Մեյ-Բրիթ Մոզեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մեյ-Բրիթ Մոզեր
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 4, 1963(1963-01-04)[1][2][3] (61 տարեկան)
ԾննդավայրՖոսնավոգ, Մյորե օգ Ռոմսդալ, Նորվեգիա
Քաղաքացիություն Նորվեգիա
ԿրթությունԷդինբուրգի համալսարան և Օսլոյի համալսարան (1995)[4]
Գիտական աստիճանCand.psychol.?
Մասնագիտությունպրոֆեսոր, նյարդակենսաբան, հոգեբան և հետազոտող
ԱշխատավայրԳիտության և տեխնոլոգիայի նորվեգական համալսարան և Օսլոյի համալսարան
ԱմուսինԷդվարդ Մոզեր
Զբաղեցրած պաշտոններպրոֆեսոր
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՆորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա, Տեխնիկական գիտությունների նորվեգական համալսարան, Եվրոպական ակադեմիա[11], ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[12], Գիտության և գրականության նորվեգական թագավորական հասարակություն, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Լեոպոլդինա
 May-Britt Moser Վիքիպահեստում

Մեյ-Բրիթ Մոզեր (նորվ.՝ May-Britt Moser, հունվարի 4, 1963(1963-01-04)[1][2][3], Ֆոսնավոգ, Մյորե օգ Ռոմսդալ, Նորվեգիա), նորվեգացի հոգեբան, նեյրոֆիզիոլոգ և Կավլիի նյարդաբանության ինստիտուտի և Նյարդաբանական հաշվարկների կենտրոնի (Kavli Institute for Systems Neuroscience / Centre for Neural Computation) հիմնադիր տնօրեն Տրոնհեյմում գտնվող Նորվեգիայի բնական և տեխնիկական գիտությունների համալսարանում։

Մեյ-Բրիթ Մոզերը իր ամուսնու` Էդվարդ Մոզերի հետ 1996 թվականին, թեկնածուական դիսերտացիաները պաշտպանելուց մեկ տարի անց դարձել են համալսարանի դոցենտներ։ 2002 թվականին նրանք ստեղծել են Կենսաբանական հիշողության կենտրոն, իսկ 2007 թվականին՝ Կավլիի ինստիտուտը` միաժամանակ առաջատարներ հանդիսանալով գլխուղեղի հետազոտման ոլորտում։

Մեյ-Բրիթը ստացել է բազմաթիվ պատվոգրեր, գիտական մրցանակներ, մի քանիսն իր ամուսնու հետ միասին։ 2014 թվականին նրանք ստացել են Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ Ջոն Օկիֆի հետ միասին` գլխուղեղում բջջային համակարգի ստեղծման համար, որը թույլ է տալիս կողմնորոշվել տարածության մեջ[13][14]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990 թվականին Մեյ-Բրիթը գիտական աստիճան է ստացել հոգեբանության ասպարեզում, իսկ 1995 թվականին՝ դոկտորի աստիճան Օսլոյի համալսարանի նյարդաբանության ոլորտում[15]` պրոֆեսոր Պեր Անդերսենի (Per Andersen) ղեկավարությամբ։ 1994-1996 թվականներին Մոզերը հետդիպլոմային պատրաստություն է անցել Ռիչարդ Մորիսի հետ Էդինբուրգի համալսարանի նյարդաբանական կենտրոնում և լաբորատորիայի աշխատակից Ջոն Օկիֆի կողմից հրավիրվել է Լոնդոնի համալսարանական քոլեջ։ 1996 թվականին Մոզերը վերադարձել է Նորվեգիա և Նորվեգիայի բնական և տեխնիակական գիտությունների համալսարանում նշանակվել դոցենտ։ 2000 թվականին նա համալսարանի պրոֆեսոր էր, զուգահեռ 2002 թվականին նաև տնօրեն։ 2007 թվականին Կիվլի նյարդաբանության ինստիտուտի տնօրենն էր։ 2014 թվականին նա իր ամուսնու և Ջոն Օկիֆի հետ ստացել են Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ[16]։

