Միաեղջյուրով կինը (կտավ)
 Dama col liocorno | |
|---|---|
 | |
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Ռաֆայել Սանտի |
| տարի | 1506 |
| բարձրություն | 65 |
| լայնություն | 61 |
| ուղղություն | Բարձր վերածնունդ |
| ժանր | դիմապատկեր |
| նյութ | փայտ, յուղաներկ |
| գտնվում է | Բորգեզե պատկերասրահ |
| հավաքածու | Բորգեզե ժողովածու և Բորգեզե պատկերասրահ |
պատկերված են
| |
| https://www.wga.hu/html/r/raphael/2firenze/1/28unicor.html կայք | |
Ծանոթագրություններ | |
 Dama con Liocorno (Raffaello Sanzio) Վիքիպահեստում | |
Միաեղջյուրով կինը (իտալ.՝ Dama col liocorno), Ռաֆայելի հայտնի կտավը՝ ստեղծված 1505-1506 թվականներին, Վերածննդի շրջանի գործ։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նկարի կոմպոզիցիան, ամենայն հավանականությամբ, ստեղծվել է Լեոնարդո դա Վինչիի Մոնա Լիզայի ազդեցությամբ (1505-1506)[1]։ Դրա վկայությունն են կերպարը շրջանակող սյուները (ժամանակակից «Մոնա Լիզայում» դրանք կտրված են), կերպարի դիրքը։
Կինը պատկերված է մինչև ծնկները, երեք քառորդով թեքված. հետևում լճի բնապատկեր է։ Նա ազնվական կնոջ հագուստով է՝ վզի բացվածքով և լայն թևքերով (գրեթե նույնպիսի հագուստով է Ռաֆայելի «Տիկին Գրավիդան»)։ Վզին ռուբինով և զմրուխտով ոսկե շղթա է՝ ծայրին տանձաձև ադամանդ։ Գլխին գլխազարդ կա, որը գրեթե ծածկված է մազերով։ Հետաքրքրիր է, որ նրա մատներին չկան մատանիներ, այդ թվում՝ ամուսնական։ Դա արտասովոր է, քանի որ կանանց դիմանկարները այդ ժամանակ ստեղծվել են հարսանիքի առիթով։
Կնոջ ձեռքերում միաեղջյուր է, որը խելամտության խորհրդանիշ է։ Միջնադարյան լեգենդների համաձայն՝ միայն կույսը կարող է նրան վարժեցնել։
Կտավի գլխավոր երկու հատկություններն են «փառահեղ շքեղությունը, որին դժվար է դիմակայել, և հանելուկային բնավորությունը, որն այդպես էլ դժվար է բացահայտել»[2]։
-
«Դոնա Գրավիդա» կտավը, որի հեղինակը Ռաֆայելն է -
«Մոնա Լիզայի» վաղ կրկնօրինակը, որում պահպանված են սյուները
.jpg)
.JPG)
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջորջո Վազարին չի հիշատակում այս կտավը։ Հավանական է, որ այն ֆլորենտական Ալդոբրանդինի տոհմին է պատկանել, իսկ 1682 թվականին անցել է Բորգեզեի հավաքածուին, որտեղ էլ պահվում է մինչ օրս։ Այս վարկածը կասկածի տակ է դնում այն հանգամանքը, որ այդ նկարագրության մեջ հիշատակվում է ավելի փոքր չափերով նկար, որտեղ թեպետ կա միաեղջյուր, բայց հետագայում, հնարավոր է, որ այն արդեն չի եղել։ Կտավը մի քանի անգամ վերամշակվել է՝ ենթարկվելով փոփոխությունների։
Առաջին անգամ կտավը հիշատակվել է 1760 թվականին «Սուրբ Եկատերինա Ալեքսանդրացի» անունով և վերագրվել Պիետրո Պերուջինոյի վրձնին։ Համարվել է, որ այն անծանոթ կնոջ պատկեր է՝ նահատակ սուրբի պարագաներով։ Տարբեր ժամանակներում կտավի հեղինակներ են համարվել Ռիդոլֆո Գիրլանդայոն (իտալ.՝ Ridolfo del Ghirlandaio), Ֆրանչեսկո Գրանաչին (իտալ.՝ Francesco Granacci), Անդրեա դել Սարտոն։
Տարբերակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1934-1936 թվականներին «Սուրբ Եկատերինան» ռեստավրացիայի է ենթարկվել, որի արդյունքում հատատվել է արվեստագետ Ռոբերտո Լոնգիի կարծիքը այն մասին, որ կտավի հեղինակը Ռաֆայելն է։ Հեռացվել է կտավի վերին շերտը, որ ավելացվել էր 1916 թվականին։
Եզրակացությունը սա էր. միաեղջյուրից վերև նկարված են եղել սուրբ Եկատերինային բնորոշող պարագաներ՝ նահատակի շրջանակը, արմավենու ճյուղ, իսկ ուսերը ծածկված են եղել թիկնոցով[1]։ Կնոջ ձեռքերը նույնպես փոփոխությունների են ենթարկվել։
1959 թվականի ռեստավրացիան, որի ժամանակ արվեստագիտության մեջ առաջին անգամ օգտագործվել են ռենտգենյան ճառագայթներ, ցույց է տվել, որ միաեղջյուրից առաջ նրա տեղում շուն է պատկերված եղել, ինչը խորհրդանշել է ամուսնական հավատարմությունը։ Բայց քանի որ ներկաշերտը շատ է քայքայված եղել, միաեղջյուրի տեղում շան պատկերը չեն վերականգնել։
Ենթադրվել է, որ կտավը ստեղծվել է մի քանի փուլերով.
- Ռաֆայելը նկարել է կնոջ կերպարը մինչև գոտին, երկինքը, բնապատկերը։ Կինն այդ տարիքում ավելի տարիքով էր երևում, քան այժմ։
- Մի ուրիշ նկարիչ նկարել է սյուները, պատնեշը, թևերն ու թևքերը, շանը։ Հնարավոր է, որ դա արել է Ջովանի Սոլյանին՝ իտալացի գեղանկարիչ Լորենցո Կրեդիի աշակերտը[2]։
- Այնուհետև՝ մի քանի տասնամյակ անց, շունը վերածվել է միաեղջյուրի։ Այդ ժամանակ էլ վերանկարվել են ձեռքերը։
- Եվ վերջապես, շատ ավելի ուշ անհայտ կինը վերափոխվել է սուրբ Եկատերինայի։ Դա կարող է տեղի ունեցած լինել 17-րդ դարի վերջին։
Մոդել
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թե ում համար է կտավը նկարվել և թե ով է եղել բնորդը, անհայտ է[1]։
Ենթադրվում է, որ մոդելը եղել է Ջուլիա Ֆարնեզեն՝ Ալեքսանդր 6-րդ պապի սիրուհին, քանի որ այդ ժամանակ միաեղջյուրը եղել է նրա ընտանիքի խորհրդանիշը[3]։ Հատկանշական է, որ Մադդալենայի պարանոցի զարդը նույնպես միաեղջյուրի պատկեր է պարունակում[2]։
-
Արտեմեիա Ջենթիլեսկի, կնոջ դիմանկարը սուրբ Եկատերինայի կերպարով -
Դոմենիկինո, «Աղջիկը և միաեղջյուրը» -
Ռաֆայելի «Մադդալենա Դոնի» կտավը -
Նկար Լուվրից -
Լորենցո Կոստայի «Շնիկով տիկինը» կտավը, որ ամուսնական հավատարմությամբ օժտված կնոջ է խորհրդանշում
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Barchiesi, Sofia, and Marina Minozzi, The Galleria Borghese: The Masterpieces, Galleria Borghese, Rome, n.d.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Árpád Szakolczai. Sociology, religion, and grace: a quest for the renaissance
- ↑ Հետևյալ պատմությունը արտացոլվել է Բորջիա հեռուստասերիալում, որտեղ Ջուլիան նկարչի համար դիրքեր է ընդունում՝ այծերը ձեռքին։ Պարզապես ֆիլմում դիմանկարը դիմացից է նկարված, իսկ նկարիչը Պունտուրիկիոն է։
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||