), no. 2, 109–197.
- Gromov, M. Isoperimetry of waists and concentration of maps. Geom. Funct. Anal. 13 (2003), no. 1, 178–215.
- Gromov, Mikhaïl. On the entropy of holomorphic maps. Enseign. Math. (2) 49 (2003), no. 3-4, 217–235.
- Gromov, M. Random walk in random groups. Geom. Funct. Anal. 13 (2003), no. 1, 73–146.
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 White M. L. Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ https://math.nyu.edu/people/profiles/GROMOV_Mikhael.html
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Gromov_Mikhael
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ 8,0 8,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ https://medal.kpfu.ru/laureatyi-medali/
- ↑ https://www.abelprize.no/c53859/seksjon/vis.html?tid=54323
- ↑ https://www.kyotoprize.org/en/laureates/
- ↑ https://www.unine.ch/unine/home/luniversite/Evenements/dies-academicus/dies-academicus-2009.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20140425020717/https://royalsociety.org/about-us/fellowship/new-fellows-2011/
- ↑ https://www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=27
- ↑ 15,0 15,1 Наградной лист Л. И. Громова (Орден Красной Звезды), с. 115
- ↑ Վլադիմիր Ռոբինովիչի հուշերը (Մ․ Գրոմովի ընտանիքի ծագումնաբանությունը մայրական կողմից)։ Լիա Ալեքսանդրովնա Ռաբինովիչը նաև Ռիգայի մաթեմատիկոս, պատմիչ և գիտության ժողովրդականացնող Իսահակ Ռաբինովիչի զարմուհին է։ Մ․ Գրոմովի զարմիկը լատվիացի իրավաբան և հասարակական գործիչ Ալեքսանդր Բերգմանն է (Լեհաստան, 1925-2016)։
- ↑ Martin Raussen, Christian Skau. «Interview with Mikhail Gromov» (PDF) (անգլերեն). American Mathematical Society. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ ,Лия Александровна Рабинович на сайте «Подвиг народа»: Մոր ընտանիքը Կրասլավայից էր ։
- ↑ Список награждённых медалью «За оборону Ленинграда»
- ↑ Գրոմով, Մ. Լ. Стабильные отображения слоений в многообразия։ Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата физико-математических наук. Ленинградский государственный университет имени А. А. Жданова. — Л., 1968. — 4 с.
- ↑ Громов, М. Л. Изометрические погружения в многомерной геометрии։ Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора физико-математических наук. Ленинградский государственный университет имени А. А. Жданова. — Л., 1972. — 20 с.
- ↑ С. П. Новиков. «Рохлин». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
- ↑ The genius who came in from the cold: «The idea was to become obscure enough to be allowed, as a Jew, to emigrate to Israel. This happened in 1974, but Gromov changed route in Rome and came to Stony Brook instead»․
- ↑ «NYU Mathematician Mikhail Gromov Named Winner of Abel Prize» (անգլերեն). Physics Today. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ Страница на сайте NYU Արխիվացված 2009-04-08 Wayback Machine
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.(անգլ.)
- ↑ Mikhaël Gromov — Membre de l’Académie des sciences
- ↑ New Fellows 2011 | Royal Society
- ↑ Միխայիլ Գրոմովի էջը Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի կայքում
- ↑ Heintze, Ernst (1987). «Review: Manifolds of nonpositive curvature, by W. Ballmann, M. Gromov & V. Schroeder» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 17 (2): 376–380. doi:10.1090/s0273-0979-1987-15603-5.
- ↑ Grove, Karsten (2001). «Review: Metric structures for Riemannian and non-Riemannian spaces, by M. Gromov» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 38 (3): 353–363. doi:10.1090/s0273-0979-01-00904-1.
- ↑ McDuff, Dusa (1988). «Review: Partial differential relations, by Mikhael Gromov» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 18 (2): 214–220. doi:10.1090/s0273-0979-1988-15654-6.
- ↑ Toledo, Domingo (1996). «Review: Geometric group theory, Vol. 2: Asymptotic invariants of infinite groups, by M. Gromov» (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 33 (3): 395–398. doi:10.1090/s0273-0979-96-00669-6.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Домашняя страничка на сайте IHES
- Кутателадзе С. С. Мир Миши Громова // Наука в Сибири. — 2009. — № 13 (2698).
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Գրոմով» հոդվածին։ |
|
- Դեկտեմբերի 23 ծնունդներ
- 1943 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Եվրոպական ակադեմիայի անդամներ
- Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի մաթեմատիկամեխանիկական ֆակուլտետի շրջանավարտներ
- Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի շրջանավարտներ
- Բալցանի մրցանակի դափնեկիրներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Երկրաչափագետներ
- Պետրիշուլեի աշակերտները
- Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի դասախոսներ
- Նյու Յորքի Սթոունի Բրուքի պետական համալսարանի դասախոսներ
- Նյու Յորքի համալսարանի դասախոսներ
- Վոլֆի մրցանակի դափնեկիրներ (մաթեմատիկա)
- Կիտոյի մրցանակի դափնեկիրներ
- Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր անդամներ
- Ժնևի համալսարանի պատվավոր բժիշկներ
- Մաթեմատիկոսներ այբբենական կարգով
- Ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորներ
- Ռուս մաթեմատիկոսներ
- Խորհրդային մաթեմատիկոսներ
- Ամերիկացի մաթեմատիկոսներ