Մեյ-Բրիթ Մոզերը Նորվեգիայի գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիայի (Royal Norwegian Society of Sciences and Letters) անդամ է հանդիսանում[17], նաև Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիայի[18] և Նորվեգիայի տեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի[19] անդամ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1999- Երիտասարդ գիտնականների մրցանակ, տրվել է գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիայի կողմից, Նորվեգիա
  • 2005- Օլդեն Սպենսերի ամենամյա մրցանակ (28-րդ) (W. Alden Spencer Award), Կոլումբիայի համալսարանի բժիշկների և վիրաբույժների քոլեջ
  • 2006- Բետի և Դեվիդ Կուտցերի 14-րդ մրցանակ` գլխուղեղի հետազոտման համար, Ցյուրիխի համալսարան
  • 2006- «Լիլիան Բետանկուր կյանքի մասին գիտության համար» 10-րդ մրցանակ (Fondation Bettencourt, Փարիզ)
  • 2008- Էրիկ Ֆերնստրոմի 30-րդ Մեծ նորդյան մրցանակ (Fernström Foundation, Լունդայի համալսարան)
  • 2011- Լուի Ժանտետի մրցանակ (Louis-Jeantet Prize for Medicine) բժշկությունից
  • 2011- Անդերսի մրցանակ բժշկությունից (Anders Jahres medisinske pris)[20]
  • 2012- Perl-UNC մրցանակ (Perl-UNC Prize) (Էդվարդ Մոզերի հետ)[21]
  • 2013- Լուիզա Գրոս Խորվիցի մրցանակ (Էդվարդ Մոզերի և Ջոն Օկիֆի հետ)[22]
  • 2014- Կարլ Սպենսերի մրցանակ (Karl Spencer Lashley Award) (Էդվարդ Մոզերի հետ)[23]
  • 2014- Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ (Էդվարդ Մոզերի և Ջոն Օկիֆի հետ)[16]
  • 2014- Քյորբերի մրցանակ (Էդվարդ Մոզերի հետ)

Ընտրյալ հրապարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Brun, V.H., Otnæss, M.K., Molden, S., Steffenach, H.-A., Witter, M.P., Moser, M.-B., Moser, E.I. (2002). Place cells and place representation maintained by direct entorhinal-hippocampal circuitry. Science, 296, 2089-2284.
  • Fyhn, M., Molden, S., Witter, M.P., Moser, E.I. and Moser, M.-B. (2004). Spatial representation in the entorhinal cortex.Science, 305, 1258-1264 Արխիվացված 2012-02-17 Wayback Machine.
  • Leutgeb, S., Leutgeb, J.K., Treves, A., Moser, M.-B. and Moser, E.I. (2004). Distinct ensemble codes in hippocampal areas CA3 and CA1. Science, 305, 1295-1298.
  • Leutgeb, S., Leutgeb, J.K., Barnes, C.A., Moser, E.I., McNaughton, B.L., and Moser, M.-B (2005). Independent codes for spatial and episodic memory in the hippocampus. Science, 309, 619-623 Արխիվացված 2012-02-17 Wayback Machine.
  • Hafting, T., Fyhn, M., Molden, S., Moser, M.-B., and Moser, E.I. (2005). Microstructure of a spatial map in the entorhinal cortex.Nature, 436, 801-806.
  • Sargolini, F., Fyhn, M., Hafting, T., McNaughton, B.L., Witter, M.P., Moser, M.-B., and Moser, E.I. (2006). Conjunctive representation of position, direction and velocity in entorhinal cortex. Science, 312, 754-758.
  • Leutgeb, J.K., Leutgeb, S., Moser, M.-B., and Moser, E.I. (2007). Pattern separation in dentate gyrus and CA3 of the hippocampus. Science, 315, 961-966.
  • Fyhn, M., Hafting, T., Treves, A., Moser, M.-B. and Moser, E.I. (2007). Hippocampal remapping and grid realignment in entorhinal cortex. Nature, 446, 190-194.
  • Hafting, T., Fyhn, M., Bonnevie, T., Moser, M.-B. and Moser, E.I. (2008). Hippocampus-independent phase precession in entorhinal grid cells. Nature 453, 1248-1252.
  • Kjelstrup, K.B., Solstad, T., Brun, V.H., Hafting, T., Leutgeb, S., Witter, M.P., Moser, E.I. and Moser, M.-B. (2008). Finite scales of spatial representation in the hippocampus. Science 321, 140-143.
  • Solstad, T., Boccara, C.N., Kropff, E., Moser, M.-B. and Moser, E.I. (2008). Representation of geometric borders in the entorhinal cortex. Science, 322, 1865-1868.
  • Moser, E.I., Moser, M-B. (2011). Crystals of the brain. EMBO Mol. Med. 3, 1-4.
  • Moser, E.I., Moser, M-B. (2011). Seeing into the future. Nature, 469, 303-4
  • Jezek, K., Henriksen, EJ., Treves, A., Moser, E.I. and Moser, M-B. (2011). Theta-paced flickering between place-cell maps in the hippocampus. Nature, 478, 246-249.
  • Giocomo, LM., Moser, E.I., Moser, M-B. (2011) Grid cells use HCN1 channels for spatial scaling. Cell, 147, 1159-1170.

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականին նամակ է գրել` կոչով դիմելով Greenpeace-ին, ՄԱԿ-ին և ամբողջ աշխարհի ղեկավարներին դադարեցնել պայքարը Գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմների դեմ (ԳՄՕ)[24][25][26]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  2. 2,0 2,1 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
  3. 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. https://www.ntnu.edu/employees/maybm
  5. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2014/
  6. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  7. https://www.cuimc.columbia.edu/research/louisa-gross-horwitz-prize/horwitz-prize-awardees
  8. https://www.amphilsoc.org/prizes/karl-spencer-lashley-award
  9. https://www.med.lu.se/eric_k_fernstroems_stiftelse/fernstroemspriserna/nordiska_priset
  10. https://www.jeantet.ch/en/prix-louis-jeantet/laureats/2011-en/professor-may-britt-moser/
  11. https://www.ae-info.org/ae/User/Moser_May-Britt
  12. http://www.nasonline.org/member-directory/members/20033580.html
  13. «The 2014 Nobel Prize in Physiology or Medicine. Press Release». Нобелевский комитет. 6 октября 2014. Վերցված է 6 октября 2014-ին.
  14. «Навигация по Нобелю. Медико-физиологический понедельник Нобелевских премий объединил семейный подряд с преемственностью поколений». Lenta.ru. 6 октября 2014. Վերցված է 6 октября 2014-ին.
  15. Moser, M-B. (1995). Structural correlates of spatial learning in the hippocampus of adult rats. Thesis for the degree of Dr. Philos., University of Oslo (Defended on 9th December 1995)
  16. 16,0 16,1 «The 2014 Nobel Prize in Physiology or Medicine» (PDF). Нобелевский комитет. Վերցված է 6 октября 2014-ին.
  17. «Gruppe IV Generell biologi» (Norwegian). Королевское Норвежское общество наук и литературы. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 6 октября 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  18. «Gruppe 7: Medisinske fag» (Norwegian). Норвежская академия наук. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 6 октября 2009-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  19. «Medlemmer: MOSER, May Britt» (Norwegian). Норвежская академия технологических наук. Վերցված է 6 октября 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  20. «The Anders Jahre Senior Medical Prize». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  21. 13th Perl-UNC Neuroscience Prize Recipients Արխիվացված 2013-12-02 Wayback Machine UNC Neuroscience Center.
  22. Louisa Gross Horwitz Prize 2013
  23. Award Ceremonies Արխիվացված 2015-11-13 Wayback Machine Amphilsoc.org. Retrieved 21 March 2014
  24. 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs
  25. Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)
  26. Список нобелевских лауреатов подписавших письмо

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